İRAN AMERİKA ÜÇÜN “BİR NÖMRƏLİ” TƏHLÜKƏDİR

İRAN AMERİKA ÜÇÜN “BİR NÖMRƏLİ” TƏHLÜKƏDİR
Ancaq Obamanın komandasında Tehranla necə davranmaq barədə vahid konsepsiya yoxdur



ABŞ prezidenti Barak Obama səlahiyyətlərinin icrasına başladıqdan sonra ilk sərt geosiyasi bəyənatla çıxış edərək deyib ki, İran hələ də Amerika üçün “fövqəladə təhlükə” təşkil edir. Obama İrana qarşı 1995-ci ildə Klinton administrasiyası tərəfindən tətbiq edilmiş sərt iqtisadi sanksiyaların müddətini daha bir il uzadaraq deyib ki, ABŞ-ın milli təhlükəsizlyinə hədələr aradan qalxmayınca bu sanksiyalar davam edəcək. Eyni zamanda Obama Amerikanın dünyada bir nömrəli hərbi güc kimi qalacağını da bəyan edib. Onun sözlərinə görə, Amerika dünya tarixində ən güclü silahlı qüvvələrə malik olacaq: “Biz silahlı qüvvələrimizin texnoloji üstünlüyünü təmin etmək, istənilən düşmənə qalib gələ bilmək və öz maraqlarımızı müdafiə edə bilmək üçün nə lazımsa edəcəyik”.

Bu bəyanat Vaşinqtonda İrana dair siyasətin hələ formalaşmadığını göstərən növbəti əlamətdir. Belə ki, İranla dialoqa hazır olduğunu dəfələrlə ifadə edən prezident Obama Tehrana qarşı hərbi variantın da masa üzərində olduğunu deyib. Eyni zamanda o bildirib ki, dialoq üçün İran daşı ətəyindən tökməli və beynəlxalq ictimaiyyətin nüvə məsələsinə dair çağırışlarını eşitməlidir. O biri tərəfdən Pentaqon, kəşfiyyyat qurumları və Ağ Ev arasında da İrana dair siyasətin necə olacağı haqda ortaq mövqe formalaşmayıb. Məsələn, bu günlərdə silahlı qüvvələrin baş qərargah rəisləri komitəsinin rəhbəri admiral Maykl Müllen bəyan edib ki, İran nüvə başlığı hazırlamaq üçün kifayət qədər zənginləşdirilmiş urana malikdir. Ancaq elə həmin gün müdafiə naziri Robert Geyts bu qənaəti bölüşmədiyini deyib. Ardınca Milli Kəşfiyyat Şurasının yeni diektoru Denis Bleyr bildirib ki, kəşfiyyat İranın nüvə başlığı hazırlamaq imkanına malik olduğuna şübhə edir. O biri tərəfdən Ağ Ev güclü yəhudi lobbisinin təzyiqləri altındadır. İsrail İranın bu ilin sonunadək nüvə başlığı əldə edə biləcəyi haqda kəşfiyyat məlumatlarına istinad edir və təkbaşına hərbi zərbələr endirmək variantını nəzərdən keçirir.

İrana və ya digər mühüm beynəlxalq məsələlərə dair Ağ Ev administrasiyası daxilində fikir ayrılıqlarının olması yeni deyil. Bundan əvvəl Buş administrasiyası daxilində də bu cür fikir ayrılıqları yaşanıb. Məsələn, vitse-prezident Dik Çeyni İranın vurulmasının qatı tərəfdarı kimi çıxış etsə də, generallar və kəşfiyyat onu fikrindən daşındıra bilmişdi. Belə görünür ki, Obama administrasiyası təzə formalaşsa da, bu cür qeyri-müəyyənlik davam edəcək. ABŞ İranı nüvə proqramlarından çəkindirə bilmək üçün qarşıdakı aylarda müxtəlif variantları tətbiq edəcək. Ancaq əsas üstünlük diplomatiyaya veriləcək və paralel olaraq Tehrana qarşı sanksiyaları gücləndirmək səyləri göstəriləcək. Bununla belə, sərt xətt tərəfdarlarının da boş dayanmayacağını demək olar. İstənilən administrasiyanın daxilində belələri olub və indi də var. Sərt xətt tərəfdarları hesab edirlər ki, İranla yumşaq dillə danışmaq olmaz və ABŞ öz gücünü göstərməlidir. Güc nümayişi təkcə İranın nüvə obyektlərinə nəzərdə tutulan hava zərbələrinin endirilməsini deyil, ABŞ-ın belə zərbələr endirməkdə qətiyyətli olduğunu göstərməklə də edilə bilər. Məsələn, keçmişdə Buş administrasiyası Fars körfəzinə özünün iri hərbi birləşmələrini göndərməklə İrana qarşı güc tətbiqi variantının hər an işə düşə biləcəyini nümayiş etdirirdi.

Lakin prezident Obama İranı ABŞ üçün “bir nömrəli təhlükə” elan etsə də, qətiyyətli addımlar atmağa hazır görünmür. İndi onun diqqəti Əfqanıstanda “Taliban”ın koalisiya qüvvələrini sıxışdırmasının qarşısını almağa və İraqdan çəkilməyə yönəlib. Ancaq Vaşinqtonda nəzərə alırlar ki, İrana dair qətiyyətiz davranış Tehran üçün öz məqsədinə çatmaq baxımından əla fürsət yarada bilər. Bir çox tanınmış ekspertlər hesab edirlər ki, İran diplomatiyadan vaxtı uzatmaq, danışıqlar aparıb sonda heç nəyə razılıq verməmək baxımından məharətlə istifadə edə bilir. Ona görə də bir il sonra Obamanın administrasiyası nüvə silahına malik İranla üzbəüz qalsa və aldadılmış vəziyyətdə görünsə bu, təəcüblü olmayacaq. Amerikanın aparıcı beyin mərkəzləri belə perspektivi nəzərə alaraq Obama administrasiyasına məsləhət görürlər ki, İrana dair siyasətin nədən ibarət olduğu aydın nümayiş etdirilməlidir. Ziddiyətli siqnallar göndərmək ABŞ-ın mövqelərinin zəif olduğu haqda təəssürat yaradır və belə görünür ki, Obama son sərt bəyanatını verərkən bu məsləhətləri nəzərə alıb.



Fərhad Məmmədov
musavat

8 MİLYONLUQ AZƏRBAYCANIN MARAĞI OLA BİLİR, 70 MİLYONLUQ TÜRKİYƏNİN YOX?

8 MİLYONLUQ AZƏRBAYCANIN MARAĞI OLA BİLİR, 70 MİLYONLUQ TÜRKİYƏNİN YOX?

Könül ŞAMİLQIZI

shamilgizi@gmail.com

Türkiyə mövzusu Azərbaycanın gündəmində heç zaman olmadığı qədər aktuallıq qazanıb. Hansı qəzeti açsan, AKP-nin Azərbaycana xəyanət etdiyinə dair başlıq gözə çarpır, rəyi soruşulan politoloqların əksəriyyəti Türkiyəni yamanlayır, bəzi siyasətçilər Ərdoğan iqtidarının Qarabağı satdığını iddia edir.

Ankaranın ünvanına ittiham dərəcəsinə çatan tənqidlər səslənir, hansısa Türkiyə universitetinin erməni dili fakültəsi açmaq niyyəti, hansısa serialın Ermənistanda da çəkilməsi xəbəri, hansısa Türkiyə televiziyasının erməni dilində kanal açacağı şayiəsi xüsusi qəzəb vurğusuyla qabardılaraq təqdim olunur.

Səbəb bəllidir - Türkiyə Ermənistanla münasibətlərini normallaşdırmaq istiqamətində addımlar atır və bu çərçivədə İrəvanla diplomatik münasibətlərin qurulmasıyla quru sərhədlərinin açılması ehtimalı güclənir.

Türkiyənin Ermənistanla danışıqlarda Qarabağ şərtindən vaz keçməsi kimi dəyərləndirilən bu məsələ Azərbaycanda ciddi bir anti-Türkiyə havası yaradıb. Tənqid və ittihamların əsas hədəfi Ərdoğan hökuməti olsa da, bu prosesin cəmiyyətdə əksi “Türkiyə Azərbaycanı satıb” şəklindədir.

Türkiyə Azərbaycanı satıbmı? Və ya satarmı? Mənimçün bu sualın cavabı birmənalıdır - satmaz. Bu, Türkiyənin Ermənistanla sərhədləri açacağına və diplomatik münasibətlər quracağına inanmıram demək deyil, Ankaranın İrəvanla ehtimal olunan razılaşmasının Azərbaycana xəyanət olmadığını düşünmürəm deməkdi.

Şübhəsiz ki, Türkiyə ilə Ermənistan arasında diplomatik münasibətlərin qurulması və sərhədin açılması heç bir Azərbaycan vətəndaşını məmnun edə bilməz, tam tərsinə, üzər. Amma bu, Türkiyəni suçlamamız, Azərbaycanın dünyadakı yeganə dəstəkçisi olan bir ölkədən “düşmən, xəyanətkar” düzəltməmiz üçün əsas olmamalıdır.

Müsəlman dünyasının yeganə demokratik ölkəsi olaraq Türkiyə bu coğrafiyada və dünyada bizim düşündüyümüzdən çox-çox böyük məsuliyyətlər, öhdəliklər daşıyan, problemləri və həllini gözləyən məsələləri olan dövlətdir. Bu dövlət məhz Azərbaycanın maraqlarını nəzərə alaraq illərdir Ermənistana münasibətdə rəsmi Bakı və Azərbaycan cəmiyyətilə eyni mövqe sərgiləyir. ABŞ-la müttəfiqlik münasibətlərini qorumağa çalışan, Avropa Birliyinə can atan, dünyadakı yerini gücləndirməyə və nüfuzunu artırmağa çalışan bir ölkə olmasına rəğmən Türkiyə Ermənistanla münasibətlər məsələsinə heç bir zaman öz marağı müstəvisindən yanaşmayıb.

Son dövrlərdə bu ölkədə Ermənistanla münasibətləri normallaşdırmaq, küsülü qalaraq deyil, danışaraq problemləri çözməyə çalışmaq meyillərinin artması da hansısa iqtisadi, ticari maraqlardan, bəzən bəsit şəkildə ifadə edildiyi kimi, Ərdoğan hökumətinin ermənipərəstliyindən, erməni sevgisindən deyil, dünyadakı təzyiqlərdən yayınmaq, mövcud olduğu regiondakı problemlərin həllində rol oynama gücünü nümayiş etdirmək və bu çərçivədə həm də Qarabağ probleminin həllində aktiv şəkildə iştirak etmək niyyətindən - yəni maraqdan daha çox məcburiyyətdən qaynaqlanır.

Ankara bu siyasəti kimsədən gizli, oğurluq şəkildə həyata keçirmir, əksinə, çox açıq dillə ifadə edərək və rəsmi Bakı ilə uzlaşdırılaraq yürüdür. Azərbaycan və Türkiyə rəsmiləri bunu qapalı və ya açıq şəkildə dəfələrlə ifadə ediblər, indi də rəsmi Bakı Türkiyə ilə məlumat mübadiləsi apardığını inkar etmir. Əgər Türkiyə ilə Ermənistan arasında diplomatik münasibətlərin qurulması reallaşarsa, bu məhz həmin uzlaşdırılmış siyasətin nəticəsi olacaq. Yox, sərhədlər açılmayacaqsa, bu, yenə də Azərbaycan dövləti və cəmiyyətinin rəyinin Türkiyədə nəzərə alınması demək olacaq ki, hər iki halda məsələnin “Türkiyə bizə xəyanət edir” şəklində təqdimatı yanlışdır.

Bu məsələ Azərbaycan üçün olduğu qədər Türkiyə üçün də qəliz və ağrılıdır. Belə olmasaydı, Türkiyə Ermənistanla sərhədləri illər öncədən açardı və rəsmi Ankara da Azərbaycana çox rahat şəkildə “Siz öz probleminizin həlli istiqamətində hansı önəmli addımı atdınız, yaxud Ermənistanla hansı görüş, danışıq təklifindən imtina etdiniz ki, bizə də minnət qoyursunuz?” deyərdi.

Hətta biz Türkiyənin Ermənistanla münasibətləri normallaşdırma istiqamətindəki səylərini məcburiyyətin deyil, maraqların nəticəsi olaraq qəbul etsək də, Ankaranı suçlamadan öncə Azərbaycanın son illərdəki Türkiyə siyasətinə diqqət yetirmək lazımdı. Təkcə bir faktı xatırlatmaq, məncə, yerinə düşər. 2004-cü ildə dövlət başçısı İlham Əliyev Türkiyədə “Əgər Kiprdə Annan planı ilə bağlı referendumda şimal tərəfi “hə” deyərsə, Azərbaycan Quzey Kıbrıs Türk Cümhuriyyətinin izolyasiyadan çıxması istiqamətində addım atan ölkələrin başında olacaq” deyə bəyanat verdi.

Referendum oldu, adanın şimalında yaşayan türklər birləşmə planına “hə” dedilər. Bakıdan QKTC paytaxtına birbaşa təyyarə reysi açıldı. Amma cəmi bircə dəfə. İkinci uçuş olmadı. Bunun ardınca Avropa Şurası Parlament Assambleyasında QKTC-nin müşahidəçi statusla iştirakını nəzərdə tutan layihənin səsverməsi zamanı Azərbaycanlı deputatlar zaldan çıxdılar.

Hər iki fakt Azərbaycanın maraqları ilə izah olundu - “Biz Quzey Kıbrısla bağlı addım atsaq, Yunanıstan da Qarabağla bağlı oxşar addım ata bilər”. Daha sonra isə başqa bir arqument ortaya çıxdı - Avropa Birliyi Azərbaycanı QKTC-nin izolyasiyadan çıxarılması istiqamətində hər hansı addım atacağı təqdirdə yeni qonşuluq siyasətilə bağlı müzakirələri dayandırmaqla təhdid edib. Azərbaycan da AB ilə yeni qonşu olmaqda Gürcüstan və Ermənistandan geri qalmamaq üçün QKTC ilə bağlı addımları atmaqdan vaz keçib. Yəni öz maraqlarını nəzərə alıb.

O zaman sual yaranır - 8 milyonluq Azərbaycanın marağı ola bilir, 70 milyonluq Türkiyənin yox? Hətta öz maraqlarına rəğmən Türkiyə yenə də Azərbaycanın və Azərbaycanın maraqlarının yanında olmağa çalışır. Keşkə biz də Türkiyənin yarısı qədər Türkiyəylə qardaş olduğumuzu nümayiş etdirə bilsək. Məsələn, ən bəsitini deyim - Türkiyəyə tətbiq etdiyimiz viza rejimini aradan qaldırsaq...

8 MİLYONLUQ AZƏRBAYCANIN MARAĞI OLA BİLİR, 70 MİLYONLUQ TÜRKİYƏNİN YOX?

8 MİLYONLUQ AZƏRBAYCANIN MARAĞI OLA BİLİR, 70 MİLYONLUQ TÜRKİYƏNİN YOX?

Könül ŞAMİLQIZI

shamilgizi@gmail.com




Türkiyə mövzusu Azərbaycanın gündəmində heç zaman olmadığı qədər aktuallıq qazanıb. Hansı qəzeti açsan, AKP-nin Azərbaycana xəyanət etdiyinə dair başlıq gözə çarpır, rəyi soruşulan politoloqların əksəriyyəti Türkiyəni yamanlayır, bəzi siyasətçilər Ərdoğan iqtidarının Qarabağı satdığını iddia edir.

Ankaranın ünvanına ittiham dərəcəsinə çatan tənqidlər səslənir, hansısa Türkiyə universitetinin erməni dili fakültəsi açmaq niyyəti, hansısa serialın Ermənistanda da çəkilməsi xəbəri, hansısa Türkiyə televiziyasının erməni dilində kanal açacağı şayiəsi xüsusi qəzəb vurğusuyla qabardılaraq təqdim olunur.

Səbəb bəllidir - Türkiyə Ermənistanla münasibətlərini normallaşdırmaq istiqamətində addımlar atır və bu çərçivədə İrəvanla diplomatik münasibətlərin qurulmasıyla quru sərhədlərinin açılması ehtimalı güclənir.

Türkiyənin Ermənistanla danışıqlarda Qarabağ şərtindən vaz keçməsi kimi dəyərləndirilən bu məsələ Azərbaycanda ciddi bir anti-Türkiyə havası yaradıb. Tənqid və ittihamların əsas hədəfi Ərdoğan hökuməti olsa da, bu prosesin cəmiyyətdə əksi “Türkiyə Azərbaycanı satıb” şəklindədir.

Türkiyə Azərbaycanı satıbmı? Və ya satarmı? Mənimçün bu sualın cavabı birmənalıdır - satmaz. Bu, Türkiyənin Ermənistanla sərhədləri açacağına və diplomatik münasibətlər quracağına inanmıram demək deyil, Ankaranın İrəvanla ehtimal olunan razılaşmasının Azərbaycana xəyanət olmadığını düşünmürəm deməkdi.

Şübhəsiz ki, Türkiyə ilə Ermənistan arasında diplomatik münasibətlərin qurulması və sərhədin açılması heç bir Azərbaycan vətəndaşını məmnun edə bilməz, tam tərsinə, üzər. Amma bu, Türkiyəni suçlamamız, Azərbaycanın dünyadakı yeganə dəstəkçisi olan bir ölkədən “düşmən, xəyanətkar” düzəltməmiz üçün əsas olmamalıdır.

Müsəlman dünyasının yeganə demokratik ölkəsi olaraq Türkiyə bu coğrafiyada və dünyada bizim düşündüyümüzdən çox-çox böyük məsuliyyətlər, öhdəliklər daşıyan, problemləri və həllini gözləyən məsələləri olan dövlətdir. Bu dövlət məhz Azərbaycanın maraqlarını nəzərə alaraq illərdir Ermənistana münasibətdə rəsmi Bakı və Azərbaycan cəmiyyətilə eyni mövqe sərgiləyir. ABŞ-la müttəfiqlik münasibətlərini qorumağa çalışan, Avropa Birliyinə can atan, dünyadakı yerini gücləndirməyə və nüfuzunu artırmağa çalışan bir ölkə olmasına rəğmən Türkiyə Ermənistanla münasibətlər məsələsinə heç bir zaman öz marağı müstəvisindən yanaşmayıb.

Son dövrlərdə bu ölkədə Ermənistanla münasibətləri normallaşdırmaq, küsülü qalaraq deyil, danışaraq problemləri çözməyə çalışmaq meyillərinin artması da hansısa iqtisadi, ticari maraqlardan, bəzən bəsit şəkildə ifadə edildiyi kimi, Ərdoğan hökumətinin ermənipərəstliyindən, erməni sevgisindən deyil, dünyadakı təzyiqlərdən yayınmaq, mövcud olduğu regiondakı problemlərin həllində rol oynama gücünü nümayiş etdirmək və bu çərçivədə həm də Qarabağ probleminin həllində aktiv şəkildə iştirak etmək niyyətindən - yəni maraqdan daha çox məcburiyyətdən qaynaqlanır.

Ankara bu siyasəti kimsədən gizli, oğurluq şəkildə həyata keçirmir, əksinə, çox açıq dillə ifadə edərək və rəsmi Bakı ilə uzlaşdırılaraq yürüdür. Azərbaycan və Türkiyə rəsmiləri bunu qapalı və ya açıq şəkildə dəfələrlə ifadə ediblər, indi də rəsmi Bakı Türkiyə ilə məlumat mübadiləsi apardığını inkar etmir. Əgər Türkiyə ilə Ermənistan arasında diplomatik münasibətlərin qurulması reallaşarsa, bu məhz həmin uzlaşdırılmış siyasətin nəticəsi olacaq. Yox, sərhədlər açılmayacaqsa, bu, yenə də Azərbaycan dövləti və cəmiyyətinin rəyinin Türkiyədə nəzərə alınması demək olacaq ki, hər iki halda məsələnin “Türkiyə bizə xəyanət edir” şəklində təqdimatı yanlışdır.

Bu məsələ Azərbaycan üçün olduğu qədər Türkiyə üçün də qəliz və ağrılıdır. Belə olmasaydı, Türkiyə Ermənistanla sərhədləri illər öncədən açardı və rəsmi Ankara da Azərbaycana çox rahat şəkildə “Siz öz probleminizin həlli istiqamətində hansı önəmli addımı atdınız, yaxud Ermənistanla hansı görüş, danışıq təklifindən imtina etdiniz ki, bizə də minnət qoyursunuz?” deyərdi.

Hətta biz Türkiyənin Ermənistanla münasibətləri normallaşdırma istiqamətindəki səylərini məcburiyyətin deyil, maraqların nəticəsi olaraq qəbul etsək də, Ankaranı suçlamadan öncə Azərbaycanın son illərdəki Türkiyə siyasətinə diqqət yetirmək lazımdı. Təkcə bir faktı xatırlatmaq, məncə, yerinə düşər. 2004-cü ildə dövlət başçısı İlham Əliyev Türkiyədə “Əgər Kiprdə Annan planı ilə bağlı referendumda şimal tərəfi “hə” deyərsə, Azərbaycan Quzey Kıbrıs Türk Cümhuriyyətinin izolyasiyadan çıxması istiqamətində addım atan ölkələrin başında olacaq” deyə bəyanat verdi.

Referendum oldu, adanın şimalında yaşayan türklər birləşmə planına “hə” dedilər. Bakıdan QKTC paytaxtına birbaşa təyyarə reysi açıldı. Amma cəmi bircə dəfə. İkinci uçuş olmadı. Bunun ardınca Avropa Şurası Parlament Assambleyasında QKTC-nin müşahidəçi statusla iştirakını nəzərdə tutan layihənin səsverməsi zamanı Azərbaycanlı deputatlar zaldan çıxdılar.

Hər iki fakt Azərbaycanın maraqları ilə izah olundu - “Biz Quzey Kıbrısla bağlı addım atsaq, Yunanıstan da Qarabağla bağlı oxşar addım ata bilər”. Daha sonra isə başqa bir arqument ortaya çıxdı - Avropa Birliyi Azərbaycanı QKTC-nin izolyasiyadan çıxarılması istiqamətində hər hansı addım atacağı təqdirdə yeni qonşuluq siyasətilə bağlı müzakirələri dayandırmaqla təhdid edib. Azərbaycan da AB ilə yeni qonşu olmaqda Gürcüstan və Ermənistandan geri qalmamaq üçün QKTC ilə bağlı addımları atmaqdan vaz keçib. Yəni öz maraqlarını nəzərə alıb.

O zaman sual yaranır - 8 milyonluq Azərbaycanın marağı ola bilir, 70 milyonluq Türkiyənin yox? Hətta öz maraqlarına rəğmən Türkiyə yenə də Azərbaycanın və Azərbaycanın maraqlarının yanında olmağa çalışır. Keşkə biz də Türkiyənin yarısı qədər Türkiyəylə qardaş olduğumuzu nümayiş etdirə bilsək. Məsələn, ən bəsitini deyim - Türkiyəyə tətbiq etdiyimiz viza rejimini aradan qaldırsaq...

İran Azerbaycan ve Ermenistan Arasında Arabuluculuk Yapmak İstiyor

İran Azerbaycan ve Ermenistan Arasında Arabuluculuk Yapmak İstiyor


İran Dışişleri Bakanı Manuçer Mütteki, Tahran’ın, Karabağ konusunda Ermenistan’la Azerbaycan arasında arabuluculuk yapmaya hazır olduğunu söyledi.

Erivan’da Dışişleri Bakanı Eduard Nalbantyan’la görüşen Mütteki, konuyu, Tahran’da, Azerbaycan Dışişleri Bakanıyla da ele aldığını belirtti.

Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Mehmedyarov, geçen hafta Ekonomik İşbirliği örgütü toplantısı için Tahran’daydı.

Ermenistan’ın Dağlık Karabağ’ı işgaliyle başlayan ve 6 yıl süren savaş, 35 bin kişinin ölümüne sebep oldu. 1994 yılında ateşkes sağlanmasına rağmen gerginlik sürüyor.voa

Türk-erməni anlaşması imzalanacaq?

Türk-erməni anlaşması imzalanacaq?

"Star" qəzetinin iddiasına görə, apreldə imzalanacaq sənədə əsasən, iki ölkə arasında sərhədlər açılacaq
Türkiyə qəzetinin xəbərinə münasibət bildirən Azərbaycan ekspertləri iki yerə bölündülər
... Türkiyə-Ermənistan danışıqları yekun mərhələyə girib. Aprel ayında iki ölkə arasında sənəd imzalana bilər. Bu barədə Türkiyənin hakim Ədalət və İnkişaf Partiyasına (AKP) yaxın olan "Star" qəzeti xəbər verib.
Qəzet bildirir ki, Ankara ilə İrəvan arasında bu proses ATƏT-in Minsk qrupunun Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı danışıqları ilə paralel gedəcək.
"Star" Türkiyə rəsmilərinə istinadən bildirir ki, imzalanacaq anlaşmada sərhədin açılması, qarşılıqlı ticarətin başlaması və 1915-ci il hadisələrinin araşdırılması üçün tarixçilərdən ibarət birgə komissiyanın yaradılması nəzərdə tutulur.
Mənbə Dağlıq Qarabağ məsələsinin Türkiyə-Ermənistan münasibətlərinin normallaşdırılmasında ön şərt olmadığını deyib. "Star"ın mənbəsi iddia edib ki, Azərbaycan rəhbərliyi Ankara ilə İrəvan arasındakı danışıqların gedişi barədə müntəzəm məlumatlandırılır və Bakı Türkiyə-Ermənistan anlaşmasını dəstəkləyir.
Qeyd edək ki, sərhədlərin açılacağını Fransada səfərdə olan Ermənistanın xarici işlər naziri Edvar Nalbandyan da iddia etmişdi:"İki dövlət arsında münasibətlərin bərpasına və sərhədlərin qeyri-şərtsiz açılmasına yaxınıq".
Türkiyə-Azərbaycan parlamentlərarası dostluq qrupunun rəhbəri, AKP-dən olan deputat Mustafa Kabakçı "Media forum"a açıqlamasında isə bu xəbəri təkzib edib. Dediyinə görə, Türkiyə XİN-in Qafqaz departamentinin rəhbəri ona bir həftə əvvəl bildirib ki, Türkiyənin Ermənistanla bağlı siyasətində ciddi dəyişiklik yoxdur.
Azərbaycan XİN-in sözçüsü Elxan Poluxovsa "Media forum"a açıqlamasında "Star"ın xəbərini şərh etmək istəməyib:"Bu qəzetin yazdığı rəsmi mövqe deyil, şayiədir. Biz şayiələrə şərh vermirik. Rəsmi mövqe olsa, şərh verərik".
Poluxov eyni zamanda, Azərbaycanla Türkiyə arasında məlumat mübadiləsinin fasiləsiz davam etdiyini deyib.
Politoloq Vəfa Quluzadə hesab edir ki, Qarabağ məsələsini Türkiyə heç vaxt Ermənistanla danışıq mövzusu edə bilməz. O, APA-ya açıqlamasında bu vaxta qədər Qarabağ məsələsinin Türkiyə ilə Ermənistan arasında müzakirə mövzusu olmadığını bildirib: "Amma həmişə bu barədə yalançı informasiyalar verilib. İndiyə kimi Türkiyə Ermənistanla Qarabağa dair nə danışıb? Heç nə. Türkiyə Ermənistanla danışıqlarda heç vaxt Qarabağ məsələsini qoya bilməz. Türkiyə ayrı, Azərbaycan ayrı, Ermənistan isə ayrı dövlətdir. Onlar Qarabağ məsələsini ortaya qoyan kimi gərək Ermənistanla bütün əlaqələr kəsilsin. Digər tərəfdən, indi məsələnin həlli ilə Minsk qrupu məşğuldur. Ankara-İrəvan danışıqlarında söhbət Türkiyənin Qarabağ problemini həll etməsindən yox, Türkiyə-Ermənistan əlaqələrinin bərpasından gedir. Bunlar hamısı ikitərəfli əlaqələrə aiddir. Ona görə də bu çərçivəyə Qarabağ məsələsi heç cür daxil edilə bilməz".
Aydın Mirzəzadə də APA-ya dərc olunanların yalnız qəzetin versiyası olduğunu bildirib: "Bu jurnalist yanaşmasıdır və nə qədər ki, ortaya hər hansı sənəd çıxmayıb, versiyaları şərh etməyə ehtiyac yoxdur. Bu gün Ermənistan Azərbaycan torpaqlarını işğal edib və azad etməyənə qədər Azərbaycanla Ermənistan arasında hər hansı əlaqədən söhbət gedə bilməz. Türkiyə rəsmiləri isə vaxtaşırı Azərbaycanın maraqlarını həmişə Türkiyənin maraqları kimi qoruduqlarını ifadə edirlər".
"Star" qəzetinin yazdıqlarının həqiqətə tam yaxın olduğunu deyən politoloq Qabil Hüseynlinin sözlərinə görəsə, Türkiyə ilə Ermənistan arasında gizli danışıqlar 8 aydır gedir: "AKP-dən Vaşinqtona gedən deputat qrupu da belə bir hadisənin baş verəcəyini bildirmişdi. Sərhədlərin aprel ayında açılması planlaşdırılır. ABŞ da bunu Türkiyədən tələb edir. Amma məsələ sərhədlərin açılması ilə bitməyəcək, diplomatik əlaqələr yaradılması da nəzərdə tutulur" (APA). Q. Hüseynlinin sözlərinə görə, bunların qarşılığında yalnız Ermənistanın qondarma "soyqırımı" iddiasından imtina etməsi gözlənilir: "Qarabağ məsələsində isə Türkiyə onsuz da çoxdandır Madrid bəyannaməsinin ruhunda hərəkət edir. Türkiyədə bəhanə gətirilir ki, əgər Azərbaycan tərəfi Madrid bəyannaməsi ruhunda danışıqlara gedirsə, Türkiyə də bu məsələdə öz mövqeyində yumşalmaya gedə, məsələnin ATƏT Minsk qrupu çərçivəsində tənzimlənməsinə razı ola bilər. Bununla Türkiyə özünü məsuliyyətdən kənara çəkir".
Politoloq Leyla Əliyeva da hesab edir ki, Ermənistan və Türkiyə arasında anlaşma imzalana bilər. "Bu həm AKP-nin daxili siyasətinin davamıdır, həm də bu partiya özünü praqmatik partiya kimi göstərmək və təsdiq etmək istəyir. O, Avropa tərəfindən bəyənilən bir yanaşmanı seçib",- deyə politoloq "Ekspress"in müxbiri ilə söhbətində qeyd edib. L.Əliyevanın sözlərinə görə, Qərb regionda Türkiyənin rolunu artırmaqla Rusiyanın təsirini azaltaq istəyir: "Türkiyə ilə Ermənistan arasında problemlər aradan qalxsa, İrəvanda Rusiyanın hərbi bazasına ehtiyac olmaycaq. Bu da Ermənistanın Rusiyanın təsirindən çıxmasına müsbət təsir göstərər. Çünki hərbi baza Türkiyə ilə problemə görə yerləşdirilib".
Siyasi İnnovasiya və Texnologiyalar Mərkəzinin rəhbəri Mübariz Əhmədoğlu isə Türkiyənin kifayət qədər ciddi səhvə yol verdiyini düşünür. Onun sözlərinə görə, Türkiyənin daxilindəki erməni təşkilatları AKP iqtidarına təsir imkanlarına malikdir: "Ermənilər martın 29-u və aprelin 24-dən istifadə edərək çalışırlar ki, məqsədlərini həyata keçirsinlər. Son 5 ildə ermənilərin prioritet məqsədi Türkiyə ilə Azərbaycanın arasını vurmaq olub və artıq bu məqsədə nail oldular. Ona görə də Qarabağ məsələsi arxa plana keçib. Türkiyənin ziyanına olan bu məsələ Ankaranın regionda apardığı siyasəti də əngəlləyəcək".
İlqar Məmmədov isə həmkarlarından fərqli düşünür. Onun sözlərinə görə, hazırda Türkiyənin apardığı siyasət tamamilə Azərbaycanın maraqlarına cavab verir: "Mətbuatda inanılan və inanılmaz versiyaların irəli sürülməsinə rəğmən Türkiyə diplomatiyası hazırda Azərbaycanın maraqlarının müdafiəsi istiqamətində olduqca böyük töhfələr verir. Əgər Türkiyənin Ermənistanla əlaqədar diplomatiyasında yeniliklər olacaqsa, mən tam əminəm ki, bu addımlar Azərbaycana yalnız xeyir gətirmək, dəstək olmaq və onun mənafelərini qorumaq məqsədi daşıyacaq".
Rasim Musabəyov isə APA-ya açıqlamasında mətbuatda yazılanlara reaksiya verməyə ehtiyac görmədiyini bildirib: "Hələ ermənilərlə türklər arasında bu məsələ həll olunacaq ya yox, bu da böyük sual altındadır. Ona görə ki, aprel ayında qondarma "soyqırımı" ilə bağlı məsələlər var. Türkiyə böyük dövlətdir, öz maraqları var. Bununla belə, biz hər zaman gözləyirik ki, Türkiyə bu məsələlərdə prinsipial mövqeyini hansısa xırda mənafe üçün qurban verməyəcək. Əgər bunu Ərdoğan desəydi, şərh vermək olardı, amma qəzet materialını əsas götürüb ağlaşma qurmalı deyilik. Deyilən məsələlərin həyata keçə biləcəyini istisna etməsəm də, bunun bu ilin aprelində baş verəcəyini gözləmirəm".
Bəkir Nərimanoğlu

İran adlanan yerin xarici işlər naziri Ermənistan prezidentilə görüşüb

Görüşdə Serj Sarkisyan bildirib ki, İran Ermənistan üçün yaxşı qonşu və etibarlı tərəfdaşdır

Ermənistanda rəsmi səfərdə olan İranın xarici işlər naziri Manuçöhr Mottaki bu ölkənin prezidenti Serj Sarkisyanla görüşüb. Görüşdə tərəflər regional problemlərdən tutmuş İran-Ermənistan münasibətlərinə qədər bir çox məsələləri müzakirə ediblər. Serj Sarkisyan bildirib ki, İran Ermənistan üçün yaxşı qonşu və etibarlı tərəfdaşdır.

Manuçöhr Mottaki isə deyib ki, son vaxtlar İran-Ermənistan münasibətləri strateji xarakter alıb. Rəsmilər həmçinin, gələcəkdə Ermənistandan İrana çəkiləcək dəmir yolu xətti barədə də müzakirələr aparıb. Bununla yanaşı, Serj Sarkisyan və Manuçöhr Mottaki Qafqazdakı vəziyyətə dair fikirlərini də bölüşüblər. Sonda isə iranlı nazir prezident Mahmud Əhmədinejadın Tehrana dəvət təklifini erməni liderinə çatdırıb. /ANS TV/

Türkiyə mətbuatı AKP hakimiyyətinin хəyanətini ifşa etdi

Türkiyə mətbuatı AKP hakimiyyətinin хəyanətini ifşa etdi


Türkiyə ilə Ermənistan arasında aprelin 24-nə kimi imzalanacaq sənəd sərhədlərin açılması və ticarət əlaqələrinin qurulmasını nəzərdə tutur

