Media forum” saytının suallarını Türkiyənin keçmiş xarici işlər naziri, Ədalət və İnkişaf Partiyasından millət vəkili Yaşar Yakış cavablandırır.
- Yaşar bəy, Azərbaycanda və Türkiyədə ayrı-ayrı qruplar hökumətinizi xəyanətdə suçlayırlar. Bu ittihamları necə qarşılayırsınız?
- Üzülərək. Eyni zamanda bunun bir yanlış anlamadan doğan reaksiya olduğuna və keçib gedəcəyinə inanıram. Türkiyə hər səviyyədə öz mövqeyini açıqladıqca azərbaycanlı dostlarımız belə bir ehtimalın bizim ölkənin idarəçilərinin zehnində heç bir zaman olmadığına əmin olacaqlar və tərəddüdləri dağılacaq.
İctimaiyyətdə doğan reaksiyaların dəyişməsi zaman ala bilər, amma uzun perspektivdə Azərbaycan-Türkiyə münasibətləri öz məcrasına düşəcək və davam edəcək.
- Amma bu mərhələdə Azərbaycan-Türkiyə münasibətlərində soyuqluğun yaşandığını qəbul edirsiniz...
- Bəli. Amma inanın, mən bu soyuqluğun, gərginliyin mənbəyini tapa bilmirəm. Bu günə qədər heç bir türk rəsmisinin ağzından “Dağlıq Qarabağ problemi həll olunmadan da sərhədi aça bilərik” mənasına gələn bir cümlə çıxmayıb. Bu iddialar ortaya çıxandan bəri sual verilən heç bir türk yetkilisi belə bir ehtimalı dilə gətirməyib. Belədə azərbaycanlı qardaşlarımızda bu yanlış qənaətin necə yarandığını və gərginliyin niyə yaradıldığını anlamıram.
Bəlkə ermənilərin açıqlamalarına inanıb belə düşünürlər, bilmirəm. Amma hətta Sərkisyan “sərhədlər açılacaq” deyirsə belə, bu onun arzusudur. Və əgər azərbaycanlı dostlarımız Sərkisyanın dediyinə inanıb belə sərt reaksiya verirlərsə, bu yanlışdır. Belə bir narahatçılıq, nigaranlıq olduğu zaman ilk iş hörmətli Azərbaycan prezidentinin Türkiyə prezidentini arayıb danışması olmalıydı. Çünki arada belə bir dostluq, yaxınlıq var. Bu mexanizm işləməliydi..
- Niyə işləmədi, sizcə?
- Mən hələ bunun sirrini tapa bilməmişəm. Bunun arxasında Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinin pozulmasını istəyən dairələrin cəhdi varmı, yoxdurmu - o sualı da öz-özümə verirəm.
- Siz Türkiyədə bir dönəm xarici işlər naziri olmusunuz və diplomatik dairələrlə də əlaqələriniz yəqin hələ qalır. Türkiyənin Ermənistanla danışıqlarında Dağlıq Qarabağ məsələsi şərt kimi qoyulmadan sərhədlərin açılması məsələsi müzakirə olunubmu?
- Əlbəttə, mənə bütün müzakirələr barədə hesabat verilmir, amma bu məsələ ilə məşğul olan dostlarımızdan zaman-zaman bilgi alıram. Bilirsiniz ki, Türkiyə ilə Ermənistan arasında müzakirələr 2007-ci ildə İsveçrədə başlayıb. Məndə olan məlumata görə, heç bir zaman Dağlıq Qarabağ probleminin kənara qoyulması variantı ətrafında müzakirələr aparılmayıb. Türkiyədə istənilən hökumət Dağlıq Qarabağ problemi həll olunmadan sərhədi açarsa, iqtidarda qala bilməz. Heç bir hökumət bunu edə bilməz, etməz.
Əminəm ki, Türkiyənin xarici siyasətini yaxından izləyən, Türkiyə ictimaiyyətini yaxından tanıyan hər bir azərbaycanlı dostumuz bunu bilir. Buna rəğmən belə bir hava necə yaradıldı, niyə yaradıldı, bilmirəm. Mənim təxminim budur ki, Obamanın Türkiyəyə gəlməsi xəbərləri çıxandan sonra gərginlik yarandı və onun gəlişi ilə əlaqədar olaraq narahatlıq artdı. Ondan öncə müzakirələr davam edirdi və heç bir problem yox idi. Müzakirələrlə bağlı azərbaycanlı dostlarımıza ən yüksək səviyyədə bilgi verilirdi.
Türkiyə hər mərhələdə Azərbaycanı Ermənistanla təmasları barədə məlumatlandırıb. Ankara Azərbaycanla təmas içərisində olmadan belə bir mövzunu təkbaşına yürütməz. Bunu heç bir zaman etməyib. Hətta prezidentimiz Ermənistana futbol matçına getməzdən əvvəl Azərbaycana xəbər verdi, döndükdən sonra da Azərbaycana səfər etdi və hörmətli İlham Əliyevi bilgiləndirdi. Ermənistanla danışıqlar paketində Dağlıq Qarabağ məsələsi həmişə olub və olacaq. Hətta o müzakirələrdə Azərbaycan təmsilçiləri olmasa da.
- Türkiyə-Ermənistan müzakirələri nəyi əhatə edirdi o zaman?
- Paketin tətbiqinə başlandığı zaman Dağlıq Qarabağ da daxil olmaqla addımların necə atılacağı, ardıcıllığın necə olacağı müzakirə edilirdi. Müzakirələr “Dağlıq Qarabağı yox sayıb “biz bunu, siz onu edəcəksiniz” şəklində aparılmırdı. Dağlıq Qarabağ məsələsi hər zaman müzakirələrin bir parçası olub və olacaq.
- Baş nazir Ərdoğanın açıqlamasını son söz olaraq qəbul etmək mümkündürmü?
- Rəcəb Teyyub Ərdoğan Türkiyənin baş naziri və parlamentin üçdə ikisini təşkil edən bir partiyanın lideridir. Onun söylədiyi söz Türkiyə hökumətinin və parlamentin böyük əksəriyyətinin mövqeyinin ifadəsidir. Türkiyə müxalifətinin mövqeyi də eynidir. Dağlıq Qarabağ Türkiyədə iqtidarlı müxalifətli hər kəsin məsələsidir. Bu məsələdə fikir ayrılığı ola bilməz. Azərbaycanın məsələsi bizim məsələmizdir və hər zaman olacaq. Arada yaranmış bəzi xoşagəlməzliklər də zamanla aradan qalxacaq. Türkiyə ən yüksək səviyyədə azərbaycanlı qardaşlarımıza bu reaksiyaların yanlış anlamadan irəli gəldiyini anlatmağa çalışır.
- Türkiyənin bu mövqeyi ABŞ-la münasibətlərə necə təsir edə bilər? ABŞ “soyqırım” məsələsində hər hansı addım ata bilərmi?
- Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərini bilən amerikalılar baş nazirimizin ifadə etdiyi mövqeyin sürpriz olmadığını da bilirlər. Onlar da bilirlər ki, Türkiyə-Azərbaycan münasibətləri Ermənistanla danışıqlarda bazarlıq mövzusu ola bilməz. Ermənilər keçmişdə Obamanı bilgisiz zamanında yaxalayıb ondan “soyqırım” sözü alsalar belə, mən Obamanın da digər prezidentlər kimi, artıq bu mövqenin yanlış olduğunu, Türkiyə-ABŞ münasibətlərini zədələyə biləcəyini gördüyünə inanıram.
Bu baxımdan Türkiyənin Dağlıq Qarabağ məsələsindəki qərarlılığının ABŞ-Türkiyə münasibətlərinə təsir edəcəyini düşünmürəm. Çünki bu onların bildiyi mövqedir, yenilik deyil. Amerikalılar Türkiyənin Azərbaycanı gözdən çıxarmayacağını, bunu qəti mövqe olduğunu bilirlər.
Könül ŞAMİLQIZI
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder