Səksəkə yaxud “ölümün peyki”
Səməd Behrəngi
Yazırdılar: “ Ağacın yarpaqlarını şaxta vurdu. Xədicə soltanın uşağı qızılca ilə xəstələnmişdi. Kəndxudanın öküzü öldü. Allahdan istəyirdilər ki, hamıya şəfa əta eyləsin.” Vəssalam.
Doktorla görüşüb söhbət etməzdən qabaq bu mövzu mənim fikrimi bərk məşğul etmişdi. Nə üçün adamlar cüzam xəstəliyinə mübtəla olanları özlərindən uzaqlaşdırır, sonsuz narahatlıqla onlardan qaçır, rəhmsizcəsinə onları məhv etmək fikrinə düşürlər?
Hamısından qəribəsi odur ki, adamlar bu barədə az da olsa narahatlıq hissi keçirmirlər. Mən azacıq belə yubanmadan bu mövzunu araşdırmağa başladım.
Doktor Mübəyyin (xəstəxananın baş həkimi—tərcüməçi) mənim sorğuma acı gülüşlə cavab verdi:
— Başqa xəstəliklərə oxşayan cüzama bu amansız və rəhmsiz münasibət böyük bir qorxudan doğur. İnsanların xəstəliyi pis öyrənmələrindən, cəhalət və xürafata yaraşan bir inamdan irəli gəlir.
Əsrlərdən bəri cüzam xəstəliyini tanıyırlar və onu insanın varlığında olan günahlara qarşı xəbis ruhların hücumu kimi izah edirlər. Bu baxışın təkrarı əsrlər boyu insanların cüzam xəstəliyini tanımasını və müalicə etməsini qeyri-mümkün etmişdir. Onu “ölümün peyki” kimi qiymətləndirmişlər. Halbuki cüzam da digər xəstəliklərdən biridir.
Dünyada cüzamlı xəstələrin sayı barədə sual verirəm. Doktor deyir:
— On-on iki milyon nəfərə qədərdir.
Başım gicəllənir. Soruşuram:
— Əsas haralarda olur?
Doktor belə cavab verir:
— Misir ehramlarının ətəklərindən tutmuş Hindistanın əfsanəvi qalalarına qədər, Çinin ucsuz-bucaqsız çöllərindən yapon adalarına qədər, Amerika meşələrinin sinəsindən axıb keçən Amazon çayının sahillərindən Avropanın şəhər və kəndlərinə qədər hər yerdə cüzamlı xəstələrin kömək etməyə çağıran fəryadları eşidilməkdədir.
Soruşuram:
— Doktor, hansı irqlər bu xəstəliyə daha çox tutulurlar — sarılar, ya qaralar?
Doktor Mübəyyin deyir:
— Heç bir fərqi yoxdur. Sarı, ağ və qara irqə mənsub olanlar, kişi və qadın, uşaq və böyük — hamı cüzamın əzabına giriftar olur.
— Doktor, cüzam digər xəstəliklərə oxşayırsa, nə üçün bu azara tutulanları cəmiyyətdən ayırır və şəhərlərdən uzaq düşərgələrdə müalicələri ilə məşğul olurlar?
Eşitdiyim cavab belə olur:
— Cəmiyyətin bu xəstələri rədd etməsinə ona nifrəti, amansızlığı səbəb olur. Ona görə cüzam xəstələrini belə bir şəraitdə müalicə etməyə məcburuq. Əgər görürsünüzsə, bu düşərgədə elələri vardır ki, illərdən bəri müalicə olunurlar və şəfa tapmaları çox ləng sürətlə hasil olur. Buna görə bu adamlar tənə, nifrət və xalqdan qaçmaq üçün öz xəstələriklərini gizli saxlayır, yalnız ayaqdan düşdükdən və müalicə olunmağın fürsətini əldən verdikdən, xəstəlik bütün gücü ilə canlarında yer aldıqdan sonra müalicə olunmaq fikrinə düşürlər.
— Cüzam xəstəliyi müalicə oluna bilərmi?
— Bu xəstəlik Sulfunların güclü silahı ilə müalicə oluna bilər. Buna nəzarət etmək və qarşısını almaq lazımdır. Cüzam müalicə oluna bilər və müalicə olunmalıdır.
Düşərgədə olan xəstələrin sayı barədə soruşuram:
— Düşərgənin yaradıldığı 1312-ci ildə (1933) xəstələrin sayı xeyli az idi. O zaman onlar hasara alınmış bir mühitdə məhbusa çevrilmişdilər. Amma indi özünüz görəcəyiniz kimi əksər şöbələri xəstələr üçün qaydaya salmışıq. Müalicə və dava-dərmanla üç-dörd il müddətində xəstə sağalıb düşərgədən azad olur.
Məsələn, keçən il 60-70 xəstə sağalıb düşərgədən mürəxxəs oldu. Hazırda düşərgədə 625 xəstə vardır. Onlardan 50 nəfəri 10-15 ildir ki, düşərgədə müalicə olunurlar. Xəstələrin 51 nəfər sağlam uşağı da düşərgədə yaşayırlar.
Təəccüblə soruşuram:
— Cüzam xəstələrinin yanında?
Doktor belə cavab verir:
— Üç yaşına qədər öz ata-analarının yanında yaşayırlar. Onların anaları müalicə olunduqları üçün uşaqların içdikləri ana südü ilə kifayət qədər dərman bədənlərinə daxil olur. Bu isə onların xəstəlikdən qorunmalarına şərait yaradır. Amma üç yaşına çatdıqdan sonra onları düşərgənin yaxınlığında olan ayrıca uşaq evlərində saxlayırıq...
Mən doktordan soruşuram:
— Bu tərəflərdə bir qədər gəzib-dolanmağa icazə verərsinizmi?
Cavab verir:
— Bir neçə dəqiqə gözləyin, mən də gəlirəm.
Doktor ağ xalatını geyinir, biz həqiqi və mütləq insanlığı təcəssüm etdirən bir evin içərisinə qədəm qoyuruq.
Uşaqların üst-başları səliqəlidir. Doktorla görüşdən uşaqların keçirdikləri sevinc hissləri evə qayıdan zaman onların ataları ilə görüşdən duyduqları fərəhdən daha çoxdur. Doğrusu, mən doktoru atadan daha mehriban gördüm.
Doktorla birlikdə şəkil çəkdiririk. 10 yaşlı uşağın dediklərini eşitmək üçün onu bir qədər kənara çəkirəm. Hər nə soruşuram təəccüb doğuracaq bir sürətlə cavab verir. Mənə “əmi” — deyə müraciət edir. Özümdə bir yaralı qürur hiss edirəm. Onlar şöbənin müdiri Vüsuqi xanıma çox mehriban səslənən “maman” deyə müraciət edirlər.
Düşünürəm ki, bu ər-arvad həmin uşaqların daxili aləmlərində olan hansı boşluqları doldurmuşlar, onların ürəklərində hansı ümid ağaclarını əkmişlər? Heç bir hay-küyə, heç bir fəxr etmək və özünü öymək halına yol vermədən.
Yadıma 47 ildən bəri yaxıb-yandıran Afrikanın qoynunda qara dərili insanlara xidmət edən professor Şvaytzeri düşür. Bu yerlərin sakinlərinin dəriləri ağ olsa da, elə bil onları qara dərililərin xəmirəsindən yoğurmuşlar...
Uşaqların uca divarlarla düşərgədən ayrılan yataq otaqlarına baş çəkmək istəyirəm. Onlarla xudahafizləşirəm. Eşiyə çıxarkən binanın qapısı ilə bitişik olan bir otağa gözüm sataşır. Bir qadın tikiş maşını ilə məşğuldur. Deyəsən uşaqlar üçün köynək, ya xalat tikir. Bu hələ tikilib hazır olmamış balaca bir köynəkdən məlum olur.
Vüsuqi xanımla xudahafizləşmək istəyirəm. Lakin bir neçə anlığa tərəddüd edirəm. Sonra soruşuram:
— Bəlkə bir xatirə, ya cəlbedici bir əhvalat danışasınız?
O, deyir:
— Mən anayam. Ana məhəbbətinin ülviyyəti mənə yaxşı tanışdır. Burada heç bir şey mənə uşağı xəstə anasının qucağından ayırdığım anda keçirdiyim gərginlikdən, əzabdan dözülməz ola bilməz.
***
Qapının kandarında bir neçə cüt kəndli kişi və qadın ayaqqabısı var idi. Qapını döyüb içəri daxil olduq. Günorta yeməyinin vaxtı idi. Otağın döşəməsinə bir kilim və adyal salınmışdı. Bir çarpayı və bir neftlə yanan bir buxarı adamın yadına şəhər həyatını salan yeganə əşyalar idi. Hər şey kənd otağına məxsus idi. Taxça qab-qaşıq və evə lazım olan əşyalarla dolu idi. Divara müqəddəs dini şəkillər, insan bədəni ölçüsündə paltarlar, xüsusilə qadınların sapa düzüb divardan asdıqları üzərrik otları gözəl mənzərə yaradırdı. Pas atmış hələbidən düzəlmiş qutuda köhnə bir üçulduz saat çarpayının yanında divardan asılmışdı.
***
...Qadının sifətinin burnundan aşağı hissəsi yaşmaqda idi. Cüzam onun ağzını, çənəsini və burnunu qəsb etmişdi. Amma baxışları bizim gəlişimizdən sevindiyindən xəbər verirdi. Gözləri göstərirdi ki, onun kobud görünən dodaqları məhəbbət dolu gülüşə açılmışdır. Qəşəng və cavan görünən gözləri kəndli qızlarının sevinc dolu canlı baxışlarını xatırladırdı. Uşaqlar sağlam idilər və bu bizi çox təəccübləndirmişdi. Bir qədər söhbətdən sonra öyrəndik ki, qadın və kişi düşərgədə bir-biri ilə tapışmış, sonra da ailə qurmuşlar. İndiyədək üç uşaqları olmuşdur. Birini üç yaşına çatanda ərinin atasının yanına göndərmişlər ki, onu böyütsün. Cüzam irsi deyil. Uşaq cüzam xəstəsi olan anasının südünü içir və başından bir tük belə əskik olmur. Dərman yemiş anasının südü onu xəstəliklən qoruyur.
Soruşuram:
— Kənddən məktub-zad alırsınızmı?
Dedilər:
— Hərdənbir.
Soruşdum:
— Sizə nə yazırlar?
Dedilər:
— Siz nə istəyərdiniz yazsınlar? Al özün oxu, gör nə yazmışlar.
***
Qadın sonra ayağa qalxdı və saatın arxasından bir vərəq kağız çıxartdı. Məktubu əziz bir əmanət kimi saatın arxasında gizlətmişdi. Məktubu oxuduq. Kəndlilər salam-dua göndərirdilər. Yazırdılar: “ Ağacın yarpaqlarını şaxta vurdu. Xədicə soltanın uşağı qızılca ilə xəstələnmişdi. Kəndxudanın öküzü öldü. Allahdan istəyirdilər ki, hamıya şəfa əta eyləsin.” Vəssalam.
Günorta yeməklərini otağın aşağısına düzmüşdülər. Plov idi. Aşbazxanadan gətirib oraya qoymuşdular. Qızdırıb yeməli idilər.
***
Polad cüzam xəstəliyi tutunalardan biri idi. Bir neçə il bundan qabaq kənddən ayrılmış Bababağının sakinlərinə qoşulmuşdu. Kəndli cavan, güclü-qüvvətli idi. Lənətə gəlmiş cüzam onu yaxalamışdı. Toy üçün tədarük görülən gün gəlin və bəyin ürəkləri can bir qəlibdə idi. Onu şəhərə gətirmişdilər. Polad altı il kəndi və nişanlısını görmədi. Əlaqəsi yalnız hərdənbir göndərdiyi məktublar vasitəsi ilə olurdu.
Günlərin birində o, nişanlısından məktub aldı. Həmin məktub onun taleyini dəyişdi və bəlkə də sürətlə sağalmasına səbəb oldu. Məktubun içərisinə bir neçə tel saç və əl boyda güllü qırmızı parça qoyulmuşdu. Bir şey başa düşmədi. Axı savadsız idi. Məktubu oxumaq üçün onunla bir otaqda yaşayan savadlılardan birinə verdi.
Bütün sözlər Polada müraciətlə yazılmışdı. Nə qədər də şirin. Ürəyinin sirlərini məktuba nə gözəl etibar etmişdi. Nişanlısı yazırdı: “Bilirəm, fikirləşirsən ki, artıq mən səni sevmirəm və başqası ilə ailə qurmaq istəyirəm. Buna görə bu məktubu yazdım ki, həmişə sənə vəfalı olacağıma inanasan.
Sənə göndərdiyim bu çit parçası həmin materialdandır ki, ondan qəşəng bir don tikib toy gecəsi geyinmək istəyirdim. Kimin şəhərə gedib alması yadındadırmı? Bu tükləri saçımdan qayçı ilə kəsmişəm. fikirləşdim ki, xoşuna gələcək və mənim ətrimi ondan alacaqsan.
Bu iki şeyi sənə göndərdim ki, biləsən hələ də səni gözləyirəm. Gözüm yollardadır ki, tezliklə kəndimizə qayıdasan, toyumuzu eləyək”.
Polad sevincindən ağladı. Hamı ağladı.
Bəzən adam inanmır ki, bu eybəcər qiyafələrin bərələn və yarımkor gözləri daxilində ülviyyət və böyük dostluqlar yatıbdır.
Polad ilə xudahafizləşib düşərgənin qalan hissələrini görmək üçün yola düşdük.
Bu otaqdan o otağa, bu şöbədən o şöbəyə getdik. Eyvanın qabağında boylu-buxunlu bir qız durmuşdu. Ağzını bir tikə çirkli parça ilə bağlamışdı. Sifətinin sol yanağına cüzam dağ çəkmişdi, kəsif və qara dağ. Gözləri üzünün qara səmasında iki ulduz kimi parıldayırdı.
***
...Qız danışmırdı. Mən soruşdum:
— Düzünü de, nə arzu edirsən? Bəlkə deməli deyil? Hə?
Abbasəli böyük yaşlı bir qızı qadınlar arasında göstərib dedi:
— Bunlar iki bacıdırlar. Bacısı odur.
O, bizə yanaşıb dedi:
— Mənim bir arzum var. Sağalım və buradan gedim. Əslində sağlamlıqdan başqa nə arzu etmək olar? — Əlavə etdi: — Hamı Allahdan bunu istəyir. Bir dəqiqə belə olsun namazının vaxtını keçirmir. Məscidə gedir. Axundun moizə və mərsiyəsinə də qulaq asır. Axundları özlərindəndir.
Nərgizdən soruşdum:
— Məgər nişanlın var idi ki, indi qüssə eləyirsən?
Cavab vermədi. Yenə də ah çəkdi. Abbasəli dedi:
— Böyük bacısının varı idi.
— Bəli, nişanlım var idi. Üç ay bundan qabağa qədər məktubları gəlirdi. Mən də cavab göndərirdim. Amma üç aydır ki, nə qədər məktub yazıram cavabı gəlmir. Deyəsən, ünvanını dəyişib.
Özlüyümdə fikirləşdim ki, bəlkə nişanlısı evlənib.
Məni daha çox təəccübləndirən bu idi ki, bir cüzamlı xəstə necə gülə bilər, gülüb dərdini unuda bilər. Doktor dedi:
— Xəstələrə həmişə təlqin etdiyim bu olur ki, dərdin və əzabın üzünə gülmək lazımdır. Bu yolla onu məğlub etmək gərəkdir. Kədərli vaxtlarda da gülümsəmək özü bir qəhrəmanlıqdır...
***
“Mən qardaşımdan qaçıram. Amma biganə ona mehribandır”.
Bu atalar sözünü kimdən və harada eşitdiyimi xatırlamıram. Mən üç avropalı cavanın eyni həvəs və iştiyaqla həyatın bütün ləzzətlərindən əl çəkib Bababağına gəldiklərini və bunların Avropanın əfsanəvi dünyasında dost və tanışlarından ayrılıb yad bir ölkədə cüzam xəstəliyinə mübtəla olan bir ovuc cavanın müalicəsi ilə məşğul olduqlarını gördükdə o atalar sözünü xatırladım.
Bunları cüzamxananın üç-dörd addımlığında yaşayan və təbiətin bu qurbanlarının hələ keçmiş zamanlardan o adamlarla görüşdən sevindiklərini, indi isə bir anlığa olsun belə görüşlərinə getmədiklərini gördükdə ürəyim sıxıldı. Cüzam xəstəliyinə tutulan gənci atasının evdən qovduğunu eşidəndə çiyinlərimdəki qəm yükü daha da ağırlaşdı. Bu macəranı bir-iki il bundan qabaq qəzetlərdə oxumuşdum. Xəstəxanadan çıxandan sonra bircə dəfə belə olsun onun görüşünə gəlməyən ata-anasını görmək üçün doğulduğu yerə yollandı. Dəruni bir həvəs və maraqla illər boyu uzaqda olduğu evin qapısını döydü. Bir an sonra qapı dabanları üstündə fırlandı, atasının başı qapının iki tayı arasında zühur etdi.
Cavan gözləyirdi ki, atası sevincdən bayılacaq və 6 il evdən, ailədən uzaq düşən ciyərparəsini bağrına basacaqdır. Ancaq atasının kinli və nifrət dolu baxışları onun bütün ümidlərini puça çıxartdı. Atası:
— Niyə gəldin, niyə qayıtdın, niyə elə orada qalmadın? — deyəndə onu ağlamaq tutdu. Atasının onun hələ də cüzam xəstəsi olduğunu düşdündüyünü təsəvvür edib evin qapısı üzünə bağlanmazdan qabaq həkimlərin verdikləri arayışı gözlərinin qabağına tutaraq bir inilti ilə dedi:
— Ata, mən artıq cüzam xəstəsi deyiləm. Bax, bu da mənim sağlamlığım haqqında arayışdır.
Lakin atası onu qəbul etməməklə kifayətlənməyib, evin qapısını üzünə bağladı. Bununla da kifayətlənməyib içəridən bağırdı:
— Nəqdəli, get Tehrana və xəstəxənada yat. Şəhərdə gəzmə ki, abrın gedər.
Bu nağıl deyil, bir həqiqətdir. Acı bir həqiqət. Elə bir həqiqətdir ki, təkcə mənim deyil, həqiqi insan ürəyi olan adamlar tərəfindən qəbulolunmazdır...
***
... O, bağçanın ətrafında gəzirdi. Bizim ona tərəf gəldiyimizi görəndə vəhşi bir hərəkətlə geri döndü və uzaqlaşdı.
Mən ətrafdakılardan soruşdum:
— Bu həmişə tək-tənha gəzir, yoxsa bir hadisə baş vermişdir? Lakin heç kəs bir şey bilmirdi. Yalnız dedilər ki, bizlərə qarışmır. Adı Aydındır.
Mən Şivaya — fotoqrafa göz vurdum, o, şəkil çəkməyə başladı. Özümü Aydına çatdırmaq istəyirəm.
Cüzam onun üzündə çox pis izlər qoymuşdu: kirpiksiz gözlərə malik olan sifət, bir-birindən aralı dayanan qara rəngli dodaqlar. Qəm və kədər xəstəlikdən daha çox öz işini görmüşdü. Bu kədərin əsəri sifətindən oxunurdu.
Səsləyirəm:
— Aydın.
Aydının mənası “işıqlıq” deməkdir. Lakin mən qaranlıqdan başqa bir şey görmürəm. Hiss edirəm, əgər utanmasaydı, qaçardı. Hədsiz bir qardaşlıq səmimiyyəti ilə görüşməyə çalışıram. Lakin onun gözlərində dərin bir nifrət şölə çəkir. Mərhəmət və mehribanlığa nifrət edir. fikrimi dəyişirəm. Kobud rəftar edirəm. Elə bir kobudluq ki, iki qardaşı, iki insanı bir-birinə qarşı qoya bilər.
Sakitləşir. Sanki gülümsəyir. Bir-birindən aralı qalan dodaqları bir məna ifadə etmir. Bu dəyişikliyi yalnız gözlərində görürəm. Mən də gülümsəyirəm. Səsi hərarətli və xoşagələndir. Amma əzabdan da bir aşqarı vardır.
Yanaşı yol gedir və dərdləşirik. Öyrənirəm ki, 23 yaşı vardır. Tam iki iddir ki, orada yaşayır. Astara tərəflərdən gəlib. Deyir ki, həyatından razıdır. Lakin mən inanmıram.
Mən soruşanda ki, bir qohumun və işin varmı?.. Sənə məktub yazırlarmı? Boğazı tutuldu. Hıçqırıqla dolu göz yaşları söhbət etməyə imkan vermədi. Sakitləşməsi üçün bir qədər səbir etdim. Məlum oldu ki, anası və bacısı var və Aydın onları çox sevir. Düşərgəyə gələndən sonra onlara üç məktub yazıb. Amma onların hamısı geri qayıdıb. Zərfin üstündə bu sözlər yazılmışdı: “Məktub göndərilən tanımadı”.
fikirləşmişdi ki, savadı az olduğundan bəlkə ünvanı düz göstərməmişdi. Bu dəfə zərfin üstünü yazmaq üçün daha savadlı bir adam tapmışdı. Dördüncü məktubunu da göndərir. Məktub yenə də geri qayıdır. Zərfin üstündə yazmışdılar: “Məktub göndərilən adam onu almaqdan imtina etdi”. Dördüncü məktuba aldığı cavab elə bil çəkic kimi başına endirilmişdi. Bütün bunlara görədir ki, hər şeyə nifrət, kin, yalan kimi baxır. Mehr və məhəbbəti, bunlara oxşar sözləri inkar edir...
— Eşitmişəm ki, ana məhəbbətin təzahür etdiyi ən müqəddəs varlıqdır. Ana övladını ciyərinin bir parçası hesab edir. Lakin təcrübəm eşitdiklərimi və fərziyyələrimi puça çıxartdı. Görürsünüzmü, anam məndən qaçır.
Bu anlarda mənim qəmim, kədərim onunkundan az deyil. Özümü əlacsız və biçarə hiss edirəm. Mən hansı sözüm, hansı izahımla bu təcrübənin doğrulduğunu batil edə bilərəm? Onun kədəri elə bir dağdır ki, bilmirəm hansı məchul bir qüvvə onu aradan apara bilər? Haqqında danışdığı mövzuya inanmaq istəmirəm. Ondan utanıram. Sarsıdıcı baxışların ağırlığından qorunmaq üçün gözlərimi yumuram. Bu dəfə qaçmaq üçün mənim növbəm çatır. Özümdə bir nifrət və əbədi etinasızlıq hiss edirəm. Gözlərimi açanda Aydın artıq getmişdi. Mən halsız, zəif və hissiz olmuşdum. Ona uzaqdan baxdığım halda yalnız axan göz yaşlarımı silmək üçün əllərimi gözlərimə yaxınlaşdırmağa gücüm çatır...
***
... O, divara söykənib dərin maraqla göyə baxırdı. Adı Əli Tahirli idi və cüzəmxanada müəllimlik edirdi. On birinci sinfi bitirmişdi. Danışır, qulaq asır, bağda qədəm vururdu.
Soruşdum:
— Bekar vaxtlarını necə keçirirsən?
Dedi:
— Məktəbdə dərs deyirəm, hərdən də əlimə qələm alıram. Özüm üçün bəzi şeylər yazıram.
Qələmə aldığından bəzi şeyləri oxumasını xahiş etdik. Yanında bir yazısı yox idi. Doktor vasitəsilə göndərəcəyinə söz verdi. Sonra “Züzami” adlı hekayəsini göndərdi. Hekayənin xüsusi cəlbediciliyi var idi. Bəlkə indiyədək bir cüzəmxana sakininin yazısını oxumamısınız və bilmirsiniz ki, necə düşünürlər. Əsərin bu parçaları sizə çox şeylər öyrədərdi. Əziz cüzəmlı dostumuz, yazdıqlarına bundan başqa ayrı sözüm yox idi:
— Səninlə şərikik ki, əzici sükutda və əbədi sakitlikdə yaşamaq çox çətin və əzabvericidir. Amma biz də sənin düşündüyün kimi çox da sevinc və şadlığın məsti deyilik.
Ey insanlar! Mən sərgərdan cüzam xəstəsiyəm!
Mənim dodaqlarım xəstəliyin şaxtasından buz bağlamışdır. Gülüş və sevinc tıxanıb boğazımda qalıb. Amma sizin şəkər yağan dodaqlarınız və ağzınız vardır. Siz Allah, gülümsəyin. Qoy sizin hərarətli və nəvazişli əlləriniz mənim əriyib tökülən bədənimə, yaraşığını itirən əndamıma yeni həyat bəxş etsin. Qoy sizin canalan baxışlarınız mənim sarsılmış varlığıma ümid işığı və həyat qığılcımı səpsin. Qoy sizi insan deyə çağırım, insanlığa və mehribanlığa dəvət edim. Əfsus ki, səsim sinəmdə boğulmuş, necə də susmuşdur. Mən sakit və sönmüş bir varlığam. Uzun illərdir ki, baxışımın dili ilə danışıram. Mənim fəryadım boğulmuşdur! O heç kəsin qulağına çatmır. Siz də mənim səsimi eşitmirsiniz. Aman Allah! Sükutda keçən ömür nə qədər ağır və üzücü olurmuş!
***
Biz səkkiz gündən sonra tam bir dünyanı arxada buraxırıq. Geri dönürük. Sevmədiklərimiz arasında həyatımızı davam etdirmək üçün qayıdırıq. Hətta, xudahafizləşmirik. Çünki, onların xatirələri bizimlə birlikdə gedir, bizi əldən buraxmırlar. Axı vidalaşmaq yalnız əbədi ayrılarkən mümkündür.
fars dilindən çevirəni:
Sabir NƏBİOĞLU
Qaynaq: www.edebiyyatqazeti.com