Deyilənlər doğru çıхdı. Daha doğrusu, "güvəndiyimiz dağlara qar yağdı" desək, daha çoх yerinə düşər. Türkiyə ilə Ermənistan arasında əlaqələrin normallaşdırılması ilə bağlı saziş bu ilin aprelində imzalanacaq. Türkiyənin "Star" qəzetinə istinadən yayılan məlumatda bildirilir ki, sənəddə iki ölkə arasında sərhədlərin açılması, ticarət əlaqələrinin başlanması və 1915-ci ildə baş verən hadisələrin ortaq tariх komissiyası tərəfindən araşdırılması nəzərdə tutulur. Qəzet iddia edir ki, sazişin mətni aprelin 24-dən əvvəl açıqlanacaq. Bu prosesə paralel olaraq, ATƏT-in Minsk Qrupu Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı danışıqları davam etdirəcək. Sənəddə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinin əsas şərt olmadığı göstərilib. Qəzet bildirir ki, rəsmi Ankara və İrəvan arasındakı danışıqlarla bağlı Azərbaycan tərəfə mütəmadi məlumat verilir. Türkiyə Minsk Qrupunun danışıqlarının ən yaхın zamanda müsbət nəticə verəcəyinə ümid edir. ABŞ-ın dövlət katibi Hillari Klintonun Türkiyəyə səfəri zamanı хarici işlər naziri Əli Babacanla görüşündə münaqişənin həllini tapacağına ümid etdiyini vurğulayıb. Görünür, AKP iqtidarı Ermənistana olan sonsuz rəğbət və sevgisini qondarma erməni "soyqırımı"nın ildönümü ərəfəsində onlara bir yest kimi təqdim etmək fikrindədir. Həqiqətən də, türkün qanını içib, yurdunu talan edən erməniyə türkün bundan gözəl hədiyyəsi ola bilməzdi. Çoх güman ki, Sery Sərkisyan ürəyinə yağ kimi yayılan bu addımın qarşılığında Abdullah Gülün, Əli Babacanın döşündən medal da asacaq. Nə qədər olmasa da, türkü türkün əli ilə vurmaqdan gözəl nə ola bilərdi? Nə deyirik, AKP buna da getdisə, indi yəqin ki, Atatürkün ruhu məzarda narahatdır. Bizə isə sadəcə, hadisələrin aхarını izləmək və nəticənin hansı məcraya dirənəcəyini gözləmək qalır. Məsələni bu həddə gətirən hadisələrin ümumi prinsiplərini nəzərdən keçirək. Türkiyə-Ermənistan yaхınlaşmasını təsdiq edən ictimai-siyasi faktorlar 1.Türkiyə və Ermənistan rəhbərliyi arasında təmaslar gücləndirilib, хarici işlər nazirlikləri səviyyəsində mütəmadi, ikitərəfli müzakirələr aparılır. 2.Türkiyə хarici siyasət idarəsi danışıqlar prosesinə müdaхiləni məqsədəuyğun hesab etmir, artıq Azərbaycan haqqında "qardaş ölkə" deyil, "üçüncü ölkə" ifadəsini işlədir. 3.Türkiyə rəhbərliyi danışıqların gedişi barədə heç bir açıqlama vermir, Azərbaycan mediasının, ictimaiyyət nümayəndələrinin, Türkiyə millət vəkillərinin çoхsaylı sorğuları cavablandırılmır. 4."Həpimiz Hrant Dinkik!", "Ermənilərdən üzr istəyək" kampaniyaları, Türkiyənin dövlət naziri Egemen Bağışın İstanbuldakı erməni məktəblərin birində ermənilərin fəal nümayəndələri ilə görüşü zamanı Ermənistan və ermənilər haqqında işlətdiyi хoş fikirlər və digər olaylar ictimai rəyin dəyişdirilməsi istiqamətində atılan addımlardır. 5.Хocalı soyqırımı ilə bağlı qətnamənin parlamentdə müzakirəsinin əngəllənməsinə cəhd, məktəblərdə "Sarı gəlin" filminin nümayişinin qadağan edilməsi AKP hakimiyyətinin mövqeyini göstərən məsələlərdir. 6.Türkiyə ictimaiyyət nümayəndələrinin, millət vəkillərinin Azərbaycan mətbuatına açıqlamaları onların rəsmi Ankaranın mövqeyindən narahat olduqlarını göstərir. Türkiyə Böyük Millət Məclisində təmsil olunmuş müхalifətçi deputatlar хarici işlər naziri Əli Babacanın parlamentə çağrılması və hesabat verməsini tələb edir. 7.TBMM Хarici işlər komissiyasında məsələ qaldıran Ъümhuriyyət Хalq Partiyasından olan millət vəkili Ъanan Arıtman deyib: "Хarici işlər naziri Əli Babacanın Türkiyə ilə Ermənistan arasında aparılan danışıqlarla bağlı parlamentə çağrılması tələbi AKP-nin ciddi narahatlığına səbəb olub. Hökumət Əli Babacanın parlamentdə Türkiyə iqtidarının Ermənistana yönəlik siyasətdə işğal altındakı Azərbaycan torpaqlarının boşaldılması tələbindən vaz keçməsi haqda yayılan хəbərlərlə bağlı izahat verməsini əngəlləməyə çalışır". 8.Bu prosesə TRT-nin qoşulması və erməni-türk yaхınlaşmasına öz töhfəsini vermək cəhdi müşahidə olunur. (Televiziya kanalının çəkdiyi "Ayrılıq" serialında baş rollardan birini oynayan Atilla Saral bildirib ki, Ankara və İrəvan arasında münasibətlərin normallaşdırılmasına TRT də dəstək vermək niyyətindədir. TRT bu serialla erməni-türk düşmənçiliyinin aradan qaldırılmasına öz töhfəsini vermək istəyir). 9.Ərdoğan hakimiyyətinə müхalif mövqedə olan KİV-lərdən fərqli olaraq, AKP-yə yaхın media Azərbaycan və Türkiyə ictimaiyyəti tərəfindən davamlı müzakirə olunan bu məsələyə yer ayırmır. 10.ABŞ Konqresindəki Türkiyə dostluq qrupunun həmsədri konqresmen Robert Veхler bəyan edib ki, yaхın zamanlarda Türkiyənin Ermənistanla sərhədləri açması gözlənilir. O, fevralın sonlarında Türkiyədə səfərdə olub və baş nazir Rəcəb Tayyib Ərdoğan da daхil olmaqla ölkə rəhbərliyinə daхil olan şəхslər parlament üzvləri ilə görüşlər keçirib. Konqresmen Vaşinqtonda, Nümayəndələr Palatasının Хarici Əlaqələr Komitəsindəki toplantıda çıхışında deyib ki, bu optimistliyi Türkiyədə apardığı söhbətlərə söykənir. Əslində Türkiyə ilə Ermənistan arasında iqtisadi ticarət əlaqələrinin olmadığı haqda məlumatlar da formal хarakter daşıyır. Türkiyə iş adamlarının Ermənistanda geniş biznes qurması, Türkiyədən il ərzində minlərlə yük maşınlarınnı (TЫR-ların) Ermənistana keçdiyi və Türkiyə istehsalı olan mallar apardıqları faktdır. Həmçinin son bir neçə ildə Ermənistandan Türkiyəyə əsasən хammalın gətirildiyi barədə məlumatlar var. 1.Bir neçə ay bundan öncə Ermənistan prezidenti Sery Sərkisyan ABŞ-ın "The Wall Street Yournal" yurnalına müsahibəsində Türkiyə ilə Ermənistan arasında ticarət dövriyyəsinin 150 milyon dollara çatdığını qeyd edib. 2.Ermənistan Sənayeçilər və İş Adamları Birliyinin rəhbəri Arsen Kazaryan Türkiyə ilə Ermənistan arasında iqtisadi-ticarət əlaqələrinin qurulması ilə bağlı aparılan danışıqlara dair açıqlamasında bildirmişdi ki, 2008-ci ilin 9 ayı ərzində Türkiyə ilə Ermənistan arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi ötən ilə nisbətən 2,2 dəfə artaraq 185 milyon dollara çatıb. Kaan Soyak adlı erməni mənşəli Türkiyə vətəndaşı Türkiyə ilə Ermənistan arasında iqtisadi əlaqələrin qurulması istiqamətində ciddi fəaliyyət göstərir. Onun həmsədr olduğu Türk-Erməni İş Şurası genişmiqyaslı təbliğat quraraq Türkiyə ictimaiyətini Türkiyə ilə Ermənistan arasında iqtisadi əlaqələrin qurulmasının hər iki ölkənin iqtisadiyyatına müsbət təsir edəcəyinə inandırmağa çalışır. Şuranın gördüyü işlər arasında Ermənistan və Türkiyə biznes səyahətlərinin, mədəni və akademik mübadilə proqramlarının həyata keçirilməsi müşahidə olunur. Məsələnin mahiyyətinə varsaq görərik ki, iqtisadiyyatı iflic vəziyyətinə düşmüş Ermənistana bu qədər canfəşanlıqla yardım əli uzadan Türkiyə əslində bir növ Azərbaycanın Ermənistan üzərindəki iqtisadi üstünlüyünə də zərbə vurmuş olur. Əslində bu cür faktları çoх sadalamaq olar. Hal-hazırda rəsmi Ankara müхtəlif vasitələrlə Türkiyə və Azərbaycan ictimaiyyətini inandırmağa çalışır ki, Türkiyə ilə Ermənistan arasında sərhədlərin açılması Dağlıq Qarabağ məsələsinin həllinə müsbət təsir göstərə bilər. Danışıqlar başlayandan problemin həllində hansı irəliləyişə nail olmuşuq, nədənsə, heç bilinmir. Görünür, AKP Azərbaycan üçün sürpriz hazırlayır. Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllini bizə hədiyyə kimi təqdim etmək niyyətindədir. Türkiyə baş nazirinin muavini Qeybulla Ramazanoğlu "Amerikanın səsi" radiosuna açıqlamasında bildirib: "Türkiyə bütün hallarda Azərbaycanın yanındadır və heç zaman Azərbaycanın maraqlarını başqasına satmaz". Belə çıхır ki, hakimiyyət özünün dediyini elə özü də təkzib edir. Əslində Q.Ramazanoğlu və onun kimi digər AKP numayəndələrinin dostluq və qardaşlıq barədə səsləndirdikləri, yuхarıların onlara tapşırığı və gözdən pərdə asmaqdan başqa bir şey deyil. Хarici işlər naziri Əli Babacan isə Misirdə təşkil olunmuş konfransa yola düşməzdən əvvəl "Zaman" və "Akşam" qəzetlərinə verdiyi açıqlamasında "Türkiyə ilə Ermənistan arasında problemlərin həllinə bu qədər yaхınlaşdığımız vaхt olmayıb. Ermənilərlə problemin həllinə, bəlkə də, 1915-ci ildən bəri ən yaхın nöqtədəyik. Problemin həllinə yaхınlaşırıq. Belə fürsət hər zaman ortaya çıхmaz" deyib. Elədir, Türkiyə ilə Ermənistan arasındakı bu yaхınlığı heç bizim də təsəvvür etdiyimiz vaхt olmayıb. Heç biz də inanmırdıq ki, hər səfərində türkü aşağılayan, tariхini də, torpağını da, milli-mənəvi dəyərlərini də, hətta mətbəхini də əlindən alan erməniyə onun dünyaya meydan oхuduğu qondarma "soyqırım "ərəfəsində belə yest edilə bilər. Əslində bu AKP-nin biabırçılığı, rusvayçılığı, öz əli ilə özünə quyu qazmasından başqa bir şey deyil. Bu vaхtadək çalınan mahnılara inanmaq istəməsək də, artıq AKP-nin çaldığı mahnıların küyü qulaqları deşir. Elə Türkiyə müхalifətinin dediyi kimi, Azərbaycanı satan, onun mənafeyini erməni dığasına qurban verən iqtidar Türkiyədə uzun müddət hakimiyyətdə qala bilməz. Yəqin bu mahnının səsini kəsən bir qüvvə hökmən tapılacaq. Keçmişinə güllə atıb, tariхinə üz çevirən AKP-nin gələcəyi üçün hazırlanan bomba çoх güman ki, elə Ermənistanın əli ilə partlayacaq...
Aygün Telmanqızı

TEHRANIN AZƏRBAYCANA DAİR SEÇKİ SSENARİSİ

TEHRANIN AZƏRBAYCANA DAİR SEÇKİ SSENARİSİ


Təbrizli soydaşımız hesab edir ki, azərbaycanlılar qarşıdan gələn siyasi kampaniyanı boykot etməlidirlər


S.SƏDRƏDDİN


İranda kimin prezident seçilməsi çox da önəmli deyil. Çünki ölkəni dini şuralar və ya ayətulla Xamneyinin başçılığı altında bir sistem idarə edir. Şübhəsiz, ölkə daxilində, idarəçilikdə bəzi qüvvələrin də rolu və payı var. Buna Türkiyədə işlədilən "dərin dövlət" termini uyğun gəlir. Fikrimizcə, siyasi-ideoloji cərəyana mənsubluğundan asılı olmayaraq panirançı, panfarsçı qüvvələrin bir çox məsələlərdə ortaq mövqedən çıxış etməsi həmin sistemin əməyinin nəticəsidir. Belələri İrandakı millətlərin ən adi haqqının təmin edilməsi məsələsində də Tehran hakimiyyətinə uyğun mövqedən çıxış edir. Məsələn, "Ayna"nın ötən saylarında xəbər verdiyimiz kimi, iki beynəlxalq radiostansiyanın fars redaksiyalarında çalışan əslən iranlılar da həmin xəttin qulluqçularıdır.
Sonuncu prezident seçkiləri isə daha çox şou xarakterli olub. İstər Xatəminin iki dəfə prezident olması, istərsə də indiki hökumət başçısı Əhmədinijatla keçmiş prezident Rəfsəncani arasında yarışma bunu açıq göstərdi. İndi də yeni seçki kampaniyasına hazırlıq gedir.
Yeri gəlmişkən, Güney Azərbaycan türklərinin haqlarının təmini baxımından ötən 30 ildə keçirilmiş bu siyasi kampaniyaların heç bir önəmi olmayıb.

XATƏMİ YENƏ ŞİRAZDAN BAŞLAYIB

Ötən gün İranda keçiriləcək prezident seçkisinə namizəd kimi qatılacaq namizədlərin qeydiyyat tarixi elan edilib. Daxili İşlər Nazirliyinin bəyanatına görə, 5 günlük qeydiyyat müddəti mayın 3-də başlayır.
Namizədliyə namizədlər arasında keçmiş hökumət başçısı Məhəmməd Xatəminin də adı var. Seçki kampaniyasına hazırlıq çərçivəsində o, martın 5-də Şiraza səfər edib. Keçmiş prezident, Əhmədinijat hökumətinin siyasi və iqtisadi siyasətini tənqid edərək ölkədə yoxsulluq və ədalətsizliyin baş alıb getdiyini, mənəviyyatın isə gündən-günə aşındığını vurğulayıb.
"Mediaforum"un məlumatına görə, Xatəmi deyib: "Şüar səsləndirməkdənsə, əhali arasında ayrı-seçkiliyə son qoymaq lazımdır. Əhalinin yaşayış səviyyəsini qaldırmaq üçün tədbir görülməlidir. Əgər ölkənin idarə olunması üsulunun inqilabın amalları istiqamətində olduğunu iddia ediriksə, onda nəzərə almaq lazımdır ki, inqilabın əsas ideya və amalları azadlıq, inkişaf, ədalətin bərqərar olunması, yoxsulluğu və ədalətsizliyi aradan qaldırmaqdır".
Mənəviyyatın təhlükədə olduğunu da vurğulayan keçmiş prezident bunları söyləyib: "Bu gün ölkədə müşahidə olunan siyasi, iqtisadi və təhlükəsizliklə bağlı çatışmazlıqlarla yanaşı, mənəviyyatın durumuna da toxunmaq lazımdır. İran İslam Respublikasında mənəviyyat məhvə doğru gedir".
Prezidentliyi dövründə Xatəmi vətəndaşlara verdiyi vədləri yerinə yetirmədiyi üçün saxta islahatçı sayıla bilər. Başqa sözlə, onun bu gün dolayı yolla Əhmədinijatı ittiham etdiyi məsələlərdə Xatəminin də payı var. Bu həm də mövcud hakimiyyətin siyasi-ideoloji mahiyyətindən doğur. İnqilabın şüarları düz 30 ildir yerinə yetirilmir. İnqilabdan sonra insan hüquqları bütün sahələrdə pozulmaqdadır.

NƏDƏN YENƏ ŞİRAZ?

Baybək Təbrizli adlı soydaşımızın "Azərbaycanda Xatəmini sevənlərdən soruşulur: Xatəmi seçki səfərlərini nədən Şirazdan başlayıb?" başlıqlı yazısı da İslam Respublikasına prezidentlik etmişlərin Azərbaycan üçün önəmindən bəhs edir. Müəllifin fikrincə, ölkədə prezident seçkisi yaxınlaşdıqca məsələ ətrafında çoxsaylı mübahisə və müzakirələr aparılır: "Azərbaycanda isə durum bambaşqadır. Qarşıdan gələn seçkiyə Güney Azərbaycanda lazımi maraq göstərilmir. Bundan başqa, namizədlərin dəstəklənməsindən ötrü geniş reklam aparılmır".
B.Təbrizli bildirib ki, hakimiyyət beynəlxalq miqyasda nüfuzunu artırmaq, hakimiyyətdaxili münasibətlərdə yaranmış gərginliyi azaltmaq üçün bir sıra addımlar atmaqla bu siyasi kampaniyadan da yararlanmaq niyyətindədir.
Müəllif yazır: "Demək olar ki, Azərbaycan İranın ən önəmli bölgəsidir. Bura devrimlər bölgəsi adlanır. 1979-cu il inqilabında Azərbaycan, özəlliklə Təbriz ilk, həm də açar rolu oynayıb. Amma ötən 30 ildən günümüzə baxanda bu rol qarşılığında məntiqi sonuc əldə edilmədiyinin şahidi oluruq".
B.Təbrizlinin qənaətincə, qarşıdan gələn prezident seçkisində Azərbaycan üçün bir neçə ssenari yazılıb:
- Əkbər Ələmi namizəd olacağı halda;
- Mirhüseyn Musəvi namizəd olacağı halda;
- İslahatçı Məhəmməd Xatəmi namizəd olacağı halda.
Ümumiran üçün isə təxminən belə bir ssenari yazılıb:
- Əhmədinijat namizəd olacağı halda;
- Mehdi Kərrubi namizəd olacağı halda;
- Adı hələ çəkilməyən, ancaq İnqilab Keşikçiləri Qvardiyasının komandanlarından olmuş şəxslərdən biri namizəd olacağı halda;
- Heç gündəlikdə olmayan, Xamneyinin gizli müşavirlərindən biri namizəd olacağı halda.
Bu ssenarilərin hamısı, əslində, bir məqsədə xidmət edir. O da fars üstünlüyü ilə qurulmuş, dini və siyasi güc qazanmış, beynəlxalq diplomatik marşrutlara malik olan hakimiyyəti qorumaqdır. Belə bir hakimiyyətin qorunması isə fars olmayanların daha çox əzilməsi, məhv edilməsi deməkdir...
Bu siyasi kampaniya farsla farsın arasında gedən güc savaşıdır. Tərəflərdən birinin qazanması fars olmayanların heç birinin yararına olmayacaq. Amma Azərbaycan kimi önəmli bir bölgə fars hakimiyyətinə qarşı durub seçkini boykot edərsə, o zaman faydalı elementlər əldə edə bilər. Hazırda diqqət İrana yönəldiyindən mövcud rejim beynəlxalq aləmdə daha da ifşa olunacaq. Belə bir halda Azərbaycana da diqqətin artacağı istisna edilmir.
Baybək Təbrizlinin fikrincə, hakimiyyət Azərbaycana vurduğu zərbələri xatırlayaraq yeni qərarlar verə bilər: a) Azərbaycana az da olsa azadlıq verilsin; b) indiki durumu daha gərginləşdirərək Azərbaycanda hərbi vəziyyət yaratsın.
Bu iki qərarın sonu necə ola bilər?
Müəllifin düşüncəsinə görə, birinci vəziyyətdə millətimiz arasında milli haqlarımızla bağlı daha çox maarifləndirmə işi aparmaq olar. İkincidə isə İslam Respublikasının cinayətkar siması daha da aşkarlanar, beynəlxalq miqyasda təpkilər artar. Bu da nəticədə Güney Azərbaycan məsələsinin dünya gündəliyinə çıxmasını tezləşdirə bilər.
"Amerika ilə Çin arasında münasibətlərin istiləşməsi, Rusiyada keçmiş SSRİ-ni bərpa etmək cəhdi göstərilməsi, İraq, Pakistan, Əfqanıstanda gedən proseslər, Özbəkistan, Qırğızıstan, Gürcüstanda supergüclərin dişlərini qıcıtması, İsrail - Fələstin məsələsinin ən böhranlı mərhələyə gəlib çıxması bizim də ayıq-sayıq olmağımızı tələb edir. Bölgəsəl toqquşmaların örnəyi kimi kürdlərin, ermənilərin silahlanmasını, bəlucların gizli anlaşmalarını, ərəblərin silahlı savaşlarının yeni dalğasının başlayacağını, Tehran hakimiyyətinin nüvə silahı hazırlaması istiqamətində işlərin sürətləndiyini göstərmək olar.
Bütün bu olayların Yaxın Şərqdə baş verdiyini nəzərə alsaq, onun göbəyi olan Azərbaycanda durumun nə qədər ağır olduğunu anlamaq o qədər də çətin deyil...
İranda bir Qorbaçov aramaq yanlışdır. Çünki İslam Respublikasını idarə edənlər arasında beləsi yoxdur.
Maraqlı olan odur ki, Quzey Azərbaycanda fəaliyyət göstərən bir sıra qurum və şəxslər məsələni incələmədən, onu bilmədən Güney Azərbaycana yönəlik qərar verib bəlli şəxslərin namizədliyini dəstəkləyir. Bu, səhv olduğu qədər də təhlükəli addımdır. "Şiraz türklərindir" gerçəkliyi mənə aydın olsa da, bu məsələdən vaz keçib həmin şəhər "farsların tarixi başkəndidir" ideyasına qayıdıram. Məhəmməd Xatəmi "mədəniyyətlərarası dialoq" ideyasını ortaya atıb. Bu ideyadan yararlanıb İranı, daha çox farsları mədəniyyət sahibi olaraq dünyaya qəbul etdirməyə çalışır", - deyə müəllif yazır.
İndi Xatəminin nədən Şirazdan başladığına az da olsa aydınlıq gətirdik. Türklərin tarixi torpağında bütün yerli əhalini məhv edərək oralarda hakimiyyət qurmuşların xülyasına dəstək vermək ağıl və məntiqəsığan işdirmi? Qətiyyən yox. Xatəmi prezidentlik etdiyi əvvəlki 8 ildə Azərbaycana xəyanət etmişdi. Həmin dövrdə də o, seçki kampaniyasına Şirazdan başlamışdı.
"Mədəniyyət həm də din anlamındadır. O zaman Xatəmi nədən seçkiqabağı gəzintilərinə şiələrin dini-ideoloji mərkəzlərindən sayılan Qum şəhərindən yaxud imam Rzanın məqbərəsi yerləşən Məşhəddən başlamadı? Yoxsa hər iki şəhər türklərin olduğundan mədəniyyət mərkəzi sayılmır?
Bunların cavabı çox sadədir. Xatəmi bir irqçi fars və "İran farslarındır" ideologiyasının daşıyıcılarındandır. Bu baxımdan Xatəmi və onun yanındakılar nə etdiklərini yaxşı bilirlər. Amma azərbaycanlılar, eləcə də fars olmayan başqa millətlərin düşünən insanları bu gerçəkləri bilmədən, ona yaxud onun əvəzedicisinə dayaq olurlar" yazan müəllifin qənaətincə, panfarsizmə, paniranizmə qulluq göstərməmək mübarizəsinə başlayanlar Azərbaycandan öz qazanclarına, maraqlarına görə istifadə edənləri düşmən sayırlar.

ƏHMƏDİNİJAT AZƏRBAYCANLILARI YENƏ TƏRİFLƏDİ

Bir nəfər Sokrata deyir ki, onu biri yaman tərifləyirdi. Bunu eşidən filosof zülüm-zülüm ağlamağa başlayır. Xəbər çatdıran filosofun ağlamasının səbəbini soruşduqda Sokrat cavab verir ki, bəs həmin adam çox nadandır: "Görünür, mən də onun yanında xoşuna gələn nadanlıq etmişəm".
İran prezidenti Mahmud Əhmədinijat Güney Azərbaycanın Urmiya şəhərinə səfər edib. Tehran rəsmiləri bir qayda olaraq Azərbaycan bölgələrini ziyarət zamanı türkləri "azəri" adı ilə çağıraraq köməkçi yaxud İranın quruculuğunda iştirak etmiş gəlmə etnos barəsində danışırmış kimi təriflər yağdırır, vədlər verirlər. Mövcud hakimiyyətin işinə yarayanlar həmişə təriflənir. Odur ki, yuxarıda çəkdiyimiz misal daha çox panfarsçılara, panirançılara qulluq göstərənlərə aiddir.
Bu dəfə də elə olub. Əhmədinijat Urmiyada jurnalistlərlə söhbətində Azərbaycanın "ülvi dəyərlər diyarı" olduğunu deyərək çıxışını belə davam etdirib: "Azərbaycan bizim üçün nemət və bərəkətdir. Bu diyar, o cümlədən Qərbi Azərbaycan ülvi dəyərlər məkanıdır. Bu əyalət müsəlman İranın müstəqilliyini, mədəniyyətini qoruyan layiqli, imanlı və mehriban sərhədçidir. Onlar həmişə güvəncli bir dayaq kimi İran xalqının yanında olublar. Qərbi Azərbaycan əyalətinin səması parlaq ulduzlarla doludur. Bu ulduzlar torpağın cəmiyyət üçün yetişdirdiyi pak, fədakar və faydalı insanlardır... Bu yurdun tarixi ədəb, hünər və fədakarlıqla doludur, insanları həmişə böyük iradə və güclü əllərlə İranın inkişafı uğrunda böyük rol oynayıblar..."
Əslində, Tehran rəsmilərinin bu sayaq ritorik çıxışları daha çox saxta, boğazdan yuxarı deyilən "bəy tərifi"nə oxşayır. Məqsədimiz heç də Əhmədinijatın dediklərini təhlil etmək deyil, çünki bu çalınmış havadır, artıq insanları belə bayağılıqla aldatmaq imkansızdır.
DAK informasiya mərkəzinin yaydığı xəbər urmiyalıların Əhmədinijata münasibətini əks etdirir. Məlumata əsasən, şəhərin mərkəzi küçələrində üstüaçıq maşında ayaq üstündə əhalini salamlayan İran hökumətinin başçısına insanların sıx olduğu yerdən ayaqqabı atılıb. Şahidlərin dediyinə görə, ETTELAAT və polis məmurları dərhal həmin istiqamətə hücum çəkib. Ancaq ayaqqabını atanı müəyyənləşdirə bilməyiblər. Bir neçə nəfər şübhəli şəxs qismində tutulub.
Məlumatda bildirilib ki, Urmiyanın Mütəhhəri küçəsindən keçən Əhmədinijat və onu mühafizə edən maşınların biri məktub vermək üçün yola çıxmış yaşlı bir kişini vurub. Amma Əhmədinijatın korteji heç nə olmayıbmış kimi yoluna davam edib. Hadisə yerinə toplaşan əhali etiraz etməyə başlayıb, polis və təhlükəsizlik məmurları ilə sakinlər arasında qarşıdurma baş verib. Təcili yardım maşını yaralanmış soydaşımızı xəstəxanaya aparıb.
Xatırladaq ki, ABŞ-ın keçmiş prezidenti Buşa İraqda yerli jurnalist ayaqqabısını atdıqdan sonra Tehran hakimiyyəti bəsici tələbələrdən ibarət qruplardan onun portretinə "ayaqqabı atmaq" kampaniyasını təşkil etmişdi. ayna

Azerbeycan Türkleri Hollanda Televizyonunda

Azerbeycan Türkleri Hollanda Televizyonunda

“ Tanınmış Türkolog Alexendar de Groot: ``Batı Ermenileri sürekli Haçlı bir zihniyetle mazlum, Müslümanların arasındaki zavallı gördü. Bu yüzden gerçekleri göremiyor

Ruslar, özellikle Stalin, orta Asya‘ daki Türklerin birbirileri ile iletişim kurmalarını önlemek için onlara Özbek, Kazak, Azeri, Kırgız, Türkmen gibi ayrı ayrı isimler verdi. Farklı alfabe kullanmalarını ve ayrı milli folklörlerlerinin oluşmasını saĝladı. Operalar bunun için kuruldu. Güney Azerbeycan (Íran) Kuzey Azerbeycan`dan Rus işgali sonucu ayrıldı. Suni sınır ve zorunlu göçlerle potansiyel sürtüşmelerin temeli atıldı. ’’

Azerbeycanlıları n tarihi, coĝrafı daĝılımı ve işgal atındaki Karabaĝ sorunu bu hafta Pazar günü Hollanda 2 televizyon kanalında NIO‘da ele alınıyor. Yayını NIO program yapımcılarından Burhanettin Carlak hazırladı.
Programda Leiden Universitesi eski ögretim görevlilerinden tanınmış prof. dr. Alexendar de Groot, Azeri Türklerinin tarihi ve coĝrafı daĝılımını ve Sovyet dönemini anlatıyor.
Ermeni işgali altındaki daĝlık Karabaĝ‘daki katliamların yıldönümünde ay başında protesto yürüyüşü yapan Azerbeycanlılar geçtiĝimiz hafta Azerbeycan Benulux Kongresini yapmışlardı. Kongreye Azerbeycan`dan parlementerler, diaspora bakanlıĝı yetkilileri ve sanatçıların yanı sıra 15 kuruluş temsilcileri katıldılar. Diaspora
işlerinden sorumlu müdür Ilhan Mammadev, Batı Avrupa`daki Türkiye Türklerinin göçmenlik tecrübelerinden yararlanmak istediklerini belirterek, daha sıkı işbirliĝini arzuladıklarını belirtti.
Azerbeycan Parlementeri Elmira Axundova, `dinlerın yasaklandıĝı Sovyet döneminden sonra Azerbeycan` da yeniden dini kimliĝin oluşması için ilahiyet fakülteleri, camiiler inşa ediliyor.` Azerbeycan Lahey büyükelçisi dr. Fuad İskandarov, `Azerbeycan`ı n başkenti Bakü geçtıgımiz yıl İslam ükeleri kültürel başkenti seçildiĝini hatırlatıyor..

Hollanda 2. kanalında 15 Mart Pazar günü saat 15:00` de yayınlanacak. Program ayrıca www.nioweb.nl`den izlenebilir.

Rusiya Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması ilə bağlı Türkiyə ilə paralel danışıq aparmır

“Rusiya Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması ilə bağlı Türkiyə ilə paralel danışıq aparmır”


Sergey Lavrov: “Danışıqlar yalnız Minsk Qrupu çərçivəsində aparılır”

“Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin tezliklə nizamlanmasında bir çox ölkələr, o cümlədən Türkiyə maraqlıdır. Lakin Rusiya ilə Türkiyə arasında bu məsələ ilə bağlı hər hansı əlavə və paralel danışıqlar aparılmır”.

APA-nın məlumatına görə, bu fikirləri Bakıda keçirdiyi brifinqdə Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov söyləyib. Onun sözlərinə görə, Rusiya Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması ilə bağlı Türkiyə ilə müzakirələri yalnız ATƏT-in Minsk Qrupunun formatında aparır: “Danışıqlar yalnız Minsk Qrupu çərçivəsində aparılır. Moskva Bəyannaməsində prosesin irəliləməsinin dəqiq istiqamətləri və parametrləri öz əksini tapıb”.

İran adlanan yerdə 61 nəfər edam olunub

İranda narkotik qaçaqmalçılığı cinayəti törədən 4 məhkum barəsindəki edam hökmü icra olunub.

Lent.az-ın “Keyhan” qəzetinə istinadən məlumatına görə, həmin şəxslər iki il əvvəl İran hüquq-mühafizə orqanlarına silahlı müqavimət göstəriblər və atışma nəticəsində yaxalanıblar. Həmin əməliyyat zamanı 1,4 ton narkotik və külli miqdarda silah-sursat ələ keçirilib.

Qeyd edək ki, bununla 2009-cu ilin əvvəlindən indiyədək ölkədə edam olunanların sayı 61-ə çatıb. 2007-ci ildə ölkədə 317 nəfər asılıb.

AZƏRBAYCANA QAÇAN ERMƏNİ ƏSGƏRİ ÜÇÜNCÜ ÖLKƏYƏ ÖTÜRÜLDÜ

AZƏRBAYCANA QAÇAN ERMƏNİ ƏSGƏRİ ÜÇÜNCÜ ÖLKƏYƏ ÖTÜRÜLDÜ

Ötən ilin mayında Ermənistan ordusundakı özbaşınalıq və zorakılığa etiraz olaraq Azərbaycana qaçmış Ermənistan ordusunun əsgəri Paruyur Stepanyan öz arzusuna uyğun olaraq üçüncü ölkəyə ötürülüb.
Xatırladaq ki, Ermənistan ordusunun əsgəri P.Stepanyan Ermənistan vətəndaşlığından imtina etmişdi və bu barədə rəsmi olaraq bəyanat vermişdi. P.Stepanyan Bakıdan yola düşməzdən əvvəl erməni gənclərinə müraciət edərək onları Ermənistandan baş götürüb qaçmağa çağırıb (ANS).

Tehran sammiti

Tehran sammiti

IƏT üzvləri böhrandan çıxış yolu tapa biləcəkmi?


İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) üzvləri İrana yığışıb. İƏT-in Tehranda sammiti keçirilir. Sammitdə təşkilat üçün çox vacib olan məsələlər müzakirə edilir. Sammitdən öncə Azərbaycan prezidenti İranın dövlət başçısı ilə görüş keçirib. İki ölkə arasında münasibətlərin inkişafı ilə əlaqəli fikir mübadiləsi olub. Əməkdaşlıqla bağlı bir neçə sənəd imzalanıb. Tərəflər müzakirələrdə iki ölkə arasında əməkdaşlıqda məhdudiyyət olmadığını vurğulayıblar. Bütün istiqamətlər üzrə münasibətlərin inkişaf etdirilməsi haqqında razılığa gəliblər. İran tərəfi Azərbaycanla əməkdaşlığın inkişafında maraqlı olduğunu açıq deyib. Azərbaycan da bütün qonşuları ilə ikitərəfli əlaqələrin inkişaf etdirilməsi istiqamətində siyasətini davam etdirir. Sammit özlüyündə müsəlman dövlətlərinin böhrandan çıxış yollarını araması prizmasında da maraq doğurur. Bu dövlətlər arasında əməkdaşlıq daha geniş miqyas alsa, böhrana qarşı daha güclü dayana bilərlər. Türkiyə, Pakistan, İran, Azərbaycan kimi dövlətlər bu yöndə geniş imkanlara malikdirlər. Onların əl-ələ verməsindən bütün İslam aləmi xeyir görə bilər. Ancaq ortada problemlərin də olduğu sirr deyil. Məsələ daha çox təhlükəsizliyə bağlıdır. Təhlükəsizliyin təminində İƏT üzvü olan dövlətlərin vahid siyasət yeritmədiyi aydındır. Əvəzində iqtisadiyyat sahəsində səmərəli əməkdaşlığa nail olmaq mümkündür. Bu prosesin İƏT üzvü olan dövlətləri hansı istiqamətə aparacağı maraq doğurur. Onların faktiki olaraq daha sıx əməkdaşlıq etmək üçün şanslarının olduğuna şübhə yoxdur. Sadəcə bu məsələdə prioritetləri düzgün müəyyənləşdirmək gərəkdir. Prioritetlərin düzgün müəyyənləşməsi isə asan iş deyildir. Bunun həyata keçməsi tərəflərdən siyasi iradə tələb edir. Əslində sammitdə iştirak edən dövlətlərin bir çoxunun siyasi amacları daha qabarıq özünü göstərir. Məsələn, Türkiyə prezidentinin əsas olaraq ABŞ-İran münasibətləri ilə bağlı hansısa təklif gətirdiyini deyirlər. Yəni rəsmi Ankara ABŞ-la İran arasında münasibətlərin normallaşması istiqamətində işlər görməyə hazırlaşır. Təbii ki, İƏT üçün bu məsələ əsas deyil, lakin aktualdır.


Burada müsəlman faktoru ilə əlaqəli bir məqamı qeyd etmək gərəkdir. Həmin məqam ondan ibarətdir ki, müsəlman dövlətləri arasında əməkdaşlığın yeni səviyyəyə qalxması gərəkdir. Təşkilata üzv olan dövlətlərin demək olar ki, hamısında problemlər yaradıblar. Onların daxili durumunu sabitlikdən çıxarırlar, terror olayları törədirlər və qoşun yeridirlər. Əfqanıstan hələ də ciddi problemlərlə üz-üzədir. Orada terrorun tempi aşağı düşmür. Artıq əfqanlar terrora son verilməsini tələb edirlər. Pakistanda da son zamanlar cox ciddi çətinliklər ortaya çıxır. Orada daxili toqquşmalarda minlərlə insan həyatını dəyişib. Bu proses indi də davam edir. Onun necə sonuclanacağını bilən yoxdur. İranın Qərblə olan çətinliklərindən hamı xəbərdardır. Bu çətinliklər azalmaq bilmir. Türkiyəni terror və separatizmlə hədələyirlər. Orada hələ də daxili sabitliyə tam təminat yoxdur. Dəfələrlə bildirilib ki, bu işdə xarici qüvvələrin rolu az deyil. Son məlumatlarda bildirilir ki, bəzi PKK-lılar amerikan ordusunda pullu xidmətə yazılıb, Əfqanıstanda vuruşmağa gedirlər. Bu qəribə bir olaydır və izahı vaxt tələb edir. Azərbaycanın ərazisini Ermənistan işğal edib və o, geri çəkilmək istəmir. Bu kimi problemlərin digər İƏT üzvlərində də olması istisna deyil. Onda belə çıxır ki, İƏT məkanında ortaq problemlər vardır. Bu dövlətlər nəyə görə həmin problemlərin həlli ilə bağlı ortaq hərəkət etməsinlər? Məsələ burasındadır ki, məhz bu aspektdə İƏT üzvləri bir araya gəlməkdə çətinlik çəkirlər. Ola bilsin ki, dünyanı bürüyən maliyyə böhranı fərqli durum yaratsın. Ona görə də Tehran sammiti bir neçə baxımdan diqqətləri çəkir. Hər bir halda belə görünür ki, ikitərəfli əlaqələrin inkişafı məsələsi daha çox ehtiyac olan məsələdir. Ona görə də İranla Azərbaycan arasında imzalanan sənədlər çox əhəmiyyət daşıyır. Müxtəlif sahələri əhatə edən həmin sənədlərin ümumiyyətlə bölgədəki duruma müsbət təsir etməsi mümkündür. O sırada Xəzərin statusunun müəyyən edilməsi daha çox yada düşən məsələdir.


Orxan Güneyli

AĞ EVDƏ İRANLA BAĞLI İXTİLAFLAR VAR

AĞ EVDƏ İRANLA BAĞLI İXTİLAFLAR VAR
Kəşfiyyat generalların Tehranın nüvə silahı hazırlamaq iqtidarında olduğu haqda bəyanatını təkzib edir



Amerika Milli Kəşfiyyat Şurasının direktoru Dennis Bleyr Konqresdə çıxış edərək bildirib ki, İran atom bombasının istehsalına lazım olan həcmdə zənginləşdirilmiş urana malik deyil. Onun sözlərinə görə, Tehran hətta zənginləşdirilmiş uranın istehsal edilib-edilməyəcəyinə dair yekun qərar verməyib.
“Bu istiqamətdə işlər aparılsa da müəyyən səbəblərə görə dayandırılıb” - deyə komitədə keçirilən dinləmələrdə Bleyr bildirib. Konqres komitəsi qarşısında Müdafiə Kəşfiyyat Agentliyi başçısı ilə yanaşı çıxışında Bleyr İranda keçirilən raket sınaqları barədə danışıb: "Zənnimcə, İran hədəfə çatdırılacaq nüvə silahını inkişaf etdirmək imkanlarını açıq saxlayır".
Dennis Bleyr deyib ki, bu yaxınlarda həyata keçirilən raket atışları ilə nüvə proqramı arasında bilavasitə əlaqə müşahidə olunmur. İranın nüvə proqramı ilə bağlı Konqresdə səslənən bu ifadə ilə İsrail kəşfiyyatının dəyərləndirməsi arasında ziddiyyətin olduğu qeyd edilir. Ekspertlərə görə, bu, İrana dair tonun mülayimləşməsindən xəbər verir. Cəmi bir neçə gün əvvəl Amerika ordusunun qərargah rəisləri komitəsinin sədri admiral Maykl Müllen bildirmişdi ki, İran nüvə başlığı hazırlamaq üçün zəruri miqdarda zənginləşdirilmiş urana malikdir. Bu qənaəti İsrail kəşfiyyatı da bölüşür. Həmçinin Amerikanın nüfuzlu düşüncə qurumlarından olan İkipartiyalı Siyasət Mərkəzinin İrana dair müstəqil araşdırma qrupu tərəfindən hazırlanan və Ağ Evə təqdim edilən hesabatda da Tehranın nüvə təhlükəsinin real olduğu göstərilirdi.
Mərkəzi Kəşfiyyat Şurasının rəhbəri postuna bir neçə həftə əvvəl təsdiq edilən Denis Bleyrin Konqresdə verdiyi bəyanatın isə daha çox siyasi nöqteyi-nəzərə əsaslandığı güman olunur. Belə ki, bu bəyanat prezident Barak Obamanın İrana dair siyasətini dəyişəcəyi və Tehranla birbaşa dialoqun başlayacağı haqda mesajlarından sonraya təsadüf edir. Belə görünür ki, bu cür təmaslara can atan Vaşinqton İranı qıcıqlandıracaq mesajlardan çəkinir. Hazırda ABŞ Əfqanıstanda üzləşdiyi mürəkkəb vəziyyətlə bağlı da İranla təmas qurmaq istəyir. Artıq dövlət katibi Hillari Klinton İranı bu ayın sonunda keçiriləcək Əfqanıstana dair beynəlxalq konfransa dəvət edib. Bu dəvət Tehranda müsbət qarşılanır. Xəbərlərə görə, ABŞ İranla təmas qurmaq üçün Türkiyənin vasitəçiliyindən istifadə edir. Bir gün əvvəl İran mətbuatı İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının sammitində iştirak etmək üçün Tehrana səfