YUNANISTANIN ANTİTÜRK LAYİHƏSİ

YUNANISTANIN ANTİTÜRK LAYİHƏSİ


Bizlər yenə də əzəli və əbədi düşmən gözündəyik


İ.BALIOĞLU


Son zamanlar Yunanıstan və Türkiyə arasında barış küləkləri əssə də, bu ölkənin Türkiyəyə və türklüyə münasibətdə siyasətinin, tarixi niyyətlərinin dəyişmədiyi üzə çıxmış və ictimai fikirdə müzakirə mövzularından birinə çevrilmişdir.
Kiprdə de-fakto mövcud iki dövlətin, adanın iki parçasının bir bütöv halında birləşməsi yönündə danışıqlar, görüşmələr uzun illərdir davam edir, bizim günlərdə də bu görüşmələr sürür, amma bir sonuca varılmır. Türk tərəfinin bərabər haqlar əsasında yanaşı və birgə yaşamaq təklifi rum tərəfindən qəbul edilmir. İlk baxışdan burada qəbuledilməz bir şey yoxdur - birləşmək istəyirsiniz, birləşək. Amma yox, qarşı tərəfin başqa tələbi var: "Siz bizimlə bərabər hüquqla deyil, milli azlıq statusu ilə birləşə bilərsiniz, adanın əsl sahibi bizik, siz gəlmə ünsürsünüz və haqlarımızı sizinlə bərabər bölüşə bilmərik". Və bu kilid nöqtədə razılaşmaya varılmadan ayrılırlar.
Zaman-zaman yunan-erməni, yunan-İran, Güney Kipr-erməni təmasları və bu təmasların bizə qarşı çevrilmiş, bizi - yəni Türkiyəni və Azərbaycanı hədəfləyən ünsürləri üzə çıxır. Yaxud Yunanıstan-Türkiyə münasibətlərində yaşanan uzlaşmazlıqlar, "Ruhban okulu" məsələsi, Yunanıstanın şimalında Gümülçinə bölgəsində kompakt yaşayan türklərin təhsil haqları, dini haqları ətrafında yaşananlar. Yunanıstandan PKK terror təşkilatına açıq və gizli dəstək... Və bunların arxasında AB üzvü olan, deməli, onun ali dəyərlərini qəbul etmiş olan bir ölkə - Yunanıstan dayanır. Antik mədəniyyətini yaxşı bildiyimiz, yaxşı mənada heyranı olduğumuz Yunanıstan, qədim Ellada. Yaxud Türkiyədə iki bankın yunan kapitalının nəzarəti altına keçməsinə müxalifətin kəskin reaksiyası...
"Niyə etiraz edilir ki? Qloballaşan dünyada bunda qeyri-adi nə var ki?" deyə soruşa bilərlər. Sadə Azərbaycan oxucusu üçün bu kimi qəzet yazıları axınında bütün bunlardan baş çıxarmaq bəlkə bir qədər mürəkkəbdir. Amma bütün bunların arxasında çox böyük hesablar gizlənir və onlarla tanış olduqda baş verənlərin fəlsəfəsini duymaq, anlamaq asanlaşır.
Kiprdə niyə uzlaşmaya varılmır? Bu ziddiyyətlərin hərəkətverici qüvvəsi nədədir? Bunları anlamaq üçün Yunanıstanın Anadolu dağları və çöllərindən üzü bəri bizlərə tərəf yürütməkdə olduğu siyasətin iç üzü ilə tanış olmaq lazım gəlir. Ən qəribəsi odur ki, dünya dəyişsə də (hər halda bizə belə gəlir), bu siyasət dəyişmir. "Ellinizm", "Meqali İdea" kimi tanıdığımız ("Miatsum"un qardaşı) və yüzillərə dayanan bu siyasət kiflənmiş olsa da, hər vasitə ilə canlı tutulur. Bu günlərdə ellinizmin türk toplumunu dəyişdirmək istəyən imperialist məqsədləri yenidən türk ictimai fikrinin gündəmindədir.
Məsələn, Türkiyənin Cunda adasındakı rum (yunan) məktəbinin dərs proqramı müdhiş bir planı gözlər önünə sərmişdir. Təsəvvür edək, proqramda Türkiyə torpaqlarının ələ keçirilməsi, türk kəndlisinin var-yoxdan çıxarılması, türk toplumuna qeyri-əxlaqi bütün ünsürlərin aşılanması niyyətləri var. İlk iki maddəyə baxaq: türkləri əzəli və əbədi bir düşmən olaraq tanımaq və türklər əleyhinə beynəlxalq aləmdə təbliğat aparmaq; türklərin ən kiçik xətalarını şişirdərək ABŞ və Avropada yaymaq, mədəni dövlətləri türklərə düşmən etmək.
Üçüncü bənd iqtisadi planlara aiddir: türkləri iqtisadi iflaslara uğratmaq, onları zərər görəcəkləri ticarət sahələrinə çəkmək, yüksək faizli kreditlərlə yunanlara tabe etdirmək, türk mallarının saxta nüsxələrini düzəldib bazara çıxarmaq və bununla da türk şirkətlərini gözdən salıb iflasa uğratdırmaq. Hər hansı türk malı ilə baş-başa rəqabət etmək milli vəzifə elan edilir. Hər hansı yunanın bu sahədə fədakarlığının əvəzinin yunan bankları tərəfindən ödəniləcəyi elan edilir.
Onların düşündükləri və biz türklərə yönəlik sosial təhdidlərinə baxaq: əxlaq, milliyyət, adət və ənənələr baxımından türkləri çökdürmək vəzifəsi qarşıya qoyulur və bunun taktikası müəyyən edilir: türkləri küfr yoluna çəkmək və bunu onların arasında yaymaq, bunu adiləşdirmək; türkləri zinakarlığa və əxlaqsızlığa təşviq etmək, qəşəng yunan qızlarına təlim keçib bu ailələrə xidmətçi, baxıcı vəzifəsinə verib bu ailələri içindən dağıtmaq, türklərin üst qurumlarına yetişdirilmiş yunan qadınlarını verib qarşıya qoyulan məqsədi asanlaşdırmaq; gəncləri laqeydləşdirmək, kobudlaşdırmaq, bir-birlərinə hörmət-izzəti, sevgi və sayğını yox etmək, onları bir-birlərinin üstlərinə salışdırmaq; türk dilini jarqonlaşdırmaq, milli dil və milli duyğuları pozmaq. Türklərin dini inanclarını sarsıtmaq.
Bu yerdə Ermənistan tərəfə keçmiş azərbaycanlı əsgərin beyni yuyulub-yaxandıqdan sonra başqa bir ölkəyə deyil, yaşamaq üçün Yunanıstana göndərildiyinin heç də təsadüfi olmadığını qeyd etməyə bilmirik.
Və türklüyə qarşı çevrilmiş bütün bu işlərin maliyyə tərəfini isə Yunanıstan Milli Bankı təmin edəcəkmiş. Ellinizmin ABŞ və AB tərəfindən dəstəkləndiyini, türklərə və Türkiyəyə münasibətdə avanqard qüvvə kimi görüldüyünü, yunan siyasətinin ABŞ və AB tərəfindən davamlı olaraq nəzarət altında saxlandığını da hesaba aldıqda, türk siyasi müxalifətinin baş verən proseslərdən - yunan kapitalının Türkiyəyə nüfuz etməsindən, yunan qurumlarının Türkiyədə torpaq satın almağa başlamasından narahatlığını anlamaq olur.
Qeyd etməyə bilmirik ki, Türkiyəyə qarşı bu məkrli siyasətin ünsürləri Azərbaycan mediası vasitəsilə bizim topluma da sirayət etdirilməkdədir və bunun örnəkləri gözümüzdən qaçmayıb. Bütün bunlar çarlıq dönəmində, sonra sovet dönəmində bizimlə iç-içə və qonşuluqda yaşayan ermənilərin Azərbaycan türklərinə qarşı yürütdükləri məkrli əməllərlə də son dərəcə yaxından səsləşməkdədir. Hər halda, ətrafımızda baş verənlərə daha ayıq nəzərlərlə baxmağımız gərəkir...

İslam Respublikasının rəhbərliyi nə Güney, nə də Quzey azərbaycanlılara sayğı göstərir

İslam Respublikasının rəhbərliyi nə Güney, nə də Quzey azərbaycanlılara sayğı göstərir


S.SƏDRƏDDİN


Rusiyanın Gürcüstana təcavüzündən sonra İslam Respublikası da özünə ortada yer etməyə cəhd göstərdi. Baş verənləri İran elə başa düşdü ki, sanki rus ordusu Güney Qafqazı yenidən işğal etdi. Bu baxımdan Tehran müttəfiqi saydığı Moskva ilə "qənimət"i bölüşdürmək arzusuna düşdü. Elə bu səbəbdən də İranın xarici işlər naziri Mənuçehr Müttəki ölkəmizə səfər edib Yerevanla Bakı arasında vasitəçiliyə cəhd göstərdi. Əlbəttə, o bunu Türkiyə hökumətinin "Qafqaz platforması" təşəbbüsündən sonra cani-dildən həyata keçirdi.
Ankaranın sərhədi açmaq niyyətində olmadığını biləndən sonra İran hakimiyyəti məsələyə daha iştahla girişdi. Beynəlxalq ictimaiyyətə, özəlliklə Qərbə bildirmək istədi ki, Azərbaycan Respublikası və Ermənistanla çox "yaxşı münasibəti var", hətta Ermənistanla sərhədi belə açıqdır. Bununla da Tehran ATƏT Minsk Qrupuna düşməyə də can atdı. Əslində, belə davranışı ilə Tehran başda ABŞ olmaqla dünyanın aparıcı dövlətlərinə, Yaxın və Orta Şərqdə olduğu kimi, Qafqazda da sözünün keçdiyini nümayiş etdirməyə çalışır. Bununla yanaşı, İslam Respublikası beynəlxalq ictimaiyyətə xoşməramlı və barışsevər olduğunu göstərməyə can atır. Ancaq yaxın keçmişdə və hazırda baş verənlər Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş Qarabağ torpaqlarının azad edilməsi məsələsində İslam Respublikasının oyundan kənarda qalacağını bir daha təsdiqləyir. Çünki vasitəçilikdən ötrü münaqişə tərəflərinin etibarını qazanmaq lazımdır.
İranla Ermənistan arasında sıx və səmimi münasibətin olduğu kimsəyə sirr deyil. Ancaq Tehran hakimiyyəti bu əlaqələri çeşidli bəyanatlarla gizlətməyə çalışır, bir sıra hallarda isə sözdə də olsa, Ermənistan dövlətini təcavüzkar adlandırmaqdan belə çəkinmir. Bununla İslam Respublikasının rəhbərliyi hər iki tərəfə xoş görünməyə çalışsa da, ölkə daxilində "əməl etdiyi" ədalət prinsipini beynəlxalq aləmdə də gerçəkləşdirməyə çalışır. Özünü siyasətçi və mütəxəssis sayan bəzi dardüşüncəlilər isə doğrudan da inanır və inandırmağa çalışırlar ki, Tehran Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi istiqamətində "göstərdiyi səylər"də səmimidir.
Bir çox məsələlərə erməni ekspertləri də İslam Respublikasının təmsilçiləri kimi baxmaqdadır. Bu məsələdə erməni ekspertlərin söylədikləri az maraq kəsb etmir. ABŞ və İsrailin İrana qarşı birgə əməliyyata başlayacaqlarının inandırıcı görünmədiyini bildirən iranşünas-alim Tadevos Çarçyanın fikrincə, bu ölkəyə qarşı Vaşinqtonun tezliklə hücuma keçəcəyi ciddi görünmür. "İran ətrafında NATO dövlətlərinin hərbi dəniz texnikasının 40 dəfə artması barədə yayılmış xəbərlər isə daha çox dezinformasiya mahiyyəti daşıyır. Bu sayaq məlumatlarla İranı yoxlayır və onu İsrailə qarşı daha sərt bəyanatlarla çıxışa təhrik edirlər. İran rəhbərliyi baş verənləri sakitcə qəbul edərsə, ABŞ və İsrail Əhmədinijatı seytnota sala bilməyəcək. Hazırda ehtimalların, belə demək mümkünsə, dəqiqləşdirilməsi prosesi gedir. ABŞ İrana hücum etməyəcək, çünki onların vəziyyəti, onsuz da, İraqda xoşagələn deyil. Axı İran daha güclü dövlətdir", - deyə erməni ekspert bildirib.
İranda çıxan ermənidilli "Alik" ("Dalğa") qəzetinin baş redaktoru Derenik Məlikyan Türkiyənin irəli sürdüyü "Qafqaz platforması" təşəbbüsünə münasibət bildirərkən deyib ki, bu, "Ankaradan çox ABŞ-a gərəkdir". "İranın mövqeyinə gəldikdə isə, onu belə xarakterizə etmək olar - Türkiyənin mövqeyi həddindən artıq tez bir zamanda ortaya çıxarıldı. Bu təşəbbüs səmimi deyil. Bu məsələnin gerçəkləşdirilməsi isə İranın iştirakı olmadan mümkünsüzdür. Odur ki, bölgədə tarazlığın təmini üçün İslam Respublikasının iştirakı da nəzərə alınmalıdır" deyən D.Məlikyan rəsmi Tehranın mövqeyini müdafiə edərək bu məsələdə 3+3 (Azərbaycan, Gürcüstan, Ermənistan - Türkiyə, Rusiya və İran) variantına üstünlük verdiyini söyləyib.
Türkiyə haqqında danışan baş redaktor deyib: "İranda "Hay dat"ın ("Erməni məhkəməsi" - ermənilərin saxta soyqırım iddiasının tanınması uğrunda çalışan beynəlxalq qurum) iki ofisi fəaliyyət göstərir. Onlardan biri Tehranda, o biri isə İsfahan ətrafındakı Norcuqa rayonundadır. Bu işlə məşğul olanlar arasında soyqırımı araşdıran iranlı türkoloq, ərəbşünaslar da var. Biz aprelə dair tədbirlər təşkil edir, soyqırım, o cümlədən ermənilərin bu məsələsi ilə bağlı seminarlar keçiririk".
Onun sözlərinə görə, həmin mərkəzlərdə keçirilən seminarların materialları əsasında kitablar çap etdirilir. Burada Ermənistan - İran, İran - Türkiyə və Ermənistan - Türkiyə münasibətləri də öz əksini tapır.
"İranın Türkiyə, habelə Azərbaycanla münasibətləri çox gərgindir. Bakının türk dünyasına can atması Tehranın ürəyincə deyil. Panturanizm İrandan ötrü qəbuledilməzdir. Bu səbəbdən də İran Dağlıq Qarabağ münaqişəsində və erməni soyqırımına münasibətdə ermənilərin mövqeyini müdafiə edir", - deyə Məlikyan söyləyib.
"Alik" qəzeti baş redaktorunun dediklərindən o da aydın oldu ki, "pantürkizm" və "panturanizm" məsələsinə münasibətdə türk düşmənlərinin mövqeyi bir-birini tamamlayır. Bundan başqa, Azərbaycan türklərinin Xocalı soyqırımı kimi faciəli günlərini güney azərbaycanlıların xatırlamasına İslam Respublikasının rəhbərliyi icazə vermədiyi halda, ermənilərin qondarma "araşdırma"sı üçün hər cür şərait təşkil edir. Bu səbəbdən Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin olunmasında belə bir rejimin səmimi olduğuna inanmaq cəfəngiyatdır.
Etnik azlıq kimi İranda yaşayan ermənilərin haqlarının hərtərəfli qorunması barədə ölkəmizin mətubatında dəfələrlə yazılar çap olunub. İslam Respublikasının müsəlman əhalisi spirtli içkini belə, bir çox hallarda ermənilərdən alır. Çünki onlara alkoqoldan istifadəyə icazə verilib. Ermənilər onu həm hazırlayır, həm də müsəlmanlara satırlar. Bu baxımdan ermənilər İslam Respublikasının rəhbərliyinə qarşı hər hansı ittiham irəli sürə bilməzlər. Çünki başqa dini azlıqlar, zərdüştilər, bəhailərlə müqayisədə onların vəziyyəti Parisdəki kimidir. Bunu "Alik" jurnalının baş redaktorunun arxayın çıxışından da hiss etmək olar.
D.Məlikyan İrandakı erməni icmasına hörmət edildiyini və hüquqlarının qorunduğunu bildirərək deyib ki, buradakı icma dünyanın ən qədim icmalarından olub, 500 ildən artıqdır bu ölkədə mövcuddur: "Son 20-30 ildə İslam Respublikasında müsəlmanların sayı artıb ermənilərin sayı azalsa da, hakimiyyət bizə əvvəlki tək sayğı və xoş münasibət bəsləyir. Ölkənin Anayasasına əsasən, biz milli və dini azlıq sayılırıq, eləcə də müəyyən edilmiş haqqımız var. İran parlamentində iki deputatla təmsil olunuruq".
Ermənilərə aid edildiyi iddia olunan tarixi abidələrin qorunması, onlar üçün tikilən məktəblərin tikintisi, etnik mədəniyyətin inkişafı, erməni dilində təhsildən ötrü İslam Respublikası maliyyə vəsaiti ayırır.
"Hazırda İranda 40 erməni kilsəsi fəaliyyət göstərir. Bizim dini xidmətimizə heç bir problem yaradılmır" deyən erməni qəzetçi İslam Respublikasını "demokratik" adlandırmaqdan utanmayıb.
Bu günlərdə Ermənistanın Energetika və Təbii Ehtiyatlar Nazirliyi mətbuat xidmətinin katibi Lüsine Arutunyan bildirib ki, İrandan "mavi yanacaq"ın ölkəsinə ötürülməsi tərəflər arasında aparılan danışıqların nəticəsindən asılıdır: "Hazırda danışıqlar aparılır. Çox böyük ehtimalla, bu həftənin sonunda qazın verilməsi vaxtı dəqiqləşdiriləcək".
Qeyd edək ki, İran Milli Qaz Şirkətinin direktoru Rəsul Salmani bu günlərdə bəyan etmişdi ki, oktyabrın 13-dən etibarən yanacağı ixrac etməyə başlayacaqlar. Onun sözlərinə görə, başlanğıcda az həcmdə qaz ötürüləcək, ancaq 2009-cu ildən başlayaraq onun həcmi 2,3 milyard kubmetrə çatdırılacaq. Ermənistan isə İslam Respublikasına 3,3 milyard kvt/saat elektrik enerjisi verəcək.
"Fars" xəbər agentliyi şirkət rəsmilərinə istinadən bildirib ki, qarşıdan gələn qışda İran adıçəkilən ölkəyə 3 milyon kubmetr qaz ötürəcək.
Xatırladaq ki, iki ölkə arasında kəmər ötən ilin martında İran prezidenti Mahmud Əhmədinijat və onun keçmiş həmkarı Robert Köçəryanın iştirakı ilə açılıb. Uzunluğu 100 km-dən artıq olan bu kəmər Təbrizdən başlayır, Mehridə başa çatır. Qurğunun İslam Respublikası ərazisindəki hissəsi 28,2 milyon dollara başa gəlib.
"Ayna"nın ötən saylarından birində yazmışdıq ki, İran prezidenti Mahmud Əhmədinijat Qərbi Azərbaycanın Maku rayonu ətrafında yerləşən Qara kilsənin UNESCO-nun mədəni irs siyahısına daxil edilməsi ilə bağlı dünya ermənilərini təbrik edib. Buna dair uzun-uzadı bəyanat verən Tehran təmisilçisi deyib ki, ermənilər həmişə olduğu kimi, indi də önəmlidir. "İran milləti və onun erməni soydaşlarına məxsus abidənin YUNESCO tərəfindən tanınması bizim üçün son dərəcə qürurverici bir hadisədir", - deyə o söyləyib.
Xatırladaq ki, Tehran hakimiyyəti mərkəzi Urmiya şəhəri olan Qərbi Azərbaycandakı erməni kilsəsi sayılan Qara kilsə kompleksinin UNESCO-nun mədəni irs siyahısına daxil edilməsi üçün müraciət etmişdi. Qurum həmin kilsə haqda məlumatları yetərsiz sayaraq onu siyahıya daxil etməmişdi. "Baybak"ın yaydığı məlumata görə, İran hakimiyyəti Qara kilsə barədə əlavə məlumatlar toplayaraq yenidən UNESCO-ya müraciət edib. Bu, İslam Respublikasının qeydiyyata aldırmaq istədiyi 9-cu tarixi abidədir.
Kanadanın Kvebek bölgəsində 8 gün davam edən 32-ci sessiyada 41 ölkədən daxil edilmiş ərizələrə baxılıb. Qərbi Azərbaycan əyalətinin Maku rayonu yaxınlığında yerləşən üç kilsə də UNESCO-nun mədəni irsi siyahısına daxil edilib. Bu kilsələrdən biri olan Qara kilsənin XIII əsrin sonuna aid olduğu haqda xəbərlər yayılıb. Ermənilər buranın onlara məxsus olduğunu iddia edərək bir sıra milli-mədəni tədbirlərini həmin kilsədə keçirirlər.
İran nümayəndə heyətinin başçısı Əbdülrəsul Vətəndustun sözlərinə görə, Mərakeş, Tunis, Keniya və başqa dövlətlərin təmsilçiləri də bu məsələnin həllində onlara yardım ediblər.
"Baybak"ın başqa bir məlumatına görə, Tehran hakimiyyəti İranda yaşayan erməni musiqiçisi Zaven Yədiqarsiyanı mükafatlandırıb. Onun təltif olunması tədbiri Təbrizdə keçirilib. Güney Azərbaycan türkünün vergisi hesabına İslam Respublikası türkün mənəvi başkəndlərindən, birində, Təbrizdə bu mərasimi keçirməklə Azərbaycan türkünə sayğı göstərmədiyini bir daha nümayiş etdirdi. Ancaq Qarabağ münaqişəsinin həllində vasitəçilik etmək istəyən İran hakimiyyəti Azərbaycan musiqisinin təbliğatçısı, 65 yaşlı Həsən Azərbaycanı çeşidli bəhanələrlə bir il həbsxanada saxlayıb işgəncəyə məruz qoydu.
Xəbərə görə, erməninin təltif olunması mərasiminə hakimiyyət nümayəndələri ilə yanaşı, panfarsist və panirançı "ziyalı"lar da qatılıblar.
Bütün bunları nəzərə alaraq deyək ki, İranın təcavüzkar Ermənistanla hərtərəfli əməkdaşlığı, ermənilərə böyük sayğı ilə qucaq açması, azərbaycanlılara genişmiqyaslı basqıları hər iki taydakı azərbaycanlılara qarşı sayğısızlıqdır. Bu sayğısızlığın müəllifindən isə xoşməramlı vasitəçilik gözləmək sadəlövhlükdür. ayna

İran iqtisadiyyatı çökür

İran iqtisadiyyatı çökür


Ölkə əhalisinin 25 faizi yoxsulluqdan aşağı vəziyyətdə yaşayır
İranın dünyanın güclü dövlətlərilə rəqabətə girməsi bu ölkənin iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərib. İranda ərzaqın 30 faiz bahalaşdığı bildirilir. Hazırda burada ətin kilosu 8, toyuq əti isə 4 dollardır. Bir müddət əvvəl İran Mərkəzi Bankının məlumatında da bu öz əksini tapıb. Belə ki, bankın məlumatında ölkədəki 65 milyon nəfərin 25 faizinin yoxsulluq həddindən aşağı yaşaması bildirilib. Təbriz sakini, Güney Azərbaycan Milli Hərəkatının tanınmış fəalı Mustafa Əvəzpur bildirib ki, karbohidrogen ehtiyatlarına görə dünyanın ikinci dövləti olan İranda belə yoxsulluqdan ən çox zərər çəkən azərilərdir. Hazırda inflyasiyanın 25 faiz təşkil etdiyi İranda prezident Mahmud Əhmədinejad hakimiyyətə gələrkən bu rəqəm 12 faiz olub. Elə əhalinin böyük qismi də böhranlı vəziyyətin yaranmasının səbəbini prezidentdə görür.





İranda zərgərlər tətilə başladı

Onlar verginin artırılmasına etiraz edir

İran hökumətinin vergiləri artırması zərgərlərin də narazılığına səbəb olub. Belə ki, artıq Təbriz, İsfahan və Tehranın zərgərləri tətilə başlayıblar. Yayılan məlumata görə, sənətkarlar 3 faizlik yeni verginin ləğvini tələb edirlər. Onlar bildiriblər ki, vergini ödəməli olsalar, əvəzində malın qiymətini qaldırmaq məcburiyyətində qalacaqlar, bu isə müştərilərin itirilməsinə səbəb olacaq: "Biz illik qazancımızın 25-30 faizini hökumətə vergi veririk. Bunun 3 faiz də artırılması həm bizə, həm də müştərilərə, həm də bizə ikiqat zərər vuracaq". Zərgərlər qərar dəyişdirilmiyənədək tətili davam etdirəcəklərini bildiriblər. Son məlumatlara görə, kütləvi tətillərdən ehtiyatlanan hökumət rəsmiləri zərgərlərini nümayəndələri ilə görüşdə yeni vergi layihəsini üç ay müddətinə dayandırmağa hazır olduqlarını bildiriblər. ("OLAYLAR"İA)


İranda zərgərlər tətilə başladı

Onlar verginin artırılmasına etiraz edir

İran hökumətinin vergiləri artırması zərgərlərin də narazılığına səbəb olub. Belə ki, artıq Təbriz, İsfahan və Tehranın zərgərləri tətilə başlayıblar. Yayılan məlumata görə, sənətkarlar 3 faizlik yeni verginin ləğvini tələb edirlər. Onlar bildiriblər ki, vergini ödəməli olsalar, əvəzində malın qiymətini qaldırmaq məcburiyyətində qalacaqlar, bu isə müştərilərin itirilməsinə səbəb olacaq: "Biz illik qazancımızın 25-30 faizini hökumətə vergi veririk. Bunun 3 faiz də artırılması həm bizə, həm də müştərilərə, həm də bizə ikiqat zərər vuracaq". Zərgərlər qərar dəyişdirilmiyənədək tətili davam etdirəcəklərini bildiriblər. Son məlumatlara görə, kütləvi tətillərdən ehtiyatlanan hökumət rəsmiləri zərgərlərini nümayəndələri ilə görüşdə yeni vergi layihəsini üç ay müddətinə dayandırmağa hazır olduqlarını bildiriblər. ("OLAYLAR"İA)

"Güney Azərbaycan Milli Hərəkatı ABŞ-la əlaqə yaratmalıdır"

"Güney Azərbaycan Milli Hərəkatı ABŞ-la əlaqə yaratmalıdır"
Böyük Rəsuloğlu: "Ancaq əlimizi əlimizin üstünə qoyub, Amerika gəlib haqqımızı alıb bizə verəcək düşüncəsi səhvdir"

Bir həftə əvvəl ABŞ prezidenti Corc Buş Nyu-Yorkda bir çox ölkənin Belarus, Tibet, Venesuela, Kuba, Çin, Misir, Myanma, Şimali Koreya, Suriya və s. müxalif liderlərilə görüşüb. Maraqlıdır ki, Buşla görüşə İrandakı müxalif qüvvələrin - konkret Güney Azərbaycan Milli Hərəkatının təmsilçiləri dəvət edilməyib.

Turqut

Hazırda Norveçdə yaşayan Dünya Azərbaycanlılarının Haqlarını Müdafiə Komitəsinin sədri Böyük Rəsuloğlu məsələyə aydınlıq gətirib. O bildirib ki, İran müxalifətinin, xüsusilə Güney Azərbaycan Milli Hərəkatı fəallarının Buşla görüşə çağırılmamasının müxtəlif səbəbləri ola bilər: " Güney Azərbaycan problemi dünyada analoqu olmayan bir problemdir. Güney Azərbaycan Milli Hərəkatı başqa ölkələrdəki milli azadlıq hərəkatlarıyla müqayisə edilə bilməz. Bu baxımdan dünya ictimai rəyində, xüsusilə ABŞ-da bu hərəkata baxış tərzi fərqlidir. Özümüzü yetərincə tanıtdıra bilmədiyimizə görə barəmizdəki fikirlər də yanlışlıqlarla dolur. Buş adminstrasiyası xaricdəki güneyli fəallardan kimi seçib o toplantıya dəvət edə bilərdi ki, söz-söhbət olmasın. Yəni hamı tərəfindən qəbul edilmiş şəxslər olsun. Hər halda işlərin düzgün yoluna qoyulması üçün bir az zaman lazım olacaq. Xüsusilə heç bir ideolojiyə bulaşmamış, saf - milli gənclərimiz çağdaş milli hərəkatımızı nəticəyə çatdıracaq. Hər halda istər Buş administrasiyası olsun, istər ABŞ, istərsə dünya ictimaiyyəti heç biri Güney hərəkatına biganə qala bilməz. Onlar bizim potensialı bilir, ancaq bu potensialı güc mərkəzinə dönüşdürmədiyimizi də bilir. Təbii ki, mən bütün məsuliyyəti öz üzərimizə qoymaq niyyətində deyiləm. İrandakı keçmiş şovinist rejimin böyük başlarının çoxu hazırda ABŞ-da yaşayır və həmin ölkəni idarə edənlərlə yaxın əlaqələri var. Əlbəttə, gələcəklə bağlı proqramları da mövcuddur. Təəssüf ki, Güney Azərbaycanda kök salmış rusçu-kommunistlərin ABŞ-a qarşı "antiimperalist" təbliğatı hələ də qalır. Milli mənafeyimizi düşünmədən Amerika əleyhdarı olanlar da az deyil. Təbiidir ki, bütün bunlar analitik mərkəzlərdə analiz olunur və insanların zehnində öz təsirini buraxır. Çox qəribədir ki, bu gün Güney Azərbaycanda bizim bütün milli varlığımızın yanında iqtisadi varlığımızın da dağılmasını görə-görə hələ də bəziləri ya qəsdən, ya da xəbərsizlik ucbatından kommunizmdən danışırlar. Güney Azərbaycanda sərmayə sahiblərinin istismarından danışırlar, ancaq açıq gözlə baxsalar görəcəklər ki, orada artıq sərmayə, sərmayədar yox, sadəcə fəlakət var. Bizimkilərin düşüncəsində, istifadə etdikləri şüarlarda kommunizm, sosializm üstünlük təşkil edir. Ancaq biz Amerika və ya başqa ölkələrin bizim hərəkatımıza nə qədər önəm verməsini ölçü dəyəri etməməliyik. Öz gücümüzə güvənərək xüsusilə Güneydəki böyük potensialı işə salmağı bacarmalıyıq. Eyni zamanda Güney Azərbaycan Milli Hərəkatı bütün dövlətlərlə, o cümlədən ABŞ-la əlaqə yaratmalıdır. Ancaq əlimizi əlimizin üstünə qoyub, Amerika gəlib haqqımızı alıb bizə verəcək düşüncəsi çox səhvdir". Böyük Rəsuloğlu qeyd edib ki, hazırda Qərb, xüsusilə Amerika ilə dostluq münasibətində olan bir Türk Dünyasının əhəmiyyəti aydınlaşmaqdadır. Türk Dünyasının ürəyinin Azərbaycan olması elmi olaraq sübut edilən bir təfəkkürdür. Güney Azərbaycanda yaşayan 30 milyonun türk millətinin birlik körpüsü olmasını dəyərləndirənlər də az deyil. Bu belədirsə, dünyada güc dəngəsinin uzunmüddətli tarazlaşmasında Güney Azərbaycanın oynaya biləcəyi rol aydınlaşır. Ona görə də hər şey bizim özümüzdən asılıdır. Bu gün yaranmış münasib şəraitdən istifadə etməyi bacarmaq lazımdır. O vurğulayıb ki, İran adı altında farsçılıq siyasəti o qədər geniş təbliğ olunub ki, bu ölkələrdə yaxın zamana qədər nəinki Güney Azərbaycan, heç Azərbaycan adı ilə tanış olan yox idi: "Bizim bütün milli-mədəni varlığımız fars adına qələmə alınıb, millətimizin əl qabarı ilə işlədiyi sənət və incəsənət əsərləri başqalarının hesabına yazılıb. Azərbaycan yavaş-yavaş tanınır. Bu arada istər Azərbaycan dövlətinin fəaliyyətləri, istər xaricdə yaşayan azərbaycanlıların rolu düzgün dəyərləndirilməlidir. Son zamanlar güneylilərin də bu haqda fəaliyyətləri genişlənib və hər kəs əlindən gəldiyi qədər buna çalışır. Yaşadığım Norveçdə də bu təbliğat aparılır və nisbətən müsbət nəticələr də verir. Ümumiyyətlə, atılan hər bir addım, beynalxalq təşkilatların yaydığı hər bir bəyanat bizim üçün və Milli Hərəkatımızın tanınması üçün böyük dəyər daşıyır. Keçən 4-5 ildə "Amnesty İnternational" milli fəalların hüquqlarını qorumaqla bağlı 40-a yaxın bəyanat yayıb. Ancaq əhəmiyyətli olsa da, bu da yetərli deyil və biz bu barədə daha çox çalışmalıyıq. Quzey Azərbaycanda fəaliyyət göstərən insan haqları təşkilatları bu barədə bizə çox yardımçı ola bilərlər. Onlar müstəqil bir ölkədə yaşayırlar və geniş imkanlara sahibdirlər. Ümid edirəm ki, bu xahişimi qəbul edərək onlar da qollarını çırmalayacaqlar". xalqcebhesi

Güneyli məhbusa işgəncə verilib

Güneyli məhbusa işgəncə verilib


Həmid Valayi məhkəməyə çağılırıb
Güney Azərbaycan Milli Hərəkatının fəallarına qarşı təqiblər davam edir. GAMOH-un Quzey Azərbaycan təmsilçiliyindən "OLAYLAR"a daxil olan məlumata görə, milli hərəkatçı Həmid Valayi Təbriz İnqilab Məhkəməsinə çağrılıb. Vəkili Nağı Mahmudi bildirib ki, Həmid Valayi nizamın əleyhinə təbliğat aparmaqda suçlandırılıb. Qeyd edək ki, yazıçı və hüquq müdafiəçisi olan Həmid Valayi ETTELAAT tərəfindən yaxalanmış və 13 gün ruhi və fiziki işgəncə altında saxlanmışdı. olaylar

İran Xəzər – Fars körfəzi neft kəmərini çəkməyi təklif edir

İran Xəzər – Fars körfəzi neft kəmərini çəkməyi təklif edir

İranın xarici işlər naziri Mənuçöhr Möttəki bildirib ki, İslam Respublikası Xəzəryanı ölkələrin neftinin Fars körfəzinə nəqli üçün iri neft kəmərinin çəkilməsi layihəsini təşkil edir, - İranın IRIBNEWS xəbərlər saytı xəbər verir.

Onun sözlərinə görə, “Xəzər - Fars körfəzi” boru kəməri faydalı və təhlükəsizdir. Nazir boru kəmərinin layihə gücü, sərmayələrin həcmi və onun çəkiləcəyi müddət barədə məlumat verməyib.

Möttəkinin sözlərinə görə, İranın rəsmi nümayəndələrinin enerji təhlükəsizliyinin vacibliyi haqqında fikirləri qazanc məqsədi daşımır. Onun rəyinə görə, bu, enerji istehlakçılarına lazımdır.

“Marşrutların təhlükəsizliyi təmin olunmazsa, neftin [fasiləsiz] ixracı həyata keçirilməyə bilər”, - Möttəki Tehranda “Beynəlxalq neft emalı sənayesi” üzrə iclasda bildirib.

BP- nin “Dünya energetikasının icmalı – 2008” hesabatında əksini tapan məlumatlara əsasən, 2008 - ci il yanvarın 1-nə Xəzəryanı ölkələrin təsdiq edilmiş neft ehtiyatlarının ümumi həcmi 265,2 mlrd. barelə bərabərdir. Bunun 7 mlrd. bareli Azərbaycan, 138,4 mlrd. bareli İran, 39,8 mlrd. bareli Qazaxıstan, 79,4 mlrd. bareli Rusiya, 0,6 mlrd. bareli Türkmənistanın payına düşür.

İran -ABŞ münasibətlərində əldən verilmiş fürsətlər- Trend News -un eksperti

İran -ABŞ münasibətlərində əldən verilmiş fürsətlər- Trend News -un eksperti

Dalga Xatınoğlu, Trend News - un Fars redaksiyasının rəhbəri


Oktyabrın sonunda Amerikanın Orta Şərqdə hərbi qüvvələrinin Baş komandanı vəzifəsində xidmət edəcək general Devid Petreus cümə axşamı verdiyi bəyanatında ABŞ hökümətinin «düşmənlər» ilə müzakirələrə başlamağın qaçılmaz olduğunu bildirib.

Petreus bəyanatında konkret olaraq hansı düşməni nəzərdə tutduğunu bildirməyib, lakin Əfqanıstandakı siyasi proseslər, Talibanın güclənməsi, Əfqanıstan prezidentinin Səudiyyə Ərəbistanı kralından Taliban və Əfqanıstan höküməti arasında vasitəçilik etməsi ilə bağlı müraciəti göstərir ki, general Petreusun nəzərində olan «düşmənlər» -in biri Talibandır.

ABŞ Taliban terror təşkilatı ilə müzakirələrin zəruriliyi fonunda, digər düşməni İranla müzakirələrin heç bir məntiqi yoxdur.

Əslində, ABŞ İrana «hərbi müdaxilə» variantından əl çəkməyincə, İranda radikal qüvvələrin güclənməsi davam edəcək və hətta rəsmi Tehranı nüvə silahı istehsal etməyə sövq etdirəcək.

İran 1980 - ci ildən bəri ABŞ - la əlaqələrini kəssə də, dəfələrlə iki ölkə münasibətlərində buz divarın əriməsi üçün tərəflər müəyyən cəhdlər göstərib, lakin bütün səylər böhranın dərinlşməsi və etimadsızlığın artması ilə nəticələnib.

Sabiq prezidentlərdən fərqli olaraq, İranın indiki prezidenti Mahmud Əhmədinejad İran hökumətində böyük nufuza malikdir və konkret addımlar atacaq qədər cəsarətlidir. Həmçinin, ABŞ beynəlxalq ictimaiyyətdə nüfuzunu itirib və İrana güzəştə getməyə daha meylli ola bilər. Tərəflərin, hər iki ölkədə növbəti prezident seçkilərinin nəticəsini gözləmədən, qarşılıqlı əlaqələrin bərpası yollarını axtarmaları daha faydalı olardı.

İranda1979 - cu il islam inqilabından sonra hakimiyyətdə olan Mehdi Bazərqan Amerika diplomatları ilə Əlcəzairdə görüşündə Amerikda müalicə olunan İranın sabiq şahının rəsmi Tehrana təhvil verilməsi şərtilə, ABŞ - İran münasibətlərinin normallaşacağını vəd etmişdi. ABŞ - ın indiki müdafiə naziri Robert Qeyts keçən həftə Milli Müdafiə Universitetindəki çıxışında bu haqda bildirib ki, prezident Cimi Karterin milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri Zbiqniew Bzejinski İran rəhbərlərinin təşəbbüsünü qəbul etməyib. Iki həftə sonra, ABŞ -ın Tehrandakı səfirliyi işğal olunub.

Digər tərəfdən, sabiq prezident Məhəmməd Xatəminin hakimiyyətdə olduğu dövrdə də, iki ölkənin münasibətlərinin bərpası üçün tərəflər müəyyən addımlar atmağa çalışıblar. Bill Klintonun ikinci dövr prezidentliyində XİN rəhbəri Madlen Olbrayt, rəsmi Vaşinqtonun 1953 - cu ildə İranın Baş naziri Məhəmməd Müsəddiqə qarşı dövlət çevrilişi etməsini təsdiq edərək, rəsmi Tehrandan üzr istədi, buna baxmayaraq, İran tərəfi bu müsbət addıma etinasız yanaşdı. Iki ölkənin qeyri - rəsmi (lakin nüfuzlu ) nümayəndələri 1999 -2002 - ci illərdə 18 görüş keçirərək, iki ölkənin münasibətlərini müzakirə etdilər. Müzakirələrin sonu Fələstinə göndərilmiş gəmidə 50 ton silahın İsrail tərəfindən tutulması, bu silahların İrana məxsus olduğunun elan edilməsi və prezident Buşun rəsmi Tehranı «şər mənbəyi» adlandırması oldu.

Digər tərəfdən, İran rəsmiləri 2001- ci ildə ї ABŞ -ın Əfqanıstana hücumu zamanı - İrana sığınmış 300 Əl -Qaidə üzvlərinin şəxsiyyət vəsiqələrinin surətini BMT- yə təhvil verməsi, onları öz ölkələrinə deportasiya etməsi və bəzilərindən istintaq aparmaq üçün ABŞ - a icazə verməsi də iki ölkə arasında soyuqluğu aradan qaldırmadı. ABŞ İranda olan Əl - Qaidə təşkilatının bütün üzvlərinin deportasıya olunmamasını bildirdi, İran bunu inkar etməsə də, qalanların ev dustağı olduğunu bəyan edir.

Hər halda, onlarla fürsəti və imkanı qaçıran iki ölkə, hazırda ən azı, müzakirələrin başlamasına müəyyən addımlar ata bilər. ABŞ XİN idarəsi ilk dəfə olaraq, qeyri - rəsmi fəaliyyət göstərən їAmerika iranlılıları Şurasına rəsmi Tehranda ofis açmağa icazə verib və digər tərəfdən, rəsmi Vaşinqton İranda ABŞ їın mənafeini müdafiə edən ofisin açılmasına razılığını bildirib. Bu addımlar hər iki tərəf üçün böyük fürsətdir.

Təəssüf ki, hər iki ölkə münasibətlərindəki həssas məqamlarla oynayır . İran uranın zənginləşdirilməsini davam etdirir, ABŞ İranın iqtisadiyyatını iflic etməyə çalışmaqla, hökuməti devirmək niyyətindədir. Hər iki ölkə gərgin məqamlardan uzaqlaşıb, müştərək mənafeləri üzərində də müzakirə apara bilər.

İraqın təhlükəsizliyi ilə bağlı dəfələrlə rəsmi müzakirələr keçirən İran və ABŞ rəsmiləri, öz təhlükəsizlikləri ilə də bağlı rəsmi müzakirələr aparmaları heç də pis olmazdı. trend

Rusiya İrana anti-hava mərmiləri satmayacağını deyir

Rusiya İrana anti-hava mərmiləri satmayacağını deyir


Rusiya bildirir ki, o, İrana anti-hava mərmiləri satmayacaq. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü bu gün deyib ki, Moskvanın qeyri-sabit regiondakı ölkələrə bu növ silahlar satmaq məramı yoxdur. Onun sözlərinəı görə qərar ən yüksək təbəqələrdə qəbul edilib. Moskva bu bəyanatı İsrail baş naziri Ehud Olmertin Rusiyaya son səfərindən sonra verib. Həmin səfərdə Olmert rus liderlərindən İsrailin düşmənləri olan İran və Suriyaya silah satmamağı xahiş etmişdi.voa

Neftin qiyməti sürətlə enir

Neftin qiyməti sürətlə enir


Bir gün ərzində Rusiyada kapitallaşma 100 milyard dollardan da çox aşağı düşüb

Dünya fond bazarında qiymətlərin yenidən kəskin aşağı düşməsi müşahidə olunur. Nyu-York fond birjasında Dou Cons indeksi son dörd ildə ən aşağı həddə düşüb.
Avropa və Yaponiya birjalarında da son 4 ilin ən aşağı göstəriciləri qeydə alınıb. Rusiyanın fond bazarında isə tarixi boyu ən kəskin enmə müşahidə olunub. Bir gün ərzində bu bazarda kapitallaşma 100 milyard dollardan da çox aşağı düşüb.
Mütəxəssislər vəziyyəti şərh edərkən deyirlər ki, investorlarda şübhə var ki, Amerika hökumətinin planı ölkənin maliyyə böhranının qabağını almayacaq. Mütəxəssislərə görə, birjalardakı vəziyyət də bununla bağlıdır.
Bu arada Avropa Birliyi ölkələrinin nümayəndələri vəd veriblər ki, maliyyə stabilliyini təmin etmək üçün əllərindən gələni edəcəklər.

Xəbər XİDMƏTİ
bizimyol

İranın «Bəsic» və «Qüds azadlıq hərəkatı»nın üzvləri İsrail və ABŞ əleyhinə yönəlmiş hərbi təlimlər keçirib

İranın «Bəsic» və «Qüds azadlıq hərəkatı»nın üzvləri İsrail və ABŞ əleyhinə yönəlmiş hərbi təlimlər keçirib

İsrailin xüsusi xidmət orqanları bəyan edib ki, Fələstində tutulmuş terrorçuların əksəriyyəti İran ərazisində peşəkar təlimatçıların rəhbərliyi altında məşqlər keçmiş şəxslərdir


İranın, öz sıralarına gələcək şəhidləri cəlb etməyə çalışan könüllülər təşkilatlarının nümayəndələri bu həftə geniş təlim məşqləri keçiblər. Newsru.com informasiya agentliyi xəbər verir ki, təlimlərdə onlar guya özünə qəsd edir, eləcə də ABŞ və İsrail əskərlərilə döyüşüblər. Təlimlərdə «Bəsic» qruplaşması, «Qüdsün azadlıq hərəkatı»na daxil olan bir neçə qrup iştirak edib. Manevrlər zamanı kiçik mobil qrupların mümkün döyüşlərdəki hərəkətləri üzərində məşqlər həyata keçirilib. Xəbər verilir ki, proses itştirakçılarının üzərində Kalaşnikov avtomatları və qumbaralar olub. Bundan başqa, təlimlərdə əsil pirotexnika ilə yanaşı (fişənglər), məşq üçün nəzərdə tutulan «şəhid kəmər»lərindən, sıradan çıxmış tankdan istifadə edilib. Təşkilatçıların sözlərinə görə, onların əsas məqsədi - İsrail və ABŞ-ın mümkün müdaxiləsi zamanı İranın müdafiəsinə qalxmaqdır, buna isə əlində silah tutmağı bacaran hər bir vətəndaş hazır olacaq.
Məlumatda həmçinin deyilir: «İran rəsmiləri dəfələrlə bəyan ediblər ki, bu cür təşkilatlara minlərlə könüllü yazılıb və sionistlərlə amerikalılara qarşı istənilən mübarizəyə hazır olduqlarını deyib. Onların əksəriyyəti dinc sakinlər olsa da, bəziləri indidən İraq və İsrail ərazisində təxribatlara öyrədilir. İsrailin xüsusi xidmət orqanları dəfələrlə İranda təlim məşq keçmiş Fələstinli silahlıları saxlayıblar. Onların hamısı İran İslam inqilabı korpusunun peşəkar təlmatçılarının rəhbərliyi altında dərs alıblar».

Newsru.com informasiya agentliyi xəbər verir ki, belə təşkilatların sırasına əsasən yeniyetmələr gəlir. Lakin üzvlər arasında yaşlılar və qadınlar da az deyil. /ANS PRESS/

İranın daxili işlər nazirinin vəzifədə qalması hakimiyyət üçün risklidir - ekspertlər

İranın daxili işlər nazirinin vəzifədə qalması hakimiyyət üçün risklidir - ekspertlər

İranın daxili işlər naziri Əli Kordanın vəzifədə qalması Əhmədinejad hökumətinin sıxışdırılması ilə nəticələnə bilər.


«Əli Kordanın Əhmədinejadın nazirlərlər kabinetində qalması hakimiyyət üçün risklidir və onun hökumətinin sıxışdırılması ilə nticələnəcək», - deyə İranın daxili məsələləri üzrə ekspert Cəfər Məhəmmədi çərşənbə axşamı bildirib.


İran mətbuatı oktyabrın 7-də İranın daxili işlər naziri Kordanın istefa verməsi haqda məlumat yayıb. Baxmayaraq ki, Kordan özü bu xəbəri təkzib edib, onun doktorluq diplomunun saxta olmasının sübut olunması, həmçinin parlament nümayəndələrinin bu məsələyə qarşı sərt reaksiyaları Kordanın nazir vəzifəsində qalmasını hökumət üçün probmlemli edəcək.


Məhəmmədi hesab edir ki, qarşıdan gələn prezident seçkilərinə 9 ay qaldığı bir vaxtda Kordanın vəzifədə qalması, çoxlu qarşıdurmalara səbəb olacaq və hakimiyyətin siyasi tənqidçilər tərəfindən sıxışdırılmasına səbəb olacaq.


Kordan daxili işlər nazirliyinə namizəd kimi parlamentə təqdim olunduqdan sonra parlament nümayəndələrindən bəziləri onun fəxri doktorluq diplomunun saxta olduğunu bildirib.


Məhəmmədi bildirib ki, əgər parlament nümayəndələri daxili işlər nazirini parlament qarşısında hesabata dəvət etsələr və ya onu işdən uzaqlaşdırsalar, Əhmədinejad hökuməti uğursuzluqla üzləşəcək. Əks təqdirdə, parlamentin nüfuzu ictimaiyyət qarşısında məhvə məhkumdur.


«Daxili işlər naziri də vəzifəsindən istefa edərsə və ya işdən çıxarılarsa, Nazirlər Kabinetinin artıq bir çox üzvünü dəyişmiş İran prezidenti kəskin tənqidlərlə üzləşəcək. İran Konstitusiyasına əsasən, əgər Nazirlər Kabineti üzvlərinin yarısı dəyişdirilərsə, hökumət kabinetin bütün üzvlərinin səlahiyyətini yenidən təsdiq etmək üçün parlamentə göndərməlidir. Belə olarsa, hökumətin

Nazirlər Kabinetinin aqibətinin necə olacağı heç kəsə məlum deyil», ї deyə Məhəmmədi Tehranda Trend News-a çərşənbə axşamı bildirib.


Digər ekspert, İranın Jurnalistlər Birliyinin sədri Əli Məzrui çərşənbə günü Tehrandan telefonla Trend News-a bildirib ki, Kordanın hakimiyyətdə qalmasının hökumətin ziyanınadır hazırkı şəraitdə hakimiyyət üçün risklidir.


Məzrui əlavə edib ki, İran rəsmiləri bu məsələ haqda mövqelərini açıq şəkildə jurnalistlərə bildirməlidirlər.


İran İslam Şura Məclisinin (parlament) Tehran üzrə nümayəndəsi Əli Mütəhhəri daxili işlər nazirinin prezidentə ünvanladığı məktubdan sonra jurnalistlərə açıqlamasında bildirib ki, əgər hakimiyyət daxili işlər nazirinin tutduğu vəzifədən kənarlaşdırılması haqda ölçü götürməsə, parlament nümayəndələri Kordanı hesabat vermək üçün parlamentə çağıracaq. O əlavə edib ki, parlament nümayəndələrindən 30 nəfər onun hesabata çağırılması üçün artıq imza toplayıb.


Oktyabrın 5-də İranın daxili işlər naziri Kordan İran prezidenti Mahmud Əhmədinejada məktub yazaraq, fəxri doktorluq diplomunun saxta olduğunu etiraf edib, lakin bildirib ki, diplomun saxta olması barədə yalnız indi bilib. Kordan diplomun saxta olmasında Oxford Universitetinin Tehrandakı nümayəndəsinin günahkar olduğunu qeyd edib.


Londonun Oxford Universiteti Kordanın bu universitetin fəxri doktorluq diplomu alması barədə iddialarını dəfələrlə bəyanat yayaraq təkzib edib. Digər tərəfdən, İranın İslami Azad Universitetinin rəhbəri Abdullah Casbi də bildirib ki, İranın Azad Universiteti Kordana magistratura pilləsi üzrə diplom verməyib.


İran prezidenti cari ilin iyul ayında iqtisadiyyat, daxili işlər və nəqliyyat nazirləri vəzifələrinə öz namizədlərinin siyahısını parlamentə təqdim etmişdi. Daxili işlər nazirliyinə namizəd Kordan və nəqliyyat nazirliyinə namizəd Həmid Behbəhani hakim «Üsulgəra» koalisiyasının hakimiyyəti tənqid edən qanadına yaxın şəxslər sayılırlar. İqtisadiyyat nazirliyinə namizəd Şəmsəddin Hüseyni isə koalisiyanın hakimiyyəti dəstəkləyən cinahına yaxın şəxsdir.


Lakin Kordan həmçinin İran Ali İslam Şurası Məclisinin sədri Əli Laricaniyə yaxın şəxs kimi də tanınır. O, indiyədək İranın neft nazirinin müavini, İran Dövlət Televiziyasında texniki şöbənin sədri və həmçinin Dövlət Televiziyasının İran parlamentindəki maliyyə nümayəndəsi vəzifələrində çalışıb.

HOLLİVUDDA FİLMƏ ÇƏKİLƏN İRANLI AKTRİSA AMERİKADAN QAYITMADI

HOLLİVUDDA FİLMƏ ÇƏKİLƏN İRANLI AKTRİSA AMERİKADAN QAYITMADI


Nyu-Yorkda «Yalanlar məcmuəsi» filminin premyerasına qatılan gənc aktrisa Gülşiftə Fərahani «Daily News» qəzetinə açıqlamasında İranı həmişəlik tərk etdiyini və bir daha ölkəsinə qayıtmayacağını bildirib.

«Media forum» saytının məlumatına görə, bir neçə ay əvvəl məşhur ingilis kinorejissoru Ridli Skottun «Yalanlar məcmuəsi» adlı filminə çəkildikdən sonra Hollivud rejissorlarının diqqətini cəlb edərək onlardan çoxlu təklif alan G.Fərahani İrana qayıtmamaq qərarının səbəbini açıqlayıb: «Mən bu filmə çəkildiyim üçün çoxlu problemlərlə üz-üzə qaldım. İran rəsmiləri pasportumu əlimdən alaraq xarici səfərimə mane olmağa çalışırdılar. ETTELAAT əməkdaşları dəfələrlə məni dindirərək müxtəlif bəhanələrlə mənə əziyyət verməyə çalışırdılar».

Gənc aktrisa İranı sevdiyini desə də, bir daha vətənə qayıtmayacağını deyib: «Mən İranın aşiqiyəm. Ailə üzvlərim də orada yaşayır. Lakin belə bir şəraitdə ölkəyə qayıtmağa ehtiyatlanıram. ABŞ-da qalmaq qərarına gəlmişəm».

Yeri gəlmişkən, G.Fərahaninin premyerada hicabsız iştirakı İran rəsmilərinin qəzəbinə səbəb olub. Hökumətyönlü qəzetlər aktrisanı tənqid edərək onu ölkənin islami heysiyyətinə xələl gətirdiyini yazıblar.

GÜLŞİFTƏ FƏRAHANİ -
İranda



ABŞ-da









«Media forum»

İRAN PARLAMENTİNDƏ PUL QALMAQALI. SƏDR ƏLİ LARİCANİ: «NƏ VAR-NƏ VAR, DEPUTATLARA BİR ALMA və ya XİYAR VERMİŞİK»

İRAN PARLAMENTİNDƏ PUL QALMAQALI. SƏDR ƏLİ LARİCANİ: «NƏ VAR-NƏ VAR, DEPUTATLARA BİR ALMA və ya XİYAR VERMİŞİK»


Həsən Kamran


İran parlamentarlarının hər birinə gizlicə 100 milyon tümən (təxminən 100 min dollar) pul verilməsi xəbərini ictimaiyyətə açıqlayan isfahanlı deputat Həsən Kamran həmkarlarının qəzəbinə gəlib.

«Media forum» saytının məlumatına görə, H.Kamran parlamentdə oktyabrın 6-da etdiyi çıxışında deputalara pul paylanmasını ədalətsiz hərəkət, israfçılıq adlandırıb: «Deputatlara 100 milyon tümən verilir. Onları seçən vətəndaşlar isə nə qədər çalışsalar da, hökumətdən 1 milyon tümən (təxminən 1000 dollar) kredit ala bilmirlər».

Parlamentin başqa deputatı Möhsün Kuhkən çıxış edərək bu pulun tam bəxşiş olmadığını vurğulayıb: «Məbləğin 50 milyon tüməni deputatlara əvəzsiz verilsə də, qalan məbləğin 30 milyon tüməni kredit şəklində, 20 milyon tüməni isə avtomobil almaq üçün ayrılıb».

Qalmaqalı yatızdırmaq üçün çıxış edən parlament sədri Əli Laricani deputatlara bu məbləğin verilməsini dəstəkləyərək onların da cəmiyyətin yoxsul təbəqəsinə aid edildiyini vurğulayıb: «Bu kiçik məsələ üstündə belə qalmaqal və hay-küyü başa düşmürəm. Nə olub ki? Nə var-nə var, deputatlara bir alma və ya xiyar vermişik. Buna görə bu qədər hay-küy salmağa nə ehtiyac var?»

Son məlumatlarda parlamentin dünənki və bugünkü iclaslarında bəzi deputatların H.Kamranı kobud atmacalarla təhqir etdiyi bildirilir.




«Media forum»

İran və ABŞ əməkdaşlıq edirlərmiş

İran və ABŞ əməkdaşlıq edirlərmiş
Tehran 11 sentyabrdan sonra ABŞ-ın ən yaxın müttəfiqlərindən biri olub

11 sentyabr terror aktlarından sonra İran məmnuniyyətlə ABŞ-la əlaqələr quraraq “əl-Qaidə” terror təşkilatı ilə mübarizədə ona kömək edirmiş. Lent.az-ın “CBS News”ə istinadən verdiyi məlumata görə, bu barədə Yaxın Şərq üzrə ekspert və diplomatik xidmətin keçmiş əməkdaşı Hillari Mann Levert bildirib.

Levertin sözlərinə görə, İran hökuməti Əfqanıstandan qaçan terrorçuları həbs edirmiş. Tutulanların çoxu İrandan deportasiya edilib. Bundan əlavə, rəsmi Tehran 300 adamın pasport məlumatlarını toplayaraq BMT-nin o zamankı baş katibi Kofi Annana təqdim edib. Annan isə öz növbəsində məlumatları Vaşinqtona ötürüb. İran amerikalılara tutulan bəzi şəxsləri dindirməyi də təklif edib.

Levertin sözlərini 2001-ci ilin sonunda Əfqanıstan mövzusunda Corc Buşun təmsilçisi olan Ceyms Dobbins də təsdiq edib. Onun sözlərinə görə, İran Taliban hökumətinin devrilməsi və Həmid Karzay hökumətinin qurulması üçün ABŞ-a hərtərəfli kömək edib.

Buna baxmayaraq ABŞ hökuməti İranı “şər üçbücağı” siyahısına daxil edib və Tehranla hər hansı diplomatik münasibətin bərpası ideyasını rədd edib.

LENT.AZ

ETTELAAT hərəkatçını ələ almaq istəyir

ETTELAAT hərəkatçını ələ almaq istəyir


Ehsan Nəcəfiyə əməkdaşlıq təklif olunub
4-5 gün bundan öncə Təbriz universitetinin qarşısında həbs edilən Güney Azərbaycan Milli Hərəkatının fəallarından biri Ehsan Nəcəfi barədə hökm çıxarılıb. GAMOH-un Quzey Azərbaycan təmsilçiliyindən "OLAYLAR"a daxil olan məlumata görə, hərəkatçı 2 ay ETTELAAT-ın təcridxanasında saxlanılacaq. Təhlükəsizlik idarəsinin zabitlərindən biri maraqlı bir açıqlama verib ki, əgər ETTELAAT-la əməkdaşlıq etsə, hərəkatçı daha tez azadlığa çıxa bilər.








Ələvilərin durumu ağırdır


İranda şiə-cəfəri olmayanlar təqib edilir. GAMOH-un Quzey Azərbaycan təmsilçiliyindən "OLAYLAR"a daxil olan məlumata görə, Urmiya türməsində saxlanan beş ələvinin durumu ağırdır. İbadəli Qasımzadə, Səhəndəli və Baxşəli Məhəmmədi qardaşlarının durumunun lap ağır olduğu bildirilir. Qeyd edək ki, məhbuslar bir neçə gündür ki, aclıq aksiyasına başlayıblar.








İbrahim Rəşidi Urmiya həbsxanasındadır




Həbsdə olan Güney Azərbaycan Milli Hərəkatının fəallarından biri İbrahim Rəşidi hələ də Urmiya həbsxanasında saxlanılır.


GAMOH-un Quzey Azərbaycan təmsilçiliyindən "OLAYLAR"a daxil olan məlumata görə, ana dili günündə həbs olunmuş hərəkatçının saxlanma şəraiti də ağırdır. Hazırda Urmiya həbsxanasının 12-ci şöbəsində saxlanılan İ.Nəcəfi "Ulduz" jurnalının baş redaktoru idi.

olaylar

Cənubi Azərbaycan ziyalılarının həbsi və hərəkatın xarakteri

Cənubi Azərbaycan ziyalılarının həbsi və hərəkatın xarakteri

Cənubi Azərbaycan ziyalılarının həbsi və hərəkatın xarakteri Qaynaq: www.araztm.org İranda etnik problemlərin artdığı bir zamanda milli hərəkat fəallarına təzyiqlərin güclənməsi davam edir. Artıq hakimiyyət sadəcə siyasi hərəkat iştirakçılarına qarşı yox, həm də ziyalı təbəqəyə təzyiqlərini gücləndirib.Sentyabrın 10-da Tehranın Nəvvab küçəsində iftar qonaqlığı vərən Güney Azərbaycanlı fəal Səyyad Məhəmmədianın evində 20-yə yaxın şair, yazıçı, jurnalist və siyasi fəal birlikdə həbs edilib. Tutulanların hazırda harda saxlandığı bilinmir. Onların ailələrinə və vəkillərinə də həbs olunma səbəbləri və hansı şəraitdə saxlanıldıqları haqda heç bir məlumat verilməyib. Qeyri-rəsmi mənbələrə görə həbs olunanlar Tehranın Evin həbsxanasında ETTELAAT-ın nəzarətində saxlanırlar. Tutulanlar arasında «Yaşmaq» jurnalının baş redaktoru Səid Muğanlı, çapına qadağa qoyulmuş «Dilmanc» jurnalının baş redaktoru Əlirza Sərrafi, «Ulus» tələbə qəzetinin baş redaktoru Hüseyn Heydəri, hüquq müdafiəçisi Həsən Rəhimi, şair və müəllim Mehdi Nəimi, «Varlıq» jurnalının yazarları Əkbər Azad və Həsən Raşedi, mühəndis Məhəmməd Abbaspur, Şahbaz İbrahim Nejad, Yusif Huşyar, Fərhad Rzai, Rubab Əzimi, Səyyad Məhəmmədiyan, Abbas Nəimi, Əkrəm Nəccari də var. Həbs olunanlar bununla məhdudlaşmayıb. Sentyabrın 10-da ETTELAAT əməkdaşları İranın Kərəc şəhərində də Miyanalı fəal, hüquq müdafiəçisi Həsən Rəhimi Bayatı həbs edərək naməlum istiqamətə aparıb. H. R. Bayat indiyədək İranda həbs olunan Azərbaycanlı siyasi məhbuslarla bağlı bir neçə dəfə xarici mətbuata müsahibə vermişdi. İranda siyasi məhbusların müdafiə komitəsi ASMEK hadisələrlə bağlı hesabat yayıb. Hesabatda Tehran şəhərində 20-yə yaxın milli fəalın həbsə alınmasıyla son iki ayda bu ölkədə həns olunan Azərbaycanlı yazar, jurnalist, insan hüquqları müdafiəçisi və tələbələrin bir çoxunun adını da açıqlanıb. İyulun 17-dən bəri ən azı 10 Azərbaycan Türkü tələbə həbs olunub. Tutulanlardan Vədud Əsədi və Şahrux Hatəmi sərbəst buraxılmış, digər 8 tələbə isə “Ettelaat”ın müxtəlif təcridxanalarında saxlanılırlar. Məhbusların ailələri onlara verilən işgəncələrə görə nigarançılıqlarını bildiriblər. Hətta iyulun 17-də Təbriz Universitetində tutulan Səccad Radmehr, Fəraz Zehtab, Aydın Xaceyi və Dariyuş Hatəmi (Elçin), avqustun 20-də həbsə alınan Mənsur Əminian və Məqsud Əhdi, avqustun 13-də Təbrizdə tutulan Əmir Mərdani və avqustun 31-də Xoy şəhərində həbs olunan Məcid Makuyi Zadın (Elyar Xoylu) ailələri İran Məhkəmə Sisteminin sədri, ayətullah Haşimi Şahrudiyə açıq məktub yazıblar. Ailələr məhbuslara yaxınlarıyla göruşməsini və vəkillə təmin olunmasını tələb ediblər”. Hesabatda həmçinin vurğulanır ki, məhbusların ailələrinə onların haqqında hər hansı məlumat verməmək üçün hədə-qorxu gəlinir. Hazırda İranın müxtəlif həbsxanalarında Abbas Lisani, Mehdi Nuri (Elman), Həmid Rustəmi (Arğış), Höccətülislam Əbduləziz Əzimiqədim, Arif Ulufi, İbrahim Cəfərzadə, İbrahim Rəşidi (Savalan), Məhəmməd Nəsiri, Əli Əbbasi kimi tanınmış milli fəallar saxlanılmaqdadır. Avqustun 30-da isə daha bir milli fəal Əhməd Hüseynpur Təbriz şəhərində tutulub və hazırda onun harada saxlanıldığı bəlli deyil. Şübhəsiz ki, İranda təzyiqlər yalnız Azərbaycanlılara qarşı yönəlməyib. İranda digər etnik qüvvələr də mərkəzi hakimiyyətin təzyiqlərinin artmasından narazıdır. Azərbaycanlılara təzyiqlərin artmasının və digər xalqlara nisbət daha çox Azərbaycanlı ziyalı və tələbənin həbs olması və eləcədə Azərbaycanlılarıa qarşı indiyə qədər bir neçə şübhəli terrordan başqa sərt cəza verilməməsi də müzakirə abyekti ola bilər. Hərəkatın Azərbaycanda genişliyi və daha çox şəhər və vilayəti eləcə də paytaxtın özünü əhatə etməsi Azərbaycan milli azadlıq hərəkatının rejim üçün böyük təhlükə hesab olunduğu məlumdur. Azərbaycan milli azadlıq hərəkatının səviyyəsi və ziyalılığı eləcədə xalq arasında yayilması, kütləviləşməsi və irəliləmə tempi digər etnik mübarizələrdən fərqli olan və özünə məxsus xüsusiyyətlərdən hesab olunur. Bu mübarizə sərd mübarizə yollarını rədd edərək sivil mübarizə üsullarına sadiq olaraq irəliləyir. Bu səbəbdən xarici qüvvələrin də maraqları xaricindədir. Məsələn Kürd, Bəluç və Ərəb etniklərin mübarizələri silahlı mərhələlərə qədəm qoyduğundan, bir çox hallarda məhv edilibsə də, Azərbaycanlıların mübarizəsi indiyə qədər öz inkişaf tempini qoruyub saxlamağa və xalq arasında geniş iz buraxmağa nail olub. Onu da qeyd etmək lazəmdər ki, Azərbaycan milli azadlıq hərəkatının xaricdəki qolu daxildəkindən daha sərt və daha radikal olduğundan iki cəbhə arasında məsafə də yaranıb. Buna baxmayaraq mübarizənin bu formatda davam etməsi daxili xaricdən asılı olma riskindən və hakimiyyətin müxtəlif ittihamlarından qorumaqla yanaşı hakimiyyətin daxildə mübarizə aparan insanlara xaricdən idarə olunma damğası vurma ehtimalını da demək olar sıfıra endirib. Elə bu səbəbdən yetkililər milli fəallara yetərli qanuni ittiham tapmaqda acizlik çəkirlər. Bütün təzyiqlərə baxmayaraq Cənubi Azərbaycan milli hərəkatı yükslən xətlə inkişaf edir. Yeni həbslər və təzyiqlərin artması bunu sübut edir ki, “İran” hakimiyyəti belə bir təhlükənin ciddiliyini qəbul edərək əks tədbirlər həyata keçirməyə başlayıb. Yalnız hərəkat tam qanun çərçivəsində getdiyindən və yalnız insan hüquqları mövzusunu qabartdığından hakimiyyətin sərt əks tədbirləri mümkün olmayacaq. Digər tərəfdən hüquq mühafizə orqanlarında çalışan Azərbaycanlıların sayca çox olmaları da mərkəzi hakimiyyətin işini bir az çətinləşdirir. İnsan faktorunu nəzərə alsaq istintaqı aparan Azərbaycanlı müstəntiqin Azərbaycanlı milli fəalın faktları qarşısında hissiyata qapanma ehtimalı və milli hislərinin oyanması ehtimalı yüksəkdir. Bütün bunlar hərəkatın gələcəyi ilə əlaqədar ümidlərin artmasına səbəb olur.

Milli fəallar Ərdəbil İnqilab Məhkəməsinə çağırılıb

Milli fəallar Ərdəbil İnqilab Məhkəməsinə çağırılıb


Oktyabrın 2-də Güney Azərbaycan Milli Hərəkatının 6 fəalı - Əsgər Əkbərzadə, Behruz Əlizadə, Ərdəşir Kərimi, Hüseyn Hüseyni, Vədud Səadəti və Rəhim Qulami Ərdəbil İnqilab Məhkəməsinə çağırılıblar.
Onlar Güney Azərbaycan türklərinin milli və mədəni haqlarını tələb etməkdə günahlandırılırlar. Soydaşlarımızın məhkəmə iclasını oktyabrın 4-də Ərdəbil İnqilab Məhkəməsində hakim Ətayi keçirəcək. Xatırladaq ki məhkəməyə çağırılan soydaşlarımız milli fəaliyyətlərinə görə 2006, 2007 və 2008-ci illərdə İran təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən dəfələrlə həbs edilərək işgəncə və təzyiqlərə məruz qalıblar. Uzun müddət qanunsuz olaraq "Ettelaat"ın təcridxanasında saxlanılan milli fəallar külli miqdarda girov müqabilində müvəqqəti azadlığa buraxılıblar. Həmin milli fəalların həbsilə bağlı Beynəlxalq Əfv Təşkilatı bəyanat verərək, onların dərhal azadlığa buraxılmalarını da tələb edib. Rəhim Qulami şəhid ailəsi olmasına baxmayaraq, indiyədək milli fəaliyyətlərinə görə 5 dəfə həbs edilərək ağır işgəncələrə məruz qoyulub və 18 ay müddətinə azadlıqdan məhrum olunub. Bu arada İran təhlükəsizlik qüvvələrinin iki ay öncə Təbriz şəhərində həbs etdiyi azərbaycanlı tələbə fəalları - Səccad Radmehr, Aydın Xacei, Fəraz Zehtab, Daryuş Hatəmi və başqalarının sorğu-sual müddətinin uzadılması haqda qərar qəbul edilib. Bu məlumatı Azərbaycan Siyası Məhbuslarını Müdafiə Komitəsi (ASMEK) "Ettelaat"ın Təbrizdəki baş idarəsinin təcridxanasında saxlanılan Aydın Xaceinin qardaşına istinadən yayıb. ASMEK məhbus Aydın Xaceinin qardaşı Ramin Xaceiyə istinadən fəalların vəkillə təmin olunmadığını da bildirir. Qurum tələbə fəallarının təkadamlıq kameralarda saxlanıldığını, təmiz havaya çıxmaq imkanlarının olmadığını, eləcə də onların ailə üzvlərilə görüşməsinə icazə verilmədiyini vurğulayır. Təbriz Universitetinin başqa bir tələbəsi Əmir Mərdaninin də oxşar durumda olduğu bildirilir. İsfahan Universitetinin azərbaycanlı tələbəsi Məcid Makuyizadın qardaşı isə onun saxlanılma şəraitindən narahat olduğunu söyləyib. "Azad Təbriz"in məlumatına görə, azərbaycanlı fəalların işinin araşdırılması üçün ayrılmış xüsusi müstəntiq Haşımzadə istintaq müddətinin daha iki ay uzadılması haqda qərar qəbul edib. Bunu Haşımzadə həbsdə olan fəalların valideynlərini qəbul edərkən bildirib. Məhbus valideynlərinin müstəntiq Haşımzadə ilə görüşü onların inadlı tələbləri və Təbriz İnqilab Məhkəməsinin binası qarşısında gündəlik piketlərindən sonra baş tutub. "Öyrənci"nin yaydığı xəbərlərə görə isə Təbriz Universitinin texnika fakültəsinin tələbələri Mənsur Əminian və Maqsud Əhdininin ümumiyyətlə harada saxlanılması barədə dəqiq məlumat yoxdur. Bundan başqa, həbsdə olan fəalların yaxınlarına insan haqları qurumları və mətbuata məlumat sızdırmamaq haqda hədələyici xəbərdarlıqlar olunduğu da qeyd edilir. Məhbusların yaxınları və insan haqlarını müdafiə qurumları "Ettelaat" təcridxanalarında saxlanılan siyasi məhbuslara qarşı fiziki və ruhi işgəncələr verilməsilə bağlı narahatlıq keçirdiklərini söyləyir. Onu da qeyd edək ki, bir neçə gün öncə məhbus valideynləri həbsdə olan övladlarına işgəncə verilməsindən narahatlıq ifadə edərək, İranın Ali Məhkəməsinin sədrinə, Dövlət Divanına və İranın Baş Prokurorluğuna açıq məktub ünvanlamışdı.

Turqut

AZƏRBAYCANLI SİYASİ MƏHBUSLARIN URMİYA ZİNDANINDA TƏZYİQLƏRƏ MƏRUZ QALDIĞI BİLDİRİLİR

AZƏRBAYCANLI SİYASİ MƏHBUSLARIN URMİYA ZİNDANINDA TƏZYİQLƏRƏ MƏRUZ QALDIĞI BİLDİRİLİR


Urmiya Mərkəzi Zindanındakı azərbaycanlı siyasi fəalların həbsxananın cinayətkar və xuliqanlar olan korpus və kameralarında müxtəlif təzyiqlər altında saxlandığı barədə məlumatlar yayılıb.

«Media forum» saytı bildirir ki, güney mənbələrinin yaydığı məlumatlarda xüsusilə Azərbaycan milli kimliyi uğrunda apardığı dinc fəaliyyətinə görə bir neçə aydır həbsdə olan 23 yaşlı Vahid Bahadurinin ağır psixi və fiziki təzyiqlər altında olduğu, ona öz ailəsi ilə görüşməyə imkan verilmədiyi deyilir.

V.Bahaduri bundan əvvəl də dəfələrlə tutulub həbs edilib.

Siyasi məhbuslar Huşəng Nağızadə və Arif Ulufinin də son günlər Urmiya Mərkəzi Zindanında cinayətkarlar və narkomanların saxlandığı 2-ci korpusa köçürüldüyü bildirilir. Bu fəallar ailə üzvləri ilə görüşdə çox ağır şəraitdə saxlandıqlarını, təzyiq və təhqirlərə məruz qaldıqlarını deyiblər.

Üç il əvvəl Beynəlxalq Ana Dili Günü münasibətilə İranda keçirilən aksiyalarda iştirakına görə həbs edilmiş şair İbrahim Rəşidi də ETTELAAT əməkdaşlarının ağır təzyiqinə məruz qalıb. Məlumatlara görə, həbsxanadakı ETTELAAT əməkdaşları İ.Rəşidiyə bldiriblər ki, bir daha digər məhbuslar arasında Azərbaycan milli hüququndan danışsa və bu barədə təbliğat aparsa, onu karantinə köçürəcəklər.




«Media forum»

İRAN QƏRBİ DİALOQ MƏDƏNİYYƏTİNİN YOXLUĞUNDA QINAYIR

İRAN QƏRBİ DİALOQ MƏDƏNİYYƏTİNİN YOXLUĞUNDA QINAYIR


İranın Qərblə nüvə müzakirələri aparan heyətinin rəhbəri, Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının sədri Səid Cəlili Avropa Birliyinin xarici siyasət komissarı Xavyer Solanaya ünvanladığı məktubda Qərbin İrana qarşı siyasətini tənqid edib.

«Media forum» saytının məlumatına görə, S.Cəlili Qərb ölkələrini dialoq mədəniyyətinin yoxluğunda günahlandırıb: «Dialoq mədəniyyəti olmadığından bir sıra fövqəldövlətlər məntiq əvəzinə təzyiqə üz tutublar. Ancaq nüvə müzakirələrində təzyiq heç bir nəticə verməyəcək».

Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının sədri uranı zənginləşdirməyin tam qanuni olduğunu vurğulayıb: «Dialoq prosesində məntiqi bir sual ortaya qoyulanda qarşı tərəf cavab vermək əvəzinə təzyiqə meyl göstərməyə başlayır. Bu isə onların İranın məntiqi suallarına hər hansı bir cavabı olmadığını göstərir».

Uranı zənginləşdirməyi davam etdirdiyi üçün BMT Təhlükəsizlik Şurası İrana qarşı 4 qətnamə qəbul etsə də, Tehran həmin qətnamələri rədd edərək nüvə fəaliyyətinin dinc xarakter daşıdığını bildirib.




«Media forum»

TEHRANA ABŞ İSTEHSALI OLAN HƏRBİ TƏYYARƏDƏ GƏLƏN İRAQ PARLAMENTİNİN SƏDRİNİ GÖYDƏN GERİ QAYTARIBLAR

TEHRANA ABŞ İSTEHSALI OLAN HƏRBİ TƏYYARƏDƏ GƏLƏN İRAQ PARLAMENTİNİN SƏDRİNİ GÖYDƏN GERİ QAYTARIBLAR


Mahmud əl-Məşhədani


Asiya ölkələri parlament rəhbərlərinin Tehran toplantısına qatılmaq üçün oktyabrın 6-da İrana uçan İraq parlamentinin sədri Mahmud əl-Məşhədaninin hərbi təyyarəsinin Xomeyni aeroportuna enməsinə icazə verilməyib. «Media forum» saytının məlumatına görə, hərbi təyyarə aeroport səmasında bir neçə dəfə fırlanaraq Bağdada qayıdıb.

İranın İraqdakı səfiri parlament sədrinin qayıtmaq məcburiyyətində qalmasını onun sıx qrafiki, o cümlədən Suriyaya səfəri ilə əlaqələndirsə də, İran parlamentinin deputatı Möhsün Kuhkən jurnalistlərə açıqlamasında təyyarənin yerə enməsinə icazə verilməməsini başqa cür şərh edib. M.Kuhkən dərinə getməyərək təyyarənin növünə işarə vurub. Bir sıra ekspertlər İraq parlament sədrini Tehrana gətirən təyyarənin ABŞ istehsalı olduğunu vurğulayıblar.

Son məlumatlara görə, M.Əl-Məşhədani bu gün səhər başqa bir təyyarə ilə Tehranın Mehrabad hava limanında yerə enib. O, aeroportda jurnalistlərə açıqlamasında təyyarənin dünən Bağdada qayıtmasını bir sıra texniki problemlərlə əlaqələndirsə də, bu barədə ətraflı izahat verməkdən imtina edib.




«Media forum»

QADIN HÜQUQ MÜDAFİƏÇİSİ HƏBS EDİLİB

QADIN HÜQUQ MÜDAFİƏÇİSİ HƏBS EDİLİB



İranda qadın hüquq müdafiəçisi Negin Şeyxülislami həbs edilib.

«Media forum» saytının məlumatına görə, N.Şeyxülislamini ETTELAAT əməkdaşları oktyabrın 5-də Tehranda tutublar.

Şeyxülislaminin ailə üzvləri onun harda saxlandığından xəbərsiz və narahat olduqlarını bildiriblər. Bəzi mənbələr N.Şeyxülislaminin hazırda Tehranın Evin zindanının 209-cu korpusunda saxlandığını xəbər verir.




«Media forum»
----------------------------------------------------------------------
2009-cu ildə MDB ölkələrinin əməkdaşlıq üzrə aparıcı sahəsi enerji ola bilər


Bakı. Laçın Sultanova - APA. 2009-cu ildə Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) ölkələri arasında əməkdaşlıq üzrə aparıcı sahə kimi enerji sahəsi seçilə bilər. APA-nın məlumatına görə, bunu Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmisi Andrey Nesterenko MDB Xarici İşlər Nazirləri Şurasının oktyabrın 9-də Bişkekdə keçiriləcək yığıncağının gündəliyi barədə danışarkən deyib. 2007-ci ildə əməkdaşlığın aparıcı sahəsinin miqrasiya, 2008-ci ildə isə nəqliyyat olduğunu xatırladan diplomat bildirib ki, Qazaxıstan və Qırğızıstan 2099-cu ilin əsas əməkdaşlıq sahəsinin enerji olmasını istəyirlər və bu təşəbbüslə çıxış ediblər. A. Nesterenko nazirlərin toplantısında 20-dən artıq məsələnin müzakirə olunacağını da söyləyib. Xatırladaq ki, bu iclasda Gürcüstanın MDB-dən çıxmaq barədə müraciətinə də baxılacaq. apa

FRANSADAN TEHRANA XƏBƏRDARLIQ

FRANSADAN TEHRANA XƏBƏRDARLIQ
Bernar Kuşner: “Nüvə bombası İranı xilas etməyəcək”

İran nüvə bombasına malik olsa belə, İsrailin hücumundan yaxa qurtara bilməz. Bu haqda Fransanın xarici işlər naziri Bernar Kuşner bildirib. İsraildə səfərdə olan fransalı nazir deyib ki, onun fikrincə, İranın nüvə silahı əldə etmək səyləri mənasızdır: “Çünki bu silah İran üçün immunitet ola bilməz. İlk növbədə ona görə ki, bomba hazır olmazdan əvvəl İsrail İrana zərbə endirəcək. Bu haqda Təl-Əviv dəfələrlə xəbərdarlıq edib, İranda da bunu yaxşı bilirlər”.
İsrail mətbuatına müsahibəsində Kuşner bildirib ki, İranı nüvə proqramlarından çəkindirmək üçün sərt diplomatiyaya və sanksiyalara ehtiyac var. Onun sözlərinə görə, nüvə silahına malik İran yolverilməzdir, lakin bunun qarşısını almaq üçün ən yaxşı yol diplomatiyadır: “Əvvəl bombalayıb sonra danışmaq yaxşı metod deyil”.
Xatırladaq ki, son vaxtlar İsrailin İrana qarşı hərbi əməliyyatlara başlayacağı haqda xəbərdarlıqlar eşidilir. Müxtəlif mənbələrin məlumatlarında deyilir ki, İsrail İranın nüvə obyektlərini sıradan çıxarmaq üçün hava əməliyyatlarına hazırlaşır, hətta bu yaxınlarda İsrailin İranı vurmasını ABŞ prezidenti Corc Buşun müdaxiləsi əngəlləyib. İsrail İrana qarşı mümkün hərbi əməliyyatlar üçün hazırlıqlar aparır. Məlum olub ki, yəhudi dövləti ABŞ-dan radarlarla yaxalanmayan və hədəfi böyük yüksəklikdən vuran “F-35” təyyarələri alacaq. Bu addım İranın Rusiyadan “S-300” raketləri almaq barədə danışıqlar aparmasına cavabdır. “S-300” raketləri İsrailin malik olduğu “F-16” təyyarələrinə qarşı effektlidir, lakin “F-35” təyyarələrini vurmağa qadir deyil. İranda isə İsrailin və ya ABŞ-ın hücum edəcəyi haqda məlumatlara inanmırlar. Xarici işlər naziri Manuçehr Möhtəki bildirib ki, o, belə hadisənin baş verə biləcəyi ehtimalına inanmır. Möhtəki ABŞ-ın İranla nüvə danışıqlarına birbaşa qoşulmasını da müsbət hadisə adlandırıb. O əlavə edib ki, İran istənilən təcavüzün qarşısını almağa qadirdir.
Siyasət şöbəsi
musavat

İran-ın kültür baxanlığın bir şabşala tapşırıblar! Rəhim Məşaiy genədə saçma danışıb

İran adlanan ölkənin yetkililəri arasında normal insan tapmağ çox çətin və hətta mahal bir işdir. Hansı baxan ya rəisə baxırsan ağıl dəngəsində, inancında və ya davranışında bir tərslik var! Bunların bəlki başında gələnsə, Prezident Əhmədinejadın qohumu və müavini, kütlür baxanlığına atanan ağılsız və danışıqlarıyla bir çoxlu tartışma yaradan şəxs, cənab İsfəndiyar Rəhim Məşaiy-dir!

BayBak daha öncə bu cənabın verdigi baralardan və Azərbaycanı təhlükəyə salan çıxışlarından xəbər vermişdir. Cənab Məşaiy demişdir ki Azərbaycanın batı bölgələri Kürdüstandır! O, başqa danışığda demişdir ki “İran milləti” ilə “İsrail milləti” dostdular! Bu sözlərə ağır təpkilər verildi və cənab Məşaiy Azərbaycan barəsində sözlərinə düzəliş verərəkl Kürdlərin bu bölgədə azınlığ olaraq yaşamasın qəsd etdigini açıqladı, və İsrail barəsindədə dedi ki bizim kimsə ilə düşmançılığımız yox, hətta İsraillilərlədə, ama, mən inanəram ki İsrailin yer üzündə yeri yoxdur!

Belə çaşbaş danışan adamı necə önəmli bir baxanlığa baş qoymağ olar? İmam zəmanın yünədtigi iddea olunan ölkədə, belə işlər çox olacaqdır!

Rəhim Məşaiy son danışığında isə Farsların pərəstiş etdigi Koroş və onu İran üçün allah tərəfindən verilən bir nemət kimi dəyərləndirmək olubdur! Cənab Məşaiy deiybdir ki allah “İran milləti”n seçərək bu neməti onlara verib!

Sözlərində belə izah edibdir ki: “Mən inanıram ki Koroşun İranda olması heçdə ittifaq əsəri olmayıbdır. Koroş allahın İranda yapdığı yatırımdır!. Allah İran millətin seçibdir. Ama, dəyər baxımından, heç tayfa başqa tayfaya üstün dəiyl!”. Bu kimi ziddiyətli sözlərilə tanınan cənab Məşaiy artırib ki turizm ibadətdir və olduqca siyasi bir işdir. Bu siyasi işdə siyasi partiyaların marağın yerinə yetirmək olmaz, bəlki, turizm bir stratejik işdir!

Onun danışəğlarına gah gülən və gah təccüblənən qonağların üzün görmək çox faydalı olacaqdır, mələsəf o danışığın video lenti əlimizə hələlik çatmayıbdır!

İlginc olaraq cənab Məşaiy etiraf edibdir ki İran adlanan ölkədə çoxlu dəiyşik insanlar, kültürlər və dillər yaşamaqdadəır! Ama, o deməiybdir ki bəs İranda hakim olan Fars şovonistləri, və elə başda gedən cənab Məşaiy cənabları, nədən hamını Fars olmağa məcbur edirlər!baybak

" ABŞ-da yaşayan azərbaycanlılar çalıışırlar ki, Barak Obama prezident seçilməsin"

" ABŞ-da yaşayan azərbaycanlılar çalıışırlar ki, Barak Obama prezident seçilməsin" Tomris Azəri - Tomris xanım, bu il ABŞ-da fəaliyyət göstərən Azərbaycan disaporasının 51 ili tamam olur. İcmanın 51 illik yolunu necə dəyərləndirirsiniz? - Elədir ki, var. Ötən il Nyu-York şəhərində 50 illik yubileyimizi qeyd etdik. Bunun üçün Azərbaycan Prezidenti bizə çox böyük dəstək verdi. Disaporamız günü-gündən güclənir.gördüyümüz işlərdə az deyil. Lakin buna baxmayaraq, disapora hələ də mənim görmək istədiym vəziyyətdə deyil. Hələ də həll olunmayan problemlərimiz var. Düzdür, çalışırıq ki, bu problemləri vaxtında həll edək. amma çalışmaq hələ hər şeyin yaxşı olması demək deyil. - Hələ kifayət qədər güclü olmayan Azərbaycan disaporası tanınmış, sözünü deyə, siyasətini yürüdə bilən erməni disaporasının ölkəmizin əleyhinə apardığı əks-təbliğatın qarşısında hansı işləri görür? - Doğrudur, bu fikirlə razıyam ki, erməni disaporası həqiqqətən də hər baxımdan güclüdür. Onların ABŞ-ın hər ştatında nüfuzlu himayədarları, təşkilatları, birlikləri var. Hər bazar günü ermənilər bir araya gəlib problemlərin müzakirə edir, Azərbaycan əleyhinə əks-təbliğat aparmağın yeni formalarını tapırlar. Bizim isə öz binamız və məscidimiz olsa da, görəcəyimiz işlər üçün yararsızdır. Təşkilatımızın yerləşdiyi bina təmirsizdir, təmir üçün isə vəsaitimiz yoxdur. Buna görə də biz bir yerə yığışıb toplantılar keçirə bilmirik. Bizim də imkanlı şəxslərimiz var, amma heç kim kömək etmir. Əgər yerimiz yaxşı olsa, gənclər yığışar, işimizi davam edərlər. ABŞ böyük dövlətdir. Onun hər ştatında, hər şəhərində disaporamızın fəaliyyət göstərməsi üçün məkan olmalıdır ki, azərbaycanlılar da yığışıb müxtəlif tədbirlər keçirə bilsinlər. - Bildiyimiz kimi ABŞ-da prezident seçkilərinin keçirilməsinə çox az vaxt qalıb. Amerikalı azərbaycanlıların seçildiyi təqdirdə ermənilərə dəstək duracağını deyən ermənipərəs Barak Obamaya münasibəti necədir? - ABŞ-da yaşayn azərbaycanlılar çalıışırlar ki, B.Obama prezident seçilməsin. Biz namizədlərdən Con Makkeyni dəstəkləyirik. Amma nə olursa-olsun, Obamanın «erməni genosidi»ni tanyıyacağına da inanmırıq. Bu bir dövlətin rəyidir, prezident isə dövlətin mənafeyindən çıxış etməlidir. Birdə ki, kim ABŞ-ın ermənilərə görə Türkiyə kimi qüdrətli bir dövlətlə münasibətlərini korlayacağına inanar? Bu, sadəcə, seçilmək üçün verilən vəddən başqa bir şey deyil. - Çıxışlarınızın birin də dediniz ki,erməni disaporası hesab edir ki, türkiyə-ermənistan münasibətləri nə qədər yaşı olsa da, bu onların yarasının qanını kəsmiyəcək. Siz Abdulla Gülün İrəvana səfərini əhəmiyyətsiz hesab edirsiniz? - Məncə Abdulla Gülün Ermənistana etdiyi səfər yanlış addımdan başqa bir şey deyil. Ermənilər indi güclü təbliğatla məşğuldurlar. Deyirlər ki, türklər səhv etdiklərini anladılar. Onlar bunu öz xidmətləri hesab edirlər. Türkiyənin ermənilərə son yanaşmasına qarşı ermənilər özünü çox yüksəltdi. Hər yerdə lovğalanaraq dedilər ki, baxın, ermənilər nə qədər yaxşı bir millətdir ki, düşməni olan Türkiyəni qəbul elədi. Onlar bu səfərdən öz mənafeləri naminə əməlli-başlı istifadə etdilər. Yəni qarşımızda çox hiyləgər, güclü təbliğat aparan bir düşmən var. Təbii ki, bunları bilərək işlərimizi yürütməliyik. İnşallah, torpaqlarımızı da qaytararlar. Amma bu iş bir az çətindir. ABŞ Konqresində Amerika-Azərbaycan dostluq qrupu var, bu qrupların sayı günü-gündən artır. Gürcüstanda baş verən son hadisələrdən sonra Azərbaycana orada daha çox önəm verilir. Ümumimiyyətlə, Amerikada Azərbaycana və azərbaycanlılara qarşı çox gözəl münasibət var. - Səfər çərçivəsində Azərbaycan rəsmiləri ilə görüşlər keçirdinizmi? - Bura mənim Vətənimdir. İmkan tapan kimi gəlirəm. Bu səfrimdə isə Bakıya Ailə Qadin və Uşaq Dövlət Komitəsinini sədri Hicran Hüseynovanını dəvəti ilə gəlmişəm. Azərbaycanını birinci xanımı Mehriban Əliyeva, Milli təhlükəsizlik naziri, mədəniyyət və turizm naziri ilə görüşlər keçirdim. Bu görüşlərin nəticəsindən isə məmnun qaldım. Gülnaz Qənbərli ANSPRESS

AZƏRBAYCANLI ƏLALLAHILARDAN ÜÇÜ SÜRGÜNƏ MƏHKUM EDİLİB, İKİSİ BARƏDƏ İSƏ EDAM HÖKMÜ QÜVVƏDƏ SAXLANIB

AZƏRBAYCANLI ƏLALLAHILARDAN ÜÇÜ SÜRGÜNƏ MƏHKUM EDİLİB, İKİSİ BARƏDƏ İSƏ EDAM HÖKMÜ QÜVVƏDƏ SAXLANIB



Urmiya Mərkəzi Zindanında saxlanan, 22 gündür aclıq aksiyası keçirən, Əhli-həqq (Əlallahı, Ələvi) təriqətindən olan beş azərbaycanlı məhbusa hökm oxunub.

«Media forum» saytının məlumatına görə, Urmiya İnqilab Məhkəməsi məhbuslardan Səhəndəli Məhəmmədi, Baxşəli Məhəmmədi və İbadulla Qasımzadəni 13 il müddətinə ölkənin mərkəzi hissəsində yerləşən Yəzd zindanına sürgünə məhkum edib.

Digər iki əlallahı məhbusa - Mehdi Qasımzadə və Yunis Ağayana qarşı bundan əvvəl çıxarılmış hökm (edam hökmü) qüvvədə saxlanıb.

Bu məhbusların hamısı İranın Qərbi Azərbaycan əyalətinin Qoşaçay (indiki Miyandab) şəhərinin Üçtəpə kəndindəndir. Onlar 4 il əvvəl Qoşaçayda hökumətlə Əhli-həqq tərəfdarları arasında baş verən silahlı qarşıdurmada həbs ediliblər. Məhkəmə əvvəlcə onların hamısına qarşı edam hökmü çıxarmışdı.

Məhbuslar bu ilin aprel ayında da zindanda məruz qaldıqları mənəvi və fiziki təzyiqlərə etiraz olaraq aclıq aksiyası keçiriblər.




«Media forum»

TƏHSİLDƏN MƏHRUM EDİLMİŞ TƏLƏBƏLƏRİN PARLAMENT QARŞISINDAKI AKSİYASI DAĞIDILIB

TƏHSİLDƏN MƏHRUM EDİLMİŞ TƏLƏBƏLƏRİN PARLAMENT QARŞISINDAKI AKSİYASI DAĞIDILIB



İranın hüquq-mühafizə qüvvələri üç ildir təhsildən məhrum edilmiş tələbələrin parlament qarşısındakı etiraz aksiyasını dağıdıb.

«Media forum» saytı xəbər verir ki, aksiya oktyabrın 5-də keçirilib. Tehranın Baharistan meydanında parlament binası qarşısında toplaşan keçmiş tələbələr təhsil hüquqlarının bərpa olunmasını tələb ediblər. Əllərində üzərində «Bizim günahımız dissident olmağımızdır», «Biz universitetə qayıdacağıq» şüarları yazılan və konstitusiyanın 23-cü maddəsini əks etdirən plakatlar gəzdirən gənclər təhsilə qoyulmuş bütün məhdudiyyətlərin ləğvini istəyiblər. 23-cü maddədə bildirilir ki, heç kəsi əqidəsinə görə ibtidai hüququndan məhrum etmək olmaz.

Məlumatlara görə, dinc aksiya başlayandan 15 dəqiqə keçməmiş polislər dəyənək, təpik və yumruqla aksiyaçıları dağıtmağa başlayıb. Polis həmçinin plakatları aksiyaçıların əllərindən alaraq cirıb və etirazçılardan bir neçəsini saxlayıb.


«Media forum»

Qərbi Azərbaycan ərazisindəki tarixi türk mahallarımız

Qərbi Azərbaycan ərazisindəki tarixi türk mahallarımız

Qərbi Azərbaycan ərazisindəki tarixi türk mahallarımız Göyçə aşıq sənətinin beşiklərindən biri olub Elçin Qaliboğlu Ötən saylarımızda Azərbaycan Respublikasının sınırlarından kənardakı tarixi torpaqlarımız (Güney Azərbaycan, Borçalı) barəsində danışmışdıq. Budəfəki söhbətimiz hazırda "Ermənistan" adlandırılan, amma ki, başdan-başa tarixi Azərbaycan-türk torpağı olan böyük bir bölgənin tarixi mahalları barədədir. Bu barədə daim söhbət açmaq ona görə gərəklidir ki, ruh yaddaşımız korşalmasın. Araşdırmaçı Əziz Ələkbərlinin bu yöndə gərəkli, maraqlı araşdırmaları var. Tanınmış mahallardan biri olan Ağbaba mahalı barədə araşdırmaçının qənaəti belədir: "Ağbaba mahalı tarixən Şərqi Anadoluya aid olub. Bu torpaqlar Qars vilayətinin tərkib hissəsi kimi 1877-1878-ci illərdə çar Rusiyası tərəfindən işğal edilərək Tiflis quberniyasının Qars qəzasının Ağbaba nahiyəsi şəklində Rusiyanın tərkibinə qatılıb. Sovet dövründə 1930-cu ilə kimi Gümrü qəzasının Ağbaba nahiyəsi adlanıb, "Ermənistan SSR" rayonlaşdırılan zaman bu ərazidə Amasiya inzibati rayonu yaradılıb. Ağbaba mahalının bir hissəsi də Qızıl Qoç rayonu ərazisinə düşür. 1920-ci ildə Sovet-Türkiyə sərhədləri müəyyənləşdirildikdən sonra Ağbaba mahalının Köhnə İbiş və Bəzirgan kəndləri Türkiyə ərazisində qalıb. Mahal Keçid dağları, Bazum, Şirək və Qızıl Qoç dağ silsilələri ilə əhatələnib". Dərələyəz mahalı indi "Ermənistan" adlanan tarixi türk torpaqlarının sayılıb-seçilən mahallarından olub: "Şərur-Dərələyəz tarixi vilayətinin dağlıq hissəsini təşkil edir. 1828-ci il Türkmənçay müqaviləsindən sonra Rusiyaya birləşdirilib, Çar hökumətinin 1870-ci il ərazi-inzibati bölgüsünə əsasən mərkəzi Baş Noraşen olmaqla İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasına daxil edilib. "Ermənistan SSR" rayonlaşdırılan zaman Keşişkənd və Soylan rayonlarına bölünüb. Dərələyəz mahalı bir tərəfdən Basarkeçər, digər tərəfdən Dərələyəz dağ silsilələri ilə əhatələnib. Dərələyəz (indi Ayotsdzor) dağ silsiləsi Arpa çayı ilə Naxçıvan çayı arasındadır, şərqdə Zəngəzur zirvəsinə qovuşur. Uzunluğu 70 km, ən hündür zirvəsi Kükü dağıdır (3120 m). Böyük bir tarixi Azərbaycan-Türk mahalı olan Zəngəzur mahalı Zəngəzur dağ silsiləsi ilə Qarabağ yaylası arasında yerləşir: "Ona görə bu əraziyə Zəngi Dərəsi də deyilir. Bütün Zəngəzur mahalı boyu uzanan bu dağ silsiləsi Tərtər və Arpa çaylarının yuxarı axınlarından Araz çayınadək gedib çıxır. Uzunluğu təqribən 130 km, hündürlüyü isə 3904 metrdir. Çar Rusiyası dövründə Gəncə Quberniyasının tərkibində olub, "Ermənistan" respublikası rayonlaşdırılan zaman mahalın bu respublikada qalan hissəsində 4 rayon (Meğri, Gorus, Qafan, Qarakilsə) yaradılıb. Bu mahalın indi o ellərdən 20 ildir deportasiya olunmuş soydaşlarımızın ağlında və ürəyində yaşayan yer-yurd, təbiət adlarına diqqət kəsilək: dağlar: Qapıcıq, Alangəz, İşıqlı, Gəzbel; qayalar: Şahbaz yurdu, Dərbənddaşı, Nup; yaylaqları: Hüseynbəyçimən, Savxan, Xəllərgah, çeşmələr: Darbərə, Kahlan, Şırşırı, Bəhrambəy; çayları: Gilan:, Saqqarsuyu, Oxçuçay, Bəsit, Bazarçay və s. Məşhur Göyçə mahalı Göyçə gölünün sahilləri boyu geniş bir ərazini əhatə edir: "Bu yerlər Rusiyaya birləşdirilənə kimi İrəvan xanlığının, sonralar isə İrəvan quberniyasının tərkibində olub. Sovet hakimiyyəti illərində "Ermənistan"da rayonlaşdırılma aparılarkən Göyçə mahalı 5 rayon arasında bölüşdürülüb: Çəmbərək, Basarkeçər, Aşağı Qaranlıq, Kəvər, Yelenovka. Geniş otlaqlara malik olan Göyçə mahalında yaşayan əhali daha çox əkinçilik, maldarlıq, bağçılıq, xalçaçılıq və balıqçılıqla məşğul olub. Həmçinin Göyçə Azərbaycan aşıq sənətinin, aşıq şeirimizin beşiklərindən biri olub, ədəbiyyat və mədəniyyət tariximizə Aşıq Alı, Aşıq Ələsgər, Aşıq Əsəd, Aşıq Qurban, Aşıq Musa, Aşıq Qasım, Aşıq Nəcəf, Aşıq Sayad, Aşıq Məhərrəm, Aşıq İmran kimi neçə-neçə ustad saz və söz sənətkarlarını bəxş edib". Borçalının Ermənistanda olan hissəsi Loru adlanır: "Borçalı Rusiya tərəfindən işğal olunduqdan sonra bu ərazidə Tiflis qəzası daxilində Borçalı distansiyası yaradılıb. 1880-ci ildə Tiflis quberniyası daxilində Borçalı qəzası təşkil edilir, onun ən böyük nahiyəsi məhz Loru olur. Loru Borçalının dağlıq hissəsini təşkil etdiyindən ona Dağ Borçalısı da deyirlər. Bu yerlərdə bir vaxtlar Loru şəhərinin mövcudluğu və həmin şəhərin 1236-cı ildə monqollar tərəfindən dağıdıldığı, 14-15-ci yüzillərdə təzədən bərpa olunduğu, 15-17-ci yüzillərdə İran və Osmanlı hücumlarına məruz qaldığı yazılır. 1918-c ilin oktyabrında erməni daşnak hökumətinin silahlı qüvvələri qəflətən Borçalıya hücum edərək Loru və Pəmbək ərazilərini işğal edir. 1919-cu ilin yanvarında Tiflisdə keçirilən "Ermənistan" - Gürcüstan konfransında Borçalı qəzası, əslində isə Loru nahiyəsi neytral zona elan edilir. 1920-ci ilin setyabrında türk qoşunlarının Gümrünü tutmasından narahat olan Gürcüstan hökuməti Loru neytral zonasına nəzarəti öz üzərinə götürür. 1921-ci il noyabrın 6-da Gürcüstan bolşevik hökuməti ilə "Ermənistan" bolşevik hökuməti arasında Loru mahalının "Ermənistan"a verilməsi barədə razılıq əldə edilir. 1922-ci ilin dekabrında Vorontsovka bölgəsi də Ermənistanın Loru-Pəmbək qəzasına qatılır. Beləliklə, Ermənistanın inzibati bölgüsündə Loru mahalı 4 rayon - Barana, Allahverdi, Calaloğlu, Vorontsovka kimi əksini tapır". Pəmbək mahalı Pəmbək və Bazum dağ silsilələri arasındakı ərazini əhatə edir: "Pəmbək silsiləsi Gümrü şəhərindən Göyçə gölünün şimal-qərb hissəsinə qədər uzanır. Ən hündür zirvəsi 3101 metrdir. "Ermənistan"ın rayonlaşdırılması zamanı ərazi əsasən Hamamlı və Böyük Qarakilsə rayonları arasında bölüşdürülüb. Bu yerlər tarixin müəyyən mərhələsində Borçalı xanlığına daxil olub". Şörəyel (Şirək-El) mahalı haqqında bilgi verən araşdırmaçı deyir ki, mahalın çox hissəsi hazırda Türkiyə ərazisində yerləşir: "Əhalisi bütünlüklə Azərbaycan Türklərindən ibarət olub. Mahalın Rusiya tərəfindən işğal olunmuş hissəsi "Ermənistan SSR" rayonlaşdırılan zaman 3 inzibati rayona -(Düzkənd, Agin, Ərtik) bölünüb. Qədim şaman türklər olan Şirək tayfalarının miladdan əvvəl 3-2-ci minilliklərdə Don-Terek çayları ətrafında yaşadığı və Xəzərlərin bir qolu olan bu tayfaların Qafqaz dağlarını aşaraq Azərbaycana gəlmələri, Araz-Arpa çayı boyunca yerləşmələri haqda yazılır. "Dədə Qorqud" dastanlarında Şəruk kimi qeyd edilir. Düzkənd rayonundakı qala və kənd Şirək adlanıb".dak

Zəngin mədəniyyət daşıyıcısı olan xəzərlər

Zəngin mədəniyyət daşıyıcısı olan xəzərlər

Zəngin mədəniyyət daşıyıcısı olan xəzərlər Xəzər türklərinin tarixi haqqında əski qaynaqlarda olan məlumatlar heç də sistemli və yetkin deyil Elçin Qaliboğlu (Əvvəli ötən sayımızda) Türk xalqlarının birliyinin yeni səviyyədə gündəmə gəldiyi bir zamanda qədimliyimizin, bənzərsiz tariximizin daha diqqətlə öyrənilməsinə gərək var. Bu mənada Professor Nizami Tağısoyun türk xalqlarından olan xəzərlərlə bağlı araşdırmaları diqqəti cəlb edir. Xəzərlərin etnogenizindən danışan araşdırmaçı deyir ki, "Xəzərlərin böyük xaqanı Yusufun məktubunda xəzər camisini təşkil edən 10 uruğ içində Nazir sülaləsinin mənsub olduğu uyur (yəni uyğur) qəbiləsindən başqa, türk, yaxud türgiş olan bir qəbilə, 7 xəzər, 9 bulqarla 10 sabir uruqları göstərilir ki, bu 10 qəbilədən başqa burtas, vondır, bəznə (Peçeneq) və çeremislərlə birlikdə bir də ayrıca cuvar qövmi qeyd olunur. Xəzər dövlətində hakim qüvvə uyğur və türk zümrələri içində həm də savir və suvarlardan da təmsil olunmuşdu. Araşdırmaçı bildirir ki, "Xəzər" adına gəlincə, bu məsələ heç də sona qədər müəyyənləşdirilməyib: "Bu adın da - "ar" ilə bitən bulqar, qacar, əfşar, türk və avar kimi digər qövmlərin adına bənzədiyi nəzərdə tutulur. Xəzərin həm də "Kazar" şəklində olmasının da mümkünlüyü vurğulanır. Çin qaynaqlarında xəzərlərə "ko-sa" və "kass-at" da deyilib. Dolayısı ilə bu adın türkcə "kaz" kökündən gəldiyi irəli sürülüb. Burada hakim olan türklərdən 10 uruğun adı çəkilib. Bunlar əvvəl qeyd edilmiş uyur, turgiş (türk), kazar, savir və bizaldan, birsaldan (barçoludan) başqa yenə də tarixi qaynaqlarda əks olunan əvəz (avar), uğuz, tarna, yanur və bulqar uruqlarıdır. Yusuf xaqan 10 uruğdan başqa qalan qövmlərdən məmləkətinin sərhədlərindən kənarda yaşadıqları haqda bəhs edir. "Xəzər" adı mənşə və kök baxımından izah edilməsə də -ar, -ər şəkilçisiylə əmələ gəlmiş türkcə bir ad olduğu nəzərdə tutulur. Bizans tarixşünaslığında Bersiliya ölkəsinin Xəzərətrafı düzənlikdə və Şimali Dağıstan ərazisində olduğu göstərilir. Periyeqet, Feofan və Nikifor Bersiliyanı xəzərlərin vətəni adlandırırlar. Feofan yazırdı ki, Xəzərlər Berziliyanın daxilində yaşamış böyük xalqdır". Araşdırmaçı bildirir: "Sübut olunub ki, xəzər və bulqar dillərini türk dillərinin qərbi-hun qoluna aid etmək daha məqsədəuyğundur. Barsillərlə qədim bulqar dili arasındakı yaxınlığa gəldikdə isə bu haqda suriyalı müəllif Mixailin və ondan bəhrələnmiş İoann Efesin əsərlərində söylənilmiş əfsanə maraqlıdır. Əfsanədə deyilir ki, Bizans imperatoru Mavrikinin dövründə (582-602-ci illər) Skiflər ölkəsindən çıxmış üç qardaş özlərilə 30 min skifi götürüb uzaq yola çıxırlar. Səfər qış vaxtına təsadüf edir. Onlar donmuş Tanais çayını (indiki Don), Meotid gölünü (Azov) və Ponti dənizini (Qara dəniz) keçib romeylərin (bizanslıların) sərhəddinə yaxınlaşırlar. Bulqar adlı qardaş özü ilə 10 min nəfər götürür, qardaşlarından ayrılıb Tanais (Don) çayını keçib Dunaya istiqamətlənir. (Zənnimizcə, burada sonrakı dövrlərdə onların qarapapaq, qaraqalpaq, "çernıye klobuki", yaxud qaqauz və qaraimlər kimi təşəkkül tapıb inkişaf etdiklərini görmək mümkün olacaq). Burada Mavrikidən Bulqar romeylərə kömək, arxa olması və oralarda yaşaması şərtilə torpaq istəyir. Mavriki Bulqarın xahişini yerinə yetirir və ona Yuxarı və Aşağı Meziyanı və Dakiyanı verir. Bulqar öz adamları ilə birlikdə romeylərə kömək edib avarlara qalib gəlir. Bu skifləri romeylər o vaxtdan "bulqar" adlandırmağa başlamışlar". Digər iki qardaş isə romeylər tərəfindən salınmış Barsiliya (Xəzər) adlanan alanların (osetinlərin) şəhərlərinə gəlirlər. Bulqarlar xristianlar idilər. Lakin ölkəyə özgələri hökmranlıq edən dövrdə onlar Xəzərin adını daşıyan böyük qardaşın şərəfinə "xəzərlər" adlandırıldılar. Bu çox güclü və geniş yayılmış xalq idi". N.Tağısoy qeyd edir ki, Xəzərlərin antropologiyası ilə bağlı da xeyli fikirlər mövcuddur: "V.V.Qunzburq qeyd edir ki, xəzərlərin Sarkil şəhərinin xarabalıqlarında qəbirlərdəki qazıntılar bu şəhərdə yaşayan əhalinin heç də hamısının xəzərlərdən ibarət olmadığını göstərir. Əgər xəzərlərin bir hissəsi hindliləri andırırsa, tip etibarilə onlar digər türklərdən heç nə ilə fərqlənmir, gözlərinin dərinliyinə görə digər türklərə nisbətən onlar daha aydın ifadəli təsir bağışlayırlar. Xəlil ibn Əhməd xəzərlərin gözlərinin çox qıpıq olduğu üçün onlara "xəzər" deyildiyini qeyd edir, lakin eyni zamanda xarakter etibarilə xəzərlərin türklərdən fərqli olduğu da qeyd edilir. İbn Havkala görə ağ xəzərlər gözəl insanlarmış. Bununla bərabər həm də xəzərlərin yüksək əsgəri keyfiyyətə malik olduqları qeyd olunur. Sasani, İran, Bizans və Abbasi hökmdarları hunlardan müdafiə məqsədilə güclü mühafizə təşkil edirlərmiş. Bizans saraylarında xəzər əsgərlərinin nüfuzu daim yüksək tutularmış, imperatorlar dəbdəbəli mərasimlərdə onlara daha böyük üstünlük verirlərmiş. Ümumiyyətlə, xəzərlərin müsbət keyfiyyətli insanlar olduğu Murad Rəmzi, Yəqubi əl-Buldan, İbn Rusta və Məsudi tərəfindən dəfələrlə vurğulanıb. İbn Fakih isə xəzərləri digər xalqlarla müqayisəli xarakterizə edən gözəl bir deyim işlədib. O, türklərin vəfalı, rumların saxalı, xəzərlərin həyalı, islavların (slavyanların) şücaətsiz olduğunu qeyd edib". Xəzərlərin dili məsələsinə gəlincə, N.Tağısoy deyir: "Xəzər imperatorluğunda müxtəlif xalqlar öz dillərində ünsiyyətdə olur, öz dinlərini qoruyurdular. Burada göytürk, ərəb, yəhudi və kiril əlifbaları işlənirdi. Yəhudi, xristian, islam dinləri bu ölkədə geniş yayılmışdı. Xəzər şəhərlərində sinaqoqlar, kilsələr, məscidlər eyni dərəcədə fəaliyyyət göstərirdi. Xəzərlər X əsrin sonlarına qədər mövcud olmuş bir etnos idi. Bəzi mənbələrin verdiyi məlumatlarda qeyri-müəyyənlik və ziddiyyətlər mövcuddur. Özünə yer tutmuş bu dövlətin xəzər dilində anıla biləcək günümüzə qədər çatmış bir nümunə yoxdur, mənşələrinə gəldikdə isə təəccüb doğuran fikirlərə rast gəlinir. Bununla belə bir sıra tədqiqatçılar (ərəb, yəhudi və Bizans qaynaqlarına istinad edərək) xəzərlərin birmənalı şəkildə türk olmasını və bu gün türk dilinin Çuvaş ləhcəsində xəzər dilinin özünü təcəssüm etdirməsini müəyyənləşdirmişlər. Onların çuvaş dilində ünsiyyətdə olmaları fikrini E.Kunik, V.Bartold, A.Zayonçkovski və digərləri irəli sürmüşlər. Bu fikrə Əl-Biruni də tərəfdar çıxır. Mənbələrdə qeyd olunur ki, Bulqar və Suvar şivələri (daşlar üzərindəki yazıya əsaslanaraq) türkcə xəzərcənin arasında olan bir dildir. Xəzər dilinə aid nümunələr arasında ünvanlar, adlar mühüm yer tutur. Bu ünvanların böyük bir qismi əski türk kitabələrində qalmaqdadır. Xəzərlərdən qalan şəxs adlarından və digər ad, söz və ifadələrin oxunuşları təsbit olunmuşları bunlardır: barsbek, baştuva, kundaçık, xaqan, xatun, tarxan, bəy, şad, tudun, ilteber, bolışçı, tanrı, xan, ağ, sarı (sarıq), belenger (barangar), səməndər, bığındı, qaya kənd; Bizans qaynaqlarında çiçək (tzitzekion), ilbars (gilebaros), buseri (busiros); Mahmud Kaşğaridə: ben, bun, bal, azak, tuzdı, yalınık, kıpçak və oğuzlarla bir zümrədən olan şivələrlə bardacı, tuğradacı və uğralacı və s. İslam və erməni müəllifləri Xəzər xaqanlığının paytaxtı Səməndər şəhərinin olduğunu qeyd edirlər. Bu adın özünün də mənası açılmalıdır. Xəzər xaqanlığı ilə bağlılığı olan Şimali Qafqaz hunlarının şəhəri Varaçan da bu yer adlarına əlavə olunmalıdır. Xəzər xaqanlığı etnik baxımdan bir-birindən fərqli olduğundan bir sıra qövmləri bir yerə toplamış bu xaqanlıqda dövlət dili kimi müxtəlif dillərdən istifadə də təbii qəbul edilməlidir. Xəzəristanda türkcənin daha çox istifadəsinin geniş yayılması mənbələrdə öz əksini tapıb. Bundan başqa bu yerlərdə bulqar türkcəsindən də istifadə olunurmuş. Sarkel qalasının adı bu baxımdan əhəmiyyətlidir. Məşhur ərəb səyyahı və coğrafiyaşünası İstahri də bulqar türkləri ilə xəzərlərin eyni dildən istifadə etdiklərini bildirir. Buna baxmayaraq bu müəllifin əsərinin digər bir yerində yuxarıda söylədiyi fikrin özü də onun tərəfindən təkzib olunur. Xəzərlərin mədəni həyatı, şəhərlərilə bağlı danışdıqda Əbu İshak İbn əl-Nadim xəzərlərin ibrani hərflərindən, Mübarəkşah Guri isə rus yazısından istifadə etdiklərini qeyd etsələr də, dövrümüzə bu dildə heç bir əsər gəlib çatmayıb. Dövrünə görə zəngin mədəniyyət daşıyıcısı olan xəzərlərdən bizə ibrani dilində yazılmış iki məktubdan başqa hər hansı yazılı abidə və əsərlər çatmayıb. Bunlardan biri 960-cı ildə əndəlüslü yəhudi elm və dövlət xadimi Haşday bəydən İshaç bəy Şapruta yazılan məktub, o biri isə naməlum xəzəristanlı müsəvi tərəfindən elə Yusuf xaqanın zamanında yazılmış bir məktubun Misirdə Fustatda Kanisat əl-Şamidə saxlanılan parçalarıdır. Müxtəlif yönümlərdən tədqiq olunmuş bu məktublar yaxın zamanlara qədər saxta kimi qəbul olunurdu. Y.Marquarta görə Yusufun adına aid edilən bu məktub Əbu Hamid əl-Əndəlüsinin səyahətnaməsini oxumuş bir nəfər tərəfindən 1140-cı illər dövründə uydurulduğu irəli sürülmüşdü. 1938-ci ildə M.Landau məktubların saxta olmadığını isbat edərkən qüvvətli dəlillər gətirdiyi zaman Topqapı sarayında mühafizə edilən İbn Haldunun yazdığına görə Haşdayın xəritəsi üzərində olan bir dəlilə görə Yusuf Xaqanla əlaqələrinin olduğundan danışır və məktubun saxta yox, orijinal olduğunu bildirir. Xəritənin üzərində bir dağ var ki, onun əzəmətli olduğu qeyd olunur. Haşday bunun Rum hüdudlarından Hazarana qədər gedib çatdığını bildirir. Xəzərlərin dilinə ad verilərkən onlar artıq miladdan sonra 650-965-ci illər arasında böyük imperatorluq qurmuşdular. Orta əsrlərin ən böyük dövlətləri arasında özünə yer tutan bu imperatorluğun sərhədləri qərbdə, qeyd etdiyimiz kimi, Kiyevdən başlayaraq, şimaldan Bulqar (Qazan) şəhərinə, cənubda Krım və Dağıstana, şərqdə isə Xarəzmə qədər uzanırdı. Xəzər türklərinin tarixi haqqında əski qaynaqlarda olan məlumatlar heç də sistemli və yetkin deyil. Böyük bir dövlət qurmuş xəzərlərin mənşəyi və dili ilə bağlı məsələlər də tam araşdırılmayıb. Bu gün xəzər türkcəsinə aid Göytürk yazısına bənzər yazı ilə yazılmış üç hərfdən ibarət bir yazı var. Bu yazının əsas dili ibranicə olub Kembric Universitetinin kitabxanasında saxlanılan və Kiyevdə yaşayan müsəvi xəzərlər tərəfindən yazılmış bir məktubun sonunda tapılıb. Bu yazının çözümü xəzər türkcəsinin xüsusiyyətləri haqqında heç də tam məlumat almağa imkan vermir. Buna görə də xəzər türkcəsinin türk dilinin hansı qoluna aid edildiyi də müəyyən olunmamış qalır. Bu baxımdan yalnız əski qaynaqlarda əksini tapmış olan kişi və yer adları müəyyən mənada çözüm üçün şərait yaradır. İndiyə qədər orta əsrlərdən qalma ərəb, fars, ibrani, erməni, gürcü, macar, rus, latın və bizans qaynaqlarında 50-dən çox xəzərcə ifadə təsbit edilib.

ABŞ prezidenti Corc Buş 700 milyardlıq xilas paketinin təsdiqindən sonra radio ilə xalqa müraciət edib

ABŞ prezidenti Corc Buş 700 milyardlıq xilas paketinin təsdiqindən sonra radio ilə xalqa müraciət edib

Ağ ev rəhbəri bildirib ki, bu planın yerinə yetirilməsinə ayrılan 700 milyard dollar böyük məbləğ olsa da, onun yalnız kiçik hissəsi sadə vergi ödəyicilərinin hesabına ödəniləcək Amerikalıların ölkənin iqtisadi durumu və öz maliyyə vəziyyətlərilə bağlı narahatlıqlarını bildirdiyi bir vaxtda C.Buş maliyyə böhranının yüngülləşəcəyini deyib. Prezident özünün həftəlik radio müraciətində amerikalıları maliyyə sektorunu xilas etməyi nəzərdə tutan 700 milyard dollarlıq planın düzgün addım olduğuna əmin etməyə çalışıb. «Bu addımı atmaqla biz iqtisadiyyatımızı bərpa edə bilərik. Administrasiya mümkün qədər cəld hərəkət edəcək. Lakin paketin xeyiri dərhal və bütünlüklə hiss edilməyəcək. Federal hökumət xilas paketi ilə bağlı düşünülmüş addımlar atacaq». Qeyd edək ki, Buşun təqdim etdiyi yardım planında hökumətin böhran keçirən maliyyə qurumlarının investisiyalarını almasına imkan yaradılır. Bu addım kredit bazarı və investorlarda inamı bərpa etmək və iqtisadi inkişafa yenidən təkan vermək məqsədilə atılır. Maliyyə naziri Henri Polson deyib ki, proqramın həyata keçirilməsinə nəzarət etmək üçün dərhal ekspertləri işə cəlb edəcək. Uoll Strit şirkətlərinin yenidən gəlir əldə etməsi, belə görünür ki, ən yaxşı halda bir ay ərzində başlaya bilər. Qanun layihəsinin birinci variantı Konqresin Nümayəndələr Palatasında qəbul edilməmişdi. Lakin Senatda bir sıra düzəlişlər edildikdən sonra plan Palatada təsdiq olundu.

AMERİKA HƏRBİ GƏMİSİ GÜRCÜSTANA YAXINLAŞIR

AMERİKA HƏRBİ GƏMİSİ GÜRCÜSTANA YAXINLAŞIR
Rusiya mənbələrinin məlumatına görə, “Mason” esminetsi hava hədəflərini məhv etmək üçün nəzərdə tutulub



Amerika yenidən Gürcüstan sahillərinə hərbi gəmi göndərir. “Exo Moskvı” radiostansiyasının məlumatına görə, Rusiya kəşfiyyatındakı mənbələrdən bildiriblər ki, “Mason” esminetsi bir nüçə gün əvvəl Qara dəniz sularına daxil olub.
Gəminin bu günlərdə Gürcüstan limanlarından birinə yan alacağı gözlənilir. “Mason” təyyarə daşıyan gəmisi Amerikanın raketdən müdafiə sisteminin komponentlərindən biri sayılır və onun göyərtəsində hava hədəflərini aşkar edib məhv etmək üçün sistem quraşdırılıb. Pentaqon isə gəminin Gürcüstan sahillərinə hansı məqsədlə göndərildiyi barədə açıqlama verməyib. Xatırladaq ki, Rusiyanın hərbi müdaxiləsindən sonra ABŞ hərbi gəmilərlə Gürcüstana humanitar yardım göndərib, bu addım Rusiyanın narazılığına səbəb olub. Bir neçə həftə əvvvəl Pentaqon Gürcüstanda humanitar əməliyyatların başa çatdığını elan etmişdi.
Siyasət şöbəsi
musavat

Atatürk Kronolojisi

Atatürk Kronolojisi

1881

Atatürkün Selânikte doğumu

1886

Atatürkün ilk öğrenimine başlaması

(Kısa bir süre mahalle mektebine devam etmiş, daha sonra çağdaş eğitim yapan Şemsi Efendi Okuluna geçerek ilkokulu burada bitirmiştir.)

1888

Atatürkün babası Ali Rıza Efendinin ölümü

1893

Atatürkün Selânik Askerî Rüştiyesine girişi

(Atatürk kısa bir süre Selânik Mülkiye Rüştiyesine gitmişse de öğrenimine daha sonra Askerî Rüştiyede devam etmiş ve okulu 1896 yılında bitirmiştir. Bu okulda matematik öğretmeni. Mustafa Efendi, genç öğrencisi Mustafanın adının sonuna "Kemal" ismini ilâve etmiştir.) Atatürkün Manastır Askerî İdadisine girişi (1899 yılında bitirmiştir) Atatürkün Manastır Askerî İdadisini bitirerek İstanbulda Harp Okulunun piyade sınıfına yazılışı, Atatürkün teğmen rütbesiyle Harp Okulunu bitirişi ve öğrenimine Harp Akademisinde devam etmesi.

1908

Atatürkün üsteğmen oluşu

11 Ocak 1905

Atatürkün Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle Harp Akademisinden mezun oluşu

5 Şubat 1905

Atatürkün -kurmaylık stajı için- Şamda 5. Ordu emrine atanması

10 Şubat 1905

Atatürkün Şama gitmek üzere İstanbuldan hareketi

Ekim 1906

Atatürkün Şamda bazı arkadaşları ile gizli olarak "Vatan ve Hürriyet Cemiyeti"ni kuruşu

20 Haziran 1907

Atatürkün kolağası (Kıdemli Yüzbaşı) oluşu

13 Ekim 1907

Atatürkün Şamdan, merkezi Manastır da bulunan 3. Ordu Karargâhına atanması

(Bu karargâhın Selânikteki şubesinde çalıştırılmıştır. )

23 Şubat 1908

Atatürkün General Litzmanndan çevirdiği "Takımın Muharebe Talimi" adlı -askerî eğitimle ilgili- kitabın Selânikte yayımlanması

22 Haziran 1908

Atatürke, 3. Ordu Kararğâhındaki görevinin yanı sıra Üsküp-Selânik arasındaki demiryolu müfettişliği görevinin de verilmesi

23 Temmuz 1908

İkinci Meşrutiyetin ilânı

13 Ocak 1909

Atatürkün Üçüncü Ordu Selânik Redif Tümeni Kurmay Başkanlığına getirilişi

3 Nisan1909

İstanbulda İkinci Meşrutiyete karşı -avcı taburlarının ayaklanmasıyla- büyük isyan çıkması (31 Mart İsyanı)

15/16 Nisan 1909

Atatürkün Hareket Ordusuyla beraber -bu ordunun Kurmay Başkanı olarak- Selânikten İstanbula hareketi

19 Nisan 1909

Atatürkün Hareket Ordusuyla beraber İstanbula gelişi

16 Mayıs 1909

Atatürkün 31 Mart Olayının bastırılmasından sonra tekrar Selânike dönüşü

30 Ağustos 1909

Atatürkün -Kolağası rütbesiyle- Cumalı Karargâhındaki askerî manevraya katılışı

8 Eylül 1909

Cumalı Karargâhındaki askerî manevranın sona erişi ve Atatürkün Cumalıdan ayrılışı

22 Eylül 1909

Selânikte "İttihat ve Terakki Büyük Kongresi"nin toplanışı

(Atatürk, bu kongrede bir konuşma yaparak ordunun siyasetten çekilmesi gereğini savunmuştur.)

5 Kasım 1909

Atatürkün -Selânik Redif Tümeni Kurmay Başkanlığından- tekrar Üçüncü Ordu Karargâhına atanması

1909

Atatürkün "Cumalı Ordugâhı" adlı kitabının Selânikte yayımlanması

(Bu küçük kitap, 30 Ağustos-8 Eylül 1909 arasında Cumalı Karargâhında yapılan askerî manevra esasında tutulan not ve krokilerden oluşmuştur.)

6 Eylül 1910

Atatürkün Üçüncü Ordu Subay Talimgâhı Komutanlığına atanması

Eylül 1910

Atatürkün orduyu temsilen, Pikardi manevralarını izlemek amacıyla Fransaya gönderilişi

1 Kasım 1910

Atatürkün Üçüncü Ordu Subay Talimgâhı Komutanlığından tekrar Üçüncü Ordu Karargâhına atanması

15 Ocak 1911

Atatürkün, 5. Kolordu Karargâhında, daha sonra yine Selânikte bulunan 38. Piyade Alayında görevlendirilmesi

Mart 1911

Atatürkün Arnavutlukta çıkan isyanı bastırmak üzere düzenlenen harekâtta Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşanın yanında görev alışı

19 Nisan 1911

Atatürkün 5. Kolordunun Selânik-Kılkış arasında yaptığı manevralara -kolağası rütbesiyle- katılması

(Manevra, 20 Nisan 1911 akşamı sona ermiştir.)

14 Eylül 1911

Atatürkün, Selânikte 38. Piyade Alay, Kumandanlığındaki görevinden alınarak İstanbulda Genelkurmay I. Şubede bir göreve atanması

29 Eylül 1911

İtalyanların Trablusgarpta Osmanlı Devletine savaş ilânı

5 Ekim 1911

İtalyanların Trablusgarpa saldırıya geçmesi Atatürkün, Trablusgarpa gönüllü gitmek üzere -Gâzeteci Mustafa Şerif kimliği ile- bir kısım arkadaşlarıyla beraber İstanbuldan ayrılışı

(İskenderiye üzerinden Trablusgarpe geçmiştir.)

27 Kasım 1911

Atatürkün binbaşılığa terfi edişi

8 Aralık 1911

Atatürk ve arkadaşlarının Bingaziye gelişi

(Atatürk, burada Tobruk Bölgesi komutanı Ethem Paşanın Kurmay Başkanı olarak göreve başlamıştır.)

19 Aralık 1911

Atatürkün -Ethem Paşanın yerine- Tobruk Bölgesi Komutanlığına getirilişi

30 Aralık 1911

Atatürkün Derneye gelişi ve Derne doğusundaki Şark Gönüllüleri Komutanlığını üzerine alışı

1911

Atatürkün, "Tâbiye Tatbikat Seyahatı" adlı kitabının Selânikte yayımlanması

(Bu küçük kitap, 5. Kolordunun 19-20 Nisan 1911 günleri yaptığı ve Atatürkün de kolağası rütbesiyle katıldığı bir askeri tatbikatın not ve krokilerinden oluşmuştur.)

12 Mart 1912

Atatürkün Derne Komutanlığına atanması

1912

Karadağın harp ilânı ile Balkan Harbinin başlaması

24 Ekim 1912

Atatürkün Trablusgarptan İstanbula hareketi

25 Kasım 1912 Atatürkün Geliboluda bulunan Bahr-i , Sefîd (Akdeniz) Boğazı Kuvay-ı Mürettebesi Komutanlığı Harekât Şubesi Müdürlüğüne atanması

1 Aralık 1912

Atatürkün İstanbuldan Bolayıra hareketi

1912

Atatürkün, General Litzmanndan çevirdiği "Bölüğün Muharebe Talimi" adlı -askerî eğitimle ilgili- kitabın İstanbulda yayımlanması

27 Ekim 1913

Atatürkün Sofya Ataşemiliterliğine atanması

20 Kasım 1913

Atatürkün Sofyaya gelişi

11 Ocak 1914

Atatürke, Sofya Ataşemiliterliğine ilâveten Belgrat ve Çetine Ateşemiliterliklerini de yürütme görevi verilmesi.

1 Mart 1914

Atatürkün yarbaylığa terfi edişi

Mayıs 1914

Atatürkün, Nuri (Conker)in "Zâbit ve Kumandan" adlı, konferanslardan oluşan eseri üzerine, -onunla sohbet şeklinde "Zâbit ve Kumandanla Hasbihal" adlı kitabını yazması

(Bu kitap, bir süre gecikme ile 1918 Aralık ayında İstanbulda yayımlanmıştır.)

1 Ağustos 1914

Almanyanın Rusyaya harp ilânı ile I. Dünya Savaşının başlaması

29 Ekim 1914

Osmanlı. Devletinin, I. Dünya Savaşına girişi

20 Ocak 1915

Atatürkün, Tekirdağda teşkil edilecek 19. Tümen Komutanlığına atanması

2 Şubat 1915

Atatürkün Tekirdağa gelişi ve 19. Tümeni kurma çalışmalarına başlaması

25 Şubat 1915

Tekirdağdaki 19. Tümen Komutanlığının Maydos (Eceabat)a nakli ve Atatürkün 19. Tümen Komutanlığı üzerinde olmak üzere Maydos Bölgesi Komutanı olarak görevini sürdürmesi

18 Mart 1915

Çanakkale Boğazını geçmeye teşebbüs eden İngiliz donanmasının, ağır zayiat vererek başarı kazanamaması

23 Mart 1915

Geliboluda 5. Ordunun kurulması kararı ve komutanlığına Alman Generali Liman von Sandersin atanması

(26 Mart 1915 günü Geliboluya gelmiştir.)

18 Nisan 1915

Atatürkün komutasındaki 19. Tümenin, 5. Ordunun genel ihtiyatını oluşturmak üzere Bigalıya gönderilişi

25 Nisan 1915

Çanakkalede İngilizlerin Seddülbahir ve Arıbumu bölgesinde çıkarma hareketine başlaması; Bigalıdan gelen Atatürk komutasındaki 19. Tümen kuvvetlerinin taarruzu ile geri çekilmeye mecbur edilişi

(Düşman çıkarması 26 ve 27 Nisan günleri de devam etmiş; ancak Atatürk komutasındaki askerlerimizin kahramanca savunması karşısında başarısız kalmıştır.)

1 Haziran 1915

Atatürkün albaylığa terfi edişi

15 Temmuz 1915

Atatürke Harp Madalyası verilişi

6 Ağustos 1915

Düşmanın Çanakkalede takviyeli kuvvetlerle yeni bir taarruzu

(Bu taarruz, 7 Ağustos 1915 günü de devam etmiş, ancak Atatürkün aldığı önlemler sayesinde gelişme imkânı bulamamıştır. )

Düşmanın akşam Anafartalar bölgesine asker çıkararak bu bölgeden de ilerleme girişimi

8 Ağustos 1915

Atatürkün -General Liman von Sanders in emri ile- "Anafartalar Grubu Komutanlığı"na getirilişi

9 Ağustos 1915

Atatürk komutasındaki kuvvetlerin, Anafartalar bölgesinde İngilizlere taarruzu; düşmanın tekrar çıkarma yaptığı kıyılara itilmesi

10 Ağustos 1915

Atatürk komutasındaki kuvvetlerin, Conkbayırında İngilizlere taarruzu ve düşmanın ilerlemesine imkân verilmemesi (Bugünkü muharebeler esnasında Atatürkün kalbini hedef alan bir kurşun, göğüs cebindeki saate çarpıp geri döndüğünden, kendisi mutlak bir ölümden kurtuldu.)

1 Eylül 1915

Atatürke, Anafartalar Grubu Komutanlığındaki üstün başarılan sebebiyle "Muharebe Gümüş Liyakat Madalyası" verilişi

10 Aralık 1915

Atatürkün, "Anafartalar Grubu Komutanlığı"ndan istifası

(Bu istifa, 5. 0rdu Komutanı General Limon von Sanders tarafından kabul edilmemiş, kendisi izinli olarak İstanbula dönmüştür.)

19/20 Aralık 1915

İngilizlerin gece Çanakkaleyi tâhliye etmeleri

17 Ocak 1916

Atatürke, "Anafartalar Grubu Komutanlığı"ndaki üstün başarıları sebebiyle "Muharebe Altın Liyakat Madalyası" verilişi

27 Ocak 1916

Atatürkün, karargâhı Edirnede bulunan 16. Kolordu Komutanlığına atanması

(Edirnedeki bu kolordu, Kafkas Cephesinin önem kazanması üzerine bir süre sonra aynı adla Diyarbakıra nakledilmiştir.)

11 Mart 1916

Atatürkün, Karargâhı Diyarbakıra nakledilmesi kararlaştırılan 16. Kolordu Komutanlığına atanması

(Başkomutan Vekili Enver Paşa, bugün Atatürke telgraf çekerek Kolordu Karargâhıyla Resülayn (Ceylanpınar) üzerinden hemen Diyarbakıra hareket etmesini istemiştir.)

12 Mart 1916

Atatürkün,-16. Kolordunun Edirneden Diyarbakıra kaydırılması üzerine- Edirneden İstanbula hareketi

16 Mart 1916

Atatürkün, Diyarbakırdaki görevine gitmek üzere İstanbuldan ayrılışı

26 Mart 1916

Atatürkün Diyarbakıra gelerek 16. Kolordunun komutasını üzerine alması

1 Nisan 1916

Atatürkün Mirliva (Tuğgeneral)lığa terfi edişi

Haziran 1916

16. Kolordu Karargâhının Diyarbakırdan Silvana nakledilmesi

3 Ağustos 1916

Atatürk komutasındaki kuvvetlerin Bitlis ve Muş yönünde taarruza geçişi

8 Ağustos 1916

Atatürk komutasındaki kuvvetlerin sabah Muşu, akşam Bitlisi düşman işgalinden kurtarışı

13 Aralık 1916

Atatürkün, -Ahmet İzzet Paşanın izinli olarak kısa bir süre İstanbula gitmesi üzerine - vekâleten karargâhı Diyarbakırda bulunan 2. Ordu Komutanlığına atanması

16 Aralık 1916

Atatürkün, Silvandan hareketle Sekerat ta 2. Ordu Karargâhı`na gelerek Komutan Vekilliği görevini üzerine alışı

3 Ocak 1917

Atatürkün, -Ahmet İzzet Paşanın izinden dönüşü üzerine- Sekeratta 2. Ordu Komutan Vekilliğinden ayrılarak Silvana dönüşü

14 Şubat 1917

Atatürkün Hicaz Kuvve-i Seferiyesi Komutanlığına atanması

21 Şubat 1917

Atatürkün Şama gitmek üzere Diyarbakırdan ayrılışı

5 Mart l917

Atatürkün Şama gelişi ve Sina Cephesini teftişi

5 Mart 19l7

Atatürkün Diyarbakırdaki 2. Orduya vekâleten Komutan atanması

11 Mart 1917

Atatürkün 2. Ordu Komutan Vekili olarak Şamdan Diyarbakıra dönüşü

16 Mart 1917

Atatürkün 2. Orduya asaleten komutan atanması

14 Mayıs 1917

Atatürkün Muşun ikici defa düşman işgalinden kurtarışı

(Muş, 8 Ağustos 1916 da kurtarılmış ise de 25 Ağustos 1916 da tekrar Rusların eline düşmüştü.)

5 Temmuz 1917

Atatürkün, General Falkenheinin komutasındaki Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığına bağlı olarak Halepte oluşturulması kararlaştırılan Yedinci Ordu Komutanlığına atanması

Temmuz 1917

Atatürkün Diyarbakırdan İstanbula hareketi

(7.0rdu Karargâhını oluşturmak üzere Başkomutan Vekili Enver Paşa tarafından İstanbula çağrılmıştır.)

Temmuz 1917

Atatürkün Diyarbakırdan İstanbula gelişi

15 Ağustos 1917

Atatürkün İstanbuldan Halepe hareketi

(7. 0rdu Karargâhı Halepin Aziziye mevkiinde idi.)

20 Eylül 1917

Atatürkün, Halepten -genel durum değerlendirmesi ve General Falkenhein ile anlaşmazlığına dair- Sadrazam ve Dahiliye Nazırı Talât Paşa ile Başkomutan Vekili ve Harbiye Nazırı Enver Paşaya raporu

Ekim Başı 1917

Atatürkün, -Yıldırım Orduları Komutanı General Falkenheinle anlaşmazlık sonucu- Yedinci Ordu Komutanlığından istifa edişi

9 Ekim 1917

Atatürkün tekrar Diyarbakırda bulunan 2. Ordu Komutanlığına atanması

(Atatürk, bu atamayı kabul etmediğinden işlem yürürlülük kazanmamış, kendisi 2. Ordu Komutanı sıfatiyle izinli sayılarak Halepten İstanbula gelmiştir.)

Ekim Sonu 1917

Atatürkün, Halepten İstanbula dönüşü (9 ay kadar İstanbulda kalmıştır.)

7 Kasım 1917

Atatürkün, İstanbulda Genel Karargâhta görevlendirilmesi

15 Aralık 1917

Atatürkün, Veliaht Vahdettin Efendinin maiyetinde Almanyaya gitmek üzere İstanbuldan ayrılışı

4 Ocak 1918

Atatürkün, Almanya seyahatinden İstanbula dönüşü

13 Mayıs 1918

Atatürkün, böbrek rahatsızlığı sebebiyle tedavi için İstanbuldan Viyanaya hareketi

(Viyana ve Karlsbatta 2,5 ay kadar tedavi görmüştür.)

4 Ağustos 1918

Atatürkün, Viyanadan İstanbula dönüşü

7 Ağustos 1918

Atatürkün, General Falkenheinin yerine Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığına getirilmiş olan General Liman von Sandersin emrindeki 7. Orduya tekrar komutan atanması

15 Ağustos 1918

Atatürkün, ikinci defa atandığı 7. Ordu Komutanlığı görevine başlamak üzere İstanbuldan Halepe gelişi

(Halepte bir gün kaldıktan sonra 7. Ordu Karargâhının bulunduğu Nablusa gitmiştir. )

19 Eylül 1918

İngilizlerin, Halep Cephesinde büyük kuvvetlerle taarruza başlaması

(Bu İngiliz taarruzu karşısında 8. Ordu Cephesinin yarılması üzerine 4 ve 7. Ordular da çekilme mecburiyetinde kalmışlardı. Atatürk komutasındaki 7. Ordu birlikleri düzenini ve savaş kudretini bozmadan Riyada, oradan da Halepe çekildi.)

26 Ekim 1918

Atatürk komutasındaki 7. Ordu kuvvetlerinin tekrar taarruza geçen düşman kuvvetlerini Halepin kuzeyinde durdurması ve düşmanın bu hattı geçmesine imkân verilmemesi

30 Ekim 1918

Mondros Mütarekesinin imzalanması

31 Ekim 1918

Atatürkün, -7.0rdu Komutanlığı da üzerinde kalmak üzere- Yıldırım Orduları Grubu Komutanlığına atanması ve Katmadan Adanaya gelerek General Liman von Sandersden komutanlık görevini devralması

7 Kasım 1918

Yıldırım Orduları Grubu ve 7.0rdu Komutanlıklarının kaldırılması ve Atatürkün Ordu Kumandanı sıfatıyla Harbiye Nezareti emrine verilmesi

10 Kasım 1918

Atatürkün Adanadan trenle İstanbula hareketi

13 Kasım 1918

Atatürkün, Adanadan İstanbula gelişi

Aralık 1918: Atatürkün, -1914 yılı Mayısında yazdığı- "Zâbit ve Kumandan İle Hasbihal" adlı kitabının İstanbulda yayımlanması

30 Nisan 1919

Atatürkün 9.0rdu Kıtaatı Müfettişliğine atanması

16 Mayıs 1919

Atatürkün, Anadoluya geçmek üzere Bandırma Vapuru ile İstanbuldan ayrılısı

19 Mayıs 1919

Atatürkün, Samsuna çıkışı

22 Mayıs 1919

Atatürkün, Samsundan Sadarete raporu:

".... Millet yekvücut olup hakimiyet esasını, Türklük duygusunu hedef kabul etmiştir."

21 Haziran 1919

Atatürkün, İstanbulda bulunan bazı tanınmış kimselere Amasyadan mektup göndererek Millî Mücadeleye davet etmesi:

"Artık, İstanbul Anadoluya hâkim değil, tâbi olmak mecburiyetindedir." "Size teveccüh eden fedakârlık pek büyüktür" "Millî gaye elde edilinceye kadar âcizleri Anadoludan ve milletin sinesinden ayrılmayacağım ve bu noktada nihayete kadar bir millet ferdi gibi çalışacağımı millete karşı mukaddesatım namına söz verdim ve hiç bir kuvvet bu millî karara mâni olamayacaktır."

22 Haziran 1919

Atatürkün, Amasyadan Anadoluda mülkî ve askerî makamlara genelgesi:

"Vatanın tamamiyeti, milletin bağımsızlığı tehlikededir. Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır."

3 Temmuz 1919

Atatürkün, Erzuruma gelişi, halk ve asker tarafından sevgi gösterileriyle karşılanışı

8/9 Temmuz 1919

Atatürkün, resmî vazifesiyle beraber askerlik mesleğinden istifası

9 Temmuz 1919

Atatürkün, resmî vazifesiyle beraber askerlik mesleğinden istifasını orduya, vilâyetlere ve millete duyurması:

"... Bundan sonra mukaddes millî gayemiz için her türlü fedakârlıklâ çalışmak üzere sine-i millette bir ferd-i mücahit suretiyle bulunmakta olduğumu tamimen arz ve ilân eylerim.”

14 Temmuz 1919

Atatürkün, askerlikten istifası ve Erzurum Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin başına geçişinin Erzurumda yayımlanan Albayrak Gazetesinde halka ilânı:

"... Mustafa Kemal Paşa Hazretlerinin istifanamesi bir azim ve iman vesikasıdır. Millette, henüz eski kanın sönmemiş olduğunu gösterir muazzam delildir. Anafartalarda, millî şerefi, tarihin bugünkü nesilden beklemekte olduğu mukaddes vazifeyi yükselten ve yücelten bu muhterem Kumandanı bugünde Millî Mücadelenin başında görmek mesut bir görüntüdür."

23 Temmuz 1919

Erzurum Kongresinin açılışı ve Atatürkün Kongreye Başkan seçilmesi

(Kongre, 7 Ağustos 1919da son bulmuştur.)

7 Ağustos 1919

Erzurum Kongresinin Heyet-i Temsiliye seçimini takiben Atatürkün kısa bir konuşmasıyla son bulması:

"Milletimizin kurtuluş ümidi ile çırpındığı en heyecanlı bir zamanda fedakâr muhterem heyetiniz her türlü eziyetlere katlanarak burada, Erzurumda toplandı. Hassas ve necip bir ruh ve pek sağlam bir iman ile vatan ve milletimizin kurtuluşuna ait esaslı kararlar aldı. Bilhassa bütün cihana karşı milletimizin mevcudiyetini ve birliğini gösterdi. Tarih bu kongremizi şüphesiz ender ve büyük bir eser olarak kaydedecektir."

Atâtürkün Heyet-i Temsiliye Reisliğine seçilmesi

9 Ağustos 1919

Atatürk’ün, askerlik mesleğinden ihracına, haiz olduğu nişanların alınmasına ve fahrî yaverlik rütbesinin kaldırılmasına dair irade-i seniye çıkması

2 Eylül 1919

Atatürkün, Sivasa gelişi ve büyük tezahüratla karşılanması

4 Eylül 1919

Sivas Kongresinin açılışı ve Atatürkün Kongreye Başkan seçilmesi. (Kongre 11 Eylül 1919da son bulmuştur.)

11 Eylül 1919

Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin resmen kuruluşu

7 Ekim 1919

Atatürkün -Heyet-i Temsiliye adına millete beyannamesi:

"En ağır tarihî şartlar altında bile millî vakarından ve herkesin hukukuna riayetteki mazisinden gelen hasletlerinden zerre kadar ayrılmamış olan milletimizin bundan sonra da aynı tarz ve harekette sabit kalacağından ve bu suretle bu mübarek topraklara sahip olmaktaki liyakat-i medeniyesini bütün cihana tasdik ettireceğinde şüphe yoktur."

20 Ekim 1919

Atatürkün, Rauf ve Bekir Sami Beylerle beraber Amasyada İstanbul Hükûmetinin Bahriye Nazırı Salih Paşa ile görüşmelere başlaması (Amasya Mülâkatı)

7 Kasım 1919

Atatürkün, İstanbulda toplanması kararlaştırılan Meclis-i Mebusana Erzurumdan milletvekili seçilmesi

27 Aralık 1919

Atatürkün, Ankaraya gelişi ve büyük törenle karşılanması

(Atatürk, şehre girdikten sonra Vali odasında bir müddet istirahat ederek çay içmişler, daha sonra Kolorduyu ziyaretle buradan kendisine ve arkadaşlarına tahsis edilen Ziraat Mektebine gelmişlerdir.)

Atatürkün bütün teşkilâta, Ankaraya geldiğini ve Heyet-i Temsiliye Merkezinin Ankara olduğunu bildiren telgrafı.

12 Ocak 1920

İstanbulda son "Osmanlı Meclis-i Mebusanı" nın açılması

(İstanbulun işgali üzerine 18 Mart 1920 günü son toplantısını yaparak çalışmalarına ara verme kararı almış, 11 Nisan 1920de Padişah iradesi feshedilmiştir. )

28 Ocak 1920

Osmanlı Meclis-i Mebusanının gizli toplantısında Misak-ı Millînin kabulü

17 Şubat 1920

Osmanlı Meclis-i Mebusanında Misak-ı Millînin yabancı parlamentolara ve basına bildirilme kararı

16 Mart 1920

İtilâf Devletleri tarafından İstanbulun fiilen işgali

Atatürkün, İstanbulun işgali nedeniyle millete beyannamesi:

".... Bugün, İstanbulu zorla işgal etmek suretiyle Osmanlı Devletinin yedi yüz senelik hayat ve hâkimiyetine son verildi. Yani bugün Türk milleti, medenî kabiliyetinin, hayat ve istiklâl hakkının ve bütün istikbalinin müdafaasına davet edildi."

19 Mart 1920

Atatürkün, Ankarada bir Meclis toplanması yolunda acele seçim yapılması için vilâyetlere, livalara ve kolordu komutanlarına genelgesi:

"Ankarada fevkalâde yetkiye malik bir Meclis, millet işlerini yönetmek ve denetlemek üzere toplanacaktır."

10 Nisan 1920

Şeyhülislâm Dürrizade Abdullahın Anadoludaki millî kuvvetleri kâfir ilân eden ve katlinin gerekli olacağını (!) bildiren fetvası

16 Nisan 1920

Ankara Müftüsü Rıfat Efendinin, Şeyhülislâm Dürrizade Abdullahın fetvasının dinen geçerli olamayacağını ilân eden fetvası

23 Nisan 1920

Ankarada Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılması

24 Nisan 1920

Atatürkün Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına seçilmesi ve teşekkür konuşması:

"... Gerek askerî gerekse siyasî hayatımın bütün dönem ve safhalarını işgal eden mücadelelerimde daima hareket kuralım, millî iradeye dayanarak milletin ve vatanın muhtaç olduğu gayelere yürümek olmuştur."

11 Mayıs 1920

Atatürkün, İstanbulda Divan-ı Harp tarafından idama mahkûm edilmesi

24 Mayıs 1920

Atatürk hakkında 11 Mayıs 1920 tarihli idam kararının Padişah tarafından tasdiki

8 Temmuz 1920

Atatürkün, Mecliste konuşması:

"Efendiler; memleketimizin ellide biri değil heyet-i umumiyesi tahrip edilse, heyet-i umumiyesi ateşler içinde bırakılsa, biz bu toprakların üstünde bir tepeye çıkacağız ve oradan müdafaa ile meşgul olacağız!"

10 Ağustos 1920

İstanbul Hükûmeti ile İtilâf Devletleri arasında "Sevr Antlaşması"nın imzalanması

2/3 Aralık 1920

Ermenilerle "Gümrü Antlaşması"nın imzalanması.

5 Aralık 1920

Atatürkün, Bilecikte Ahmet İzzet Paşa başkanlığındaki İstanbul Heyeti ile görüşmesi (Bilecik Mülâkatı)

10 Ocak 1921

Birinci İnönü Zaferi

11 Ocak 1921

Atatürkün, Birinci İnönü Zaferi münasebetiyle Batı Cephesi Komutanı İsmet (İnönü) Beye tebrik telgrafı:

"... Bu muvaffakiyetin mukaddes topraklarımızı düşman istilâsından kâmilen kurtaracak olan kesin zafere bir hayırlı başlangıç olmasını Allahtan diler ve bu tebrikâtın umum Batı Ordusu er ve subaylarına iletilmesini rica ederim."

1 Nisan 1921

İkinci İnönü Zaferi

Atatürkün, Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşaya cevap telgrafı:

"Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin ters talihini de yendiniz. İstilâ altındaki bedbaht topraklarımızla beraber bütün vatan, bugün en uzak köşelerine kadar zaferinizi kutluyor.Düşmanın istilâ hırsı, azim ve hamiyetinizin yalçın kayalarına başını çarparak hurdahaş oldu!"

10 Mayıs 1921

Atatürkün, Türkiye Büyük Millet Meclisinde "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu" Başkanı oluşu

16 Temmuz 1921

Atatürkün, Ankarada toplanan ve 21 Temmuz 1921e kadar çalışmalarına devam eden Maarif Kongresini açış konuşması:

"Çocuklarımız ve gençlerimiz yetiştirilirken onlara bilhassa mevcudiyeti ile, hakkı ile, birliği ile çelişen bilûmum yabancı unsurlarla mücadele lüzumunu ve milli düşünceleri tam bir imanla her mukabil fikre karşı şiddetle ve fedakârâne müdafaa zarureti telkin edilmelidir."

18 Temmuz 1921

Atatürkün, Ankaradan, Karacahisardaki Batı Cephesi Karargâhına gelişi. Atatürkün Batı Cephesi Karargâhında İsmet Paşaya direktifi:

"Orduyu; Eskişehirin kuzey ve güneyinde topladıktan sonra, düşman ordusuyla araya büyük bir mesafe koymak lâzımdır ki, ordunun tanzim, tensik ve takviyesi mümkün olabilsin. Bunun için Sakarya doğusuna kadar çekilmek caizdir."

5 Ağustos 1921

Atatürke geniş yetkiler ve üç ay süre ile Başkomutanlık tevcih eden Kanunun kabulü. Atatürkün Başkomutan oluşundan sonra Türkiye Büyük Millet Meclisinde konuşması:

"... Efendiler, zavallı milletimizi esir etmek isteyen düşmanları, Allahın yardımıyla behemehal mağlup edeceğimize dair olan emniyet ve itimadım bir dakika olsun sarsılmamıştır. Bu dakikada bu kesin inancımı yüksek heyetinize karşı, bütün millete karşı ve bütün âleme karşı ilân ederim."

23 Ağustos 1921

Yunan Ordusunun taarruzu ve Sakarya Meydan Muharebesinin başlaması (22 gün 22 gece devam etmiştir.)

26 Ağustos 1921

Başkomutan Atatürkün emri:

"Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk olunamaz.

13 Eylül 1921

Sakarya Meydan Muharebesinin sonuçlanması ve düşmanın Sakarya nehrinin doğusunda imha ile zaferin kazanılması

19 Eylül 1921

Başkomutan Atatürkün "Sakarya Muharebesi" hakkında Büyük Millet Meclisinde konuşması:

"Efendiler! Türkiye Büyük Millet Meclisi ordusunun Sakaryada kazanmış olduğu meydan muharebesi pek büyük bir meydan muharebesidir.Harb tarihinde misli belki olmayan bir meydan muharebesidir."

Başkomutan Atatürke Büyük Millet Meclisi tarafından kanunla "Müşir" (Mareşal) rütbesi ve "Gazi" unvanı verilişi.

13 Ekim 1921

Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti ile Kafkas Cumhuriyetleri (Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan) arasında "Kars Antlaşması"nın imzalanması

20 Ekim 1921

Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti ile Fransa Hükûmeti arasında "Ankara Antlaşması"nın imzalanması

31 Ekim 1921

Atatürkün, Başkomutanlık süresinin 5 Kasım 1921den itibaren 3 ay daha uzatılmasına dair Kanunun Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabulü

14 Ocak 1922

Atatürkün annesi Zübeyde Hanımın ölümü

4 Şubat 1922

Atatürkün Başkomutanlık süresinin 5 Şubat 1922 tarihinden itibaren ikinci defa üç ay uzatılmasına dair Kanunun Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabulü.

1 Mart 1922

Atatürkün Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

"... Efendiler! Büyük Millet Meclisi Hükûmeti Türkiye ve Türkiye halkının beka ve istiklâlini temine çalışıyor. Çünkü Türkiyenin asıl sahibi, meşru ve gerçek sahibi olan Türkiye halkının kati arzu ve iradesi bu yoldadır."

6 Mayıs 1922

Atatürkün Başkomutanlık süresinin 5 Mayıs 1922 tarihinden itibaren üçüncü defa üç ay uzatılması hakkında Kanunun Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabulü

26 Ağustos 1922

Büyük Taarruzun, Kocatepeden sabah saat 5.30da topçularımızın ateşiyle başlaması

30 Ağustos 1922

Yunan ordusunun tamamen sarılması ve imha edilmesi suretiyle "Dumlupınar (Başkomutan) Meydan Muharebesi"nin kazanılması

1 Eylül 1922

Başkomutan Atatürkün orduya beyannamesi:

"... Bütün arkadaşlarımın Anadoluda daha başka meydan muharebeleri verileceğini göz önüne alarak ilerlemesini ve herkesin fikrî güçlerini ve kahramanlık ve vatanseverlik kaynaklarını yarışırcasına göstermeye devam etmesini isterim. Ordular; İlk Hedefiniz Akdenizdir, İleri!"

9 Eylül 1922

Başkomutan Atatürkün, kuvvetlerimizin İzmire giriş haberi üzerine ordulara mesajı:

"İlk verdiğim Akdeniz hedefine varmakta orduların gösterdiği gayret ve fedâkarlığı hürmet ve takdirle anarım."

10 Eylül 1922

Atatürkün Büyük Zaferi takiben İzmire gelişi

4 Ekim 1922

Başkomutan Atatürkün, 26 Ağustos Taarruzu, 30 Ağustos ve 9 Eylül Zaferleri hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisinde uzun beyanatı:

"... Bu Anadolu Zaferi tarih arasında bir millet tarafından tamamen benimsenen bir fikrin ne kadar kaadir ve ne zinde bir kuvvet olduğunun en güzel misali olarak kalacaktır."

11 Ekim 1922

Mudanya Mütarekesinin imzalanması

1 Kasım 1922

Hilâfet ve Saltanatın birbirinden ayrılarak Saltanatın kaldırılması kararı

29 Ocak 1923

Atatürkün, İzmirde Lâtife (Uşaklıgil) Hanımla evlenişi (5 Ağustos 1925de ayrılmıştır. )

1 Mart 1923

Atatürkün, Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

" .. Misak-ı Millî, vatanın haricî düşman karşısındaki vaziyet ve mevkiini tesbit eden miıkaddes bir kural olduğu gibi 1 Kasım 1922 kararı da milletimiz için dahilî ve daimî bir düşman olan ferdî saltanata ve onun temsil ettiği meşum bir idare şekline tevcih edilmiş mukaddes bir silâhtır."

8 Nisan 1923

Atatürkün, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanı olarak milletvekili seçimi münasebetiyle millete, 9 umdeyi içine alan beyannamesi

24 Temmuz 1923

Lozan Antlaşmasının imzalanması

Atatürk der ki:

"Lozan Barış Antlaşmasının ihtiva ettiği esasları, diğer barış teklifleriyle daha fazla mukayeseye mahal olmadığı fikrindeyim. Bu antlaşma, Türk milleti aleyhine, asırlardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşmasıyla ikmal edildiği zannedilmiş, büyük bir suikastin yıkılışını ifade eder bir vesikadır. Osmanlı Devrine ait tarihte örneği bulunmayan bir siyasî zafer eseridir.") Atatürkün, Lozan Antlaşmasının imzalanması üzerine İsmet Paşaya tebrik telgrafı: "Memlekete bir dizi faydalı hizmetlerden ibaret olan ömrünüzü bu defa da tarihî bir muvaffakiyetle taçlandırdınız."

13 Ağustos 1923

Atatürkün, tekrar Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına seçilmesi

Atatürkün, İkinci Devre Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

"...Memleketimizi mâmur ve halkımızı mesut ve müreffeh edeceğiz. Ümidimiz, azmimiz ve bilhassa milletimizin ve Meclis-i Alinizin göstereceği vahdet ve tesanüt ilerleme ve uygarlık yolundaki çalışmamızda elbette muvaffakiyetin kefili olacaktır.

11 Eylül 1923

"Halk Fırkası" nın kuruluşu ve Atatürkün Halk Fırkası Genel Başkanlığına seçilmesi

10 Ekim 1923

Ankaranın başkent oluşu

29 Ekim 1923

Cumhuriyetin ilânı ve Atatürkün Cumhurbaşkanlığına seçilmesi

30 Ekim 1923

Türkiye Cumhuriyetinin ilk kabinesinin İsmet Paşa tarafından kurulması

21 Kasım 1923

Atatürke Türkiye Büyük Millet Meclisi kararı ile yeşil-kırmızı şeritli İstiklâl Madalyası verilmesi
1 Mart 1924

Cumhurbaşkanı Atatürkün, Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

"İslâm dinini, asırlardan beri alışılageldiği veçhile bir siyaset vasıtası mevkiinden uzaklaştırmak ve yüceltmek gerekli olduğu gerçeğini görüyoruz. Mukaddes ve tanrısal inançlarımızı ve vicdanî değerlerimizi, karanlık ve kararsız olan ve, her türlü menfaat ve ihtiraslara görünüş sahnesi olan siyasiyattan ve siyasetin bütün kısımlarından bir an evvel ve katî şekilde kurtarmak milletin dünyevî ve uhrevî saadetinin emrettiği bir zarurettir. Ancak bu suretle İslâm dininin yüksekliği belirir."

3 Mart 1924

Tevhid-i Tedrisat (Öğretimin Birleştirilmesi) Kanununun kabulü

Hilâfet’in kaldırılması

30 Ağustos 1924

Atatürkün, Dumlupınarda "Meçhul Asker Abidesi" nin temelini atması ve törende konuşması:

" ... Hiç şüphe etmemelidir ki yeni Türk Devletinin, genç Türk Cumhuriyetinin temeli burada sağlamlaştırıldı. Ebedî hayatı burada taçlandırıldı. . . Bu âbide Türk vatanına göz dikeceklere, Türkün 30 Ağustos günündeki ateşini, süngüsünü, hücumunu, kudret ve iradesindeki şiddeti hatırlatacaktır."

1 Kasım 1924

Cumhurbaşkanı Atatürkün, Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

"Hiç şüphe etmemelidir ki, Anadolu ortasında süratle meydana getirilecek yeni ve mamur bir Ankara, asırlarca ihmal edilen Türk vatanı için başlı başına bir medeniyet merkezi, Türk Devleti için pek mühim bir dayanak olacaktır."

17 Kasım 1924

Terakkiperver Cıımhuriyet Fırkasının kuruluşu (2 Haziran 1925de Bakanlar Kurulu kararı ile feshedilmiştir.)

17 Şubat 1925

Âşarın kaldırılmasına dair Kanunun kabulü

5 Ağustos 1925

Atatürkün, Lâtife (Uşaklıgil) Hanımdan ayrılışı

23 Ağustos 1925

Atatürkün Kastamonuya gelişi

27 Ağustos 1925

Atatürkün, İneboluda elinde panama şapkası ile "ünlü şapka nutku" nu söylemesi:

"Bunu açık söylemek isterim. Bu serpuşun ismine şapka denir. İşte şapkamız..."

1 Kasım 1925

Cumhurbaşkanı Atatürkün, Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

" Cumhuriyet devrinin kendi zihniyet ve ahlakiyle donanmış basınını yine ancak Cumhuriyetin kendisi yetiştirir."

5 Kasım 1925

Ankara Hukuk Fakültesinin açılışı ve Atatürkün konuşması:

" Cumhuriyetin güç ve dayanağı olacak bu büyük müessesenin açılışında hissettiğim saadeti hiçbir teşebbüste duymadım ve bunu izhar ve ifade etmekle memnunum."

25 Kasım 1925

Şapka giyilmesi hakkında Kanunun kabulü

30 Kasım 1925

Tekke ve zaviyeler ile türbelerin kapatılmasına ve türbedarlıklar ile bir takım unvanların kaldırılmasına dair Kanunun kabulü

26 Aralık 1925

Milletler arası saat ve takvim hakkındaki Kanunların kabulü

17 Şubat 1926

Türk Medenî Kanununun kabulü

22 Nisan 1926

Borçlar Kanununun kabulü

29 Mayıs 1926

Türk Ticaret Kanununun kabulü

14 Haziran 1926

Atatürke İzmirde hazırlanan suikast girişiminin meydana çıkarılması

18 Haziran 1926

Atatürkün, İzmir Suikasti girişimi hakkında Anadolu Ajansına demeci:

"... Alçak teşebbüs benim şahsımdan ziyade mukaddes Cumhuriyetimize ve onun istinat ettiği yüksek prensiplerimize müteveccih bulunduğuna şüphe yoktur. Benim naçiz vücudum bir gün elbet toprak olacaktır, fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet pâyidar kalacaktır."

1 Kasım 1926

Atatürkün, Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

"... Bu büyük millet, arzu ve istidadının yöneldiği istikametleri görmeye çalışan ve görebilen evlâdını daima takdir ve himaye etmiştir."

30 Haziran 1927

Atatürkün askerlikten emekliye ayrılışı

1 Temmuz 1927

Atatürkün, Millî Mücadeleden sonra İstanbula ilk gelişi ve coşkun şekilde karşılanışı

15 Ekim 1927

Cumhuriyet Halk Partisi "II. Büyük Kongresi"nin Ankarada toplanması ve Atatürkün 36 saat 33 dakika süren Büyük Nutkunu okumaya başlaması

20 Ekim 1927

Atatürkün, Parti Kongresinde okuduğu Büyük Nutkunu bitirişi:

"... Bugün ulaştığımız netice, asırlardan beri çekilen millî felâketlerin doğurduğu uyanıklığın ve bu aziz vatanın her köşesini sulayan kanların karşılığıdır. Bu neticeyi. Türk gençliğine emanet ediyorum. Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Muhtaç olduğun kudret damarlarındaki asîl kanda mevcuttur!"

1 Kasım 1927

Atatürkün, ikinci defa Cumhurbaşkanlığına seçilmesi

Cumhurbaşkanı Atatürkün, Türkiye Büyük Millet Meclisinde açış konuşması:

"... Büyük Millet Meclisi, Türk milletinin asırlar süren arayışlarının özü ve onun bizzat kendisini idare etmek şuurunun canlı timsalidir. Türk milleti, mukadderatını Büyük Millet Meclisinin kifayetli ve vatanperver eline bıraktığı günden itibaren karanlıkları sıyırıp kaldırmış ve ümitleri boğan felâketlerden milletin gözlerini kamaştıran güneşler ve zaferler çıkarmıştır."

10 Nisan 1928

Lâikliğe giden önemli Anayasa değişikliklerinin yapılması

(Bu değişikliklerle, Anayasanın ikinci maddesindeki "Türkiye Devletinin dini, din-i İslâmdır." fıkrası ile 26. maddede mevcut "Ahkâm-ı şeriyenin Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından yürütüleceğini" belirten cümle kaldırılmış, ayrıca milletvekillerinin ve Cumhurbaşkanının yaptıkları yeminler de değiştirilerek namus üzerine ant içilmesi şekli kabul edilmiştir.)

20 Mayıs 1928

Milletler arası rakamların kabulüne dair Kanun

10 Ağustos 1928

Atatürkün, İstanbul Sarayburnu Parkında “Yeni Harfler” hakkında konuşması:

"... Bizim ahenktar, zengin dilimiz yeni Türk harfleriyle kendini gösterecektir. Asırlardan beri kafalarımızı demir çerçeve içinde bulundurarak, anlaşılmayan ve anlayamadığımız işaretlerden kendimizi kurtarmak, bunu anlamak mecburiyetindesiniz."

1 Kasım 1928

Yeni Türk harflerinin kabul ve tatbiki hakkında Kanunun kabulü

1 Kasım 1928

Cumhurbaşkanı Atatürkün, Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

"Büyük Millet Meclisinin kararıyla Türk harflerinin katiyet ve kanuniyet kazanması, bu memleketin yükselme mücadelesinde başlı başına bir geçit olacaktır."

8 Kasım 1928

Atatürkün, Millet Mekteplerinin Genel Başkanlığını ve Başöğretmenliğini kabul etmeleri

1 Ocak 1929

Yeni harfleri ve bu harflerle yazıyı halka öğretmek üzere "Millet Mektepleri" nin açılması

1 Kasım 1929

Cumhurbaşkanı Atatürkün, Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

"..Meclisimizin en büyük eseri olan Türk harfleri, memleketin umumî hayatına tamamen tatbik olunmuştur. İIk müşkülat, milletin. ülkü kuvveti ve uygarlığa olan sevgisi sayesinde kolaylıkla yenilmiştir."

3 Nisan 1930

Türk kadınlarına seçme ve seçilme hakkı tanıyan yeni Belediye Kanununun kabulü

11 Ağustos 1930

Atatürkün, yeni bir parti kurulması isteği hakkında Fethi (OKYAR) Beyin mektubuna cevabı:

"Görüyorum ki lâik cumhuriyet esasında beraberiz. Zaten benim siyasî hayatta bir taraflı olarak daima aradığım ve arayacağım temel budur. Binaenaleyh Büyük Mecliste aynı temele istinat eden yeni bir partinin fâaliyete geçerek millet işlerini serbest tartışmasını, Cumhuriyetin esaslarından sayarım."

12 Ağustos 1920

Fethi (OKYAR) başkanlığında "Serbest Cumhuriyet Fırkası"nın kuruluşu

(Parti, 17 Kasım 1930da kendisini feshetmiştir.)

1 Kasım 1930

Cumhurbaşkanı Atatürkün Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

"... Geçen senenin önemli olaylarından biri de Sivasa demiryolunun ulaşmasıdır. Bu kadar müşkülât içinde vatanı bir misli daha genişletmeye ve kuvvetlendirmeye medar olan bu eserin gelecek Türk milleti tarafından şükranla yâd olunacağına eminim. "

28 Aralık 1930

Kubilâyın şehit düşmesi nedeniyle Atatürkün, orduya başsağlığı mektubu:

"... Büyük ordunun kahraman genç subayı ve Cumhuriyetin mefkûreci öğretmen heyetinin kıymetli uzvu Kubilâyın temiz kanı ile Cumhuriyet hayatiyetini tazelemiş ve kuvvetlendirmiş olacaktır."

12 Nisan 1931

Atatürkün direktifiyle "Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti"nin kuruluşu

(Daha sonra "Türk Tarih Kurumu" adını almıştır.)

4 Mayıs 1931

Atatürkün, üçüncü defa Cumhurbaşkanlığına seçilmesi

10 Mayıs 1931

Cumhuriyet Halk Partisi Üçüncü Büyük Kongresinin toplanışı ve Atatürkün konuşması:

"... Millet için ve milletçe yapılan işlerin hâtırası her türlü hâtıraların üstünde tutulmazsa millî tarih kavramının kıymetini takdir etmek mümkün olamaz."

1 Kasım 1931

Atatürkün Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

"... Türkiyenin güvenliğini gaye tutan, hiçbir milletin aleyhinde olmayan bir barış istikameti, bizim daima kuralımız olacaktır."

19 Şubat l932

Halkevlerinin açılması

12 Temmuz 1932

Atatürkün direktifiyle "Türk Dili Tetkik Cemiyeti"nin kuruluşu (Daha sonra "Türk Dil Kurumu" adını almıştır.)

1 Kasım 1932

Atatürkün Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

"... Millî kültürün her çığırda açılarak yükselmesini Türkiye Cumhuriyetinin temel dileği olarak temin edeceğiz."

31 Mayıs 1933

İstanbul Darülfünunun kapatılmasına Millî Eğitim Bakanlığınca yeni bir üniversite kurulmasına dair Kanunun kabulü (Bu kanunla İstanbul darülfünunu kapatılmış,18 Kasım 1933 günü İstanbul Üniversitesi öğretime açılmıştır.)

29 Ekim 1933

Atatürkün, Cumhuriyetin 10. Yıldönümü nedeniyle Türk milletine ünlü söylevi:

"... Az zamanda çok ve büyük işler yaptık. Bu işlerin en büyüğü, temeli Türk kahramanlığı ve yüksek Türk kültürü olan Türkiye Cumhuriyetidir. ... Asla şüphem yoktur ki Türklüğün unutulmuş büyük medenî vasfı ve büyük medenî kabiliyeti bundan sonraki inkişafiyle âtinin yüksek medeniyet ufkunda yeni bir güneş gibi doğacaktır... Ne mutlu Türküm diyene!"

1 Kasım 1933

Atatürkün Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

"... Geçen on sene, gelecek devirler için bir başlangıçtan başka bir şey değildir. Bununla beraber, eski devirlerin tarihi karşısında, Cumhuriyetin bu on senesi, eşi görülmeyen bir diriliş ve göz kamaştırıcı bir ileri atılış âbidesidir."

20 Kasım 1933

Atatürkün, İstanbul Üniversitesinin öğretime açılması münasebetiyle kendisine çekilen saygı ve bağlılık telgrafına cevabı:

"İstanbul Üniversitesinin açılmasından çok sevinç duydum. Bu yüksek ilim ocağında kıymetli profesörlerin elinde Türk çocuğunun müstesna zekâ ve eşsiz kabiliyetinin çok büyük inkişaflara mazhar olacağından eminim.

9 Şubat 1934

Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında "Balkan Antantı" nın imzalanması

21 Haziran 1934

Soyadı Kanununun kabulü

1 Kasım 1934

Atatürkün, Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

"... Güzel sanatların hepsinde, ulus gençliğinin ne türlü ilerletilmesini istediğinizi bilirim. Bu yapılmaktadır. Ancak, bunda en çabuk, en önde götürülmesi gerekli olan Türk musikisidir. Bir ulusun yeni değişikliğinde ölçü, musikide değişikliği alabilmesi, kavrayabilmesidir."

24 Kasım 1934

Kendisine "Atatürk" soyadı verildiğine dair Kanunun Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabulü

26 Kasım 1934

Efendi, Bey, Paşa, Hazretleri vb. lâkap ve unvanların kaldırıldığına dair Kanunun kabulü

3 Aralık 1934

Bazı kisvelerin giyilemeyeceğine dair Kanunun kabulü

(Bu kanunla din adamlarının hangi din ve mezhebe mensup olurlarsa olsunlar mabet ve âyinler haricinde ruhanî kisve taşımaları yasaklanmıştır.)

5 Aralık 1934

Türk kadınlarına milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanıyan Anayasâ değişikliği

1 Mart 1935

Atatürkün dördüncü defa Cumhurbaşkanı seçilmesi

9 Mayıs 1935

Cumhuriyet Halk Partisi IV. Büyük Kurultayının Ankarada Atatürkün konuşmasıyla açılışı:

"Uçurum kenarında yıkık bir ülke... türlü düşmanlarla kanlı boğuşmalar... Yıllarca süren savaş... Ondan sonra, içerde ve dışarda saygı ile tanınan yeni vatan, yeni sosyete, yeni devlet ve bunları başarmak için arasız, devrimler... İşte Türk genel devriminin bir kısa ifadesi"

(Kurultay, 16 Mayıs 1935 de kapanmıştır.)

1 Kasım 1935

Atatürkün, Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

"... Olaylar Türk milletine iki önemli kuralı yeniden hatırlatıyor: Yurdumuzu ve haklarımızı müdafaa edecek kuvvette olmak... Barışı koruyacak uluslararası çalışma birliğine önem vermek..."

9 Ocak 1936

Ankarada "Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi" nin açılışı

20 Temmuz 1936

Boğazlar’ın Türk Hükûmetinin hâkimiyetine geçişini sağlayan "Montreux Antlaşması" nın imzalanması

1 Kasım 1936

Atatürkün Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

"... Cumhuriyet, yeni ve sağlam esaslarıyla Türk milletini emin ve metîn bir gelecek yoluna koyduğu kadar, asıl fikirlerde ve ruhlarda yarattığı güvenlik itibariyle büsbütün yeni bir hayatın müjdecisi olmuştur."

27 Ocak 1937

Cenevrede Milletler Cemiyeti toplantısında Hatayın bağımsızlığının kabul edilmesi

(Bu durum, 29 Mayıs 1937de Cenevrede toplanan Milletler Cemiyeti Konseyinde de Hatay Anayasasıyla beraber onaylanmış, bağımsızlık rejimi 29 Kasım 1937 günü yürürlüğe girmiştir. 2 Eylül 1938de Hatay Millet Meclisi açılarak Devlet Başkanlığına Tayfur Sökmen seçilmiştir. Devletin adı "Hatay Devleti" olarak kabul edilmiş, 23 Haziran 1939da Türkiye ile Fransa arasında yapılan antlaşma ile de Türkiyeye bırakılmış, 7 Temmuz 1939 tarih ve 3711 sayılı Kanunla yeni Hatay ili kurulmuştur. )

11 Haziran 1937

Atatürkün, bütün çiftliklerini ve mallarını millete bağışlaması

9 Temmuz 1937

Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında Sadabat Paktının imzalanması

1 Kasım 1937

Atatürkün, Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşması:

"... Milletimizin lâyık olduğu yüksek uygarlık ve refah seviyesine varmasını alıkoyabilecek hiçbir engel düşünmeğe yer bırakılmadığını ve bırakılmayacağını huzurunuzda söylemekle bahtiyarım."

30 Mart 1938

Fransadan davet edilen Prof. Dr. Fissengerin Atatürkü muayenesini takiben Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğinin Atatürkün hastalığı hakkında ilk resmî tebliğ yayımlaması

(Bu tebliğde Fissengerin muayenesi sonucu Atatürkün sıhhatinde endişe verici bir durum olmadığının tesbit edildiği ve kendisine 1,5 ay kadar istirahat tavsiyesinin kâfi görüldüğü belirtilmiştir. )

20 Mayıs 1938

Atatürkün, Ankaradan Mersine gelişi ve askerî birliklerin geçit resmini izlemesi

24 Mayıs 1938

Atatürkün, Mersinden Adanaya gelişi ve Atatürk Parkı önünde askerî birliklerin geçit resmini izlemesi

26 Mayıs 1938

Atatürkün, son olarak Ankaradan İstanbula gidişi (Ölüm tarihine kadar İstanbulda kalmıştır.)

5 Eylül 1938

Atatürkün, Dolmabahçe Sarayında el yazısıyla vasiyetini yazması

(Vasiyetname; 6 Ekim 1938 günü Dolmabahçe Sarayına çağırılan İstanbul Altıncı Noterine Atatürk tarafından teslim edilmiştir. Vasiyetnamenin Açılışı: 28 Kasım 1938)

29 Ekim 1938

Atatürkün, Cumhuriyetin 15. Yıldönümü nedeniyle Türkiye Cumhuriyeti Ordusuna mesajı:

"... Türk vatanının ve Türklük camiasının şan ve şerefini, dahilî ve haricî her türlü tehlikelere karşı korumaktan ibaret olan vazifeni, her an yapmaya hazır ve âmade olduğuna benim ve büyük ulusumuzun tam bir inan ve itimadımız vardır."

1 Kasım 1938

Atatürkün, Türkiye Büyük Millet Meclisini açış konuşmasının hastalığı sebebiyle Başbakan Celâl BAYAR tarafından okunması:

"... Memleketimizi her gün daha çok kuvvetlendirmek, her alanda her türlü ihtimallere karşı koruyabilecek bir halde bulundurmak ve dünya olaylarının bütün safhalarını büyük bir uyanıklılıkla izlemek, barışsever siyasetimizin dayanacağı esasların başlangıcıdır."


10 Kasım 1938

Atatürkün, Dolmabahçe Sarayında saat dokuzu beş geçe ölümü

(Atatürkün Türk bayrağına sarılı tabutu, 16 Kasım 1938 günü Dolmabahçe Sarayının büyük tören salonunda bir katafalk üzerine konularak milletin ziyaretine bırakılmış; 19 Kasım 1938 günü Dolmabahçeden top arabasına konularak törenle Sarayburnu rıhtımına, buradan Zafer torpidosu aracılığıyla Yavuz gemisine nakledilmiştir. Bu gemi ile İzmire getirilmiş, yine Zafer torpidosuna nakledilerek karaya çıkarılmıştır.

Cenaze, saat 20.30da özel trenle Ankaraya gönderilmiş, 20 Kasım 1938 günü saat 10.00da başta Cumhurbaşkanı olmak üzere Büyük Millet Meclisi Başkanı, Başbakan, Bakanlar, Genelkurmay Başkanı, milletvekilleri, devlet ve ordu ileri gelenleri tarafından istasyonda törenle karşılanmıştır.

Atatürkün tabutu trenden alınarak top arabasın konulmuş, büyük törenle Türkiye Büyük Millet Meclisine getirilerek Meclis önünde hazırlanan katafalka yerleştirilmiştir.

21 Kasım 1938 günü geçici kabir olarak ayrılan Etnografya Müzesine getirilmiş ve hazırlanan mermer lâhdin üzerine yerleştirilmiştir. Tabut, 10 Kasım 1953de büyük bir törenle Anıtkabire nakledilmiş ve Atatürkün fani vücudu, vatan topraklarına verilmiştir.)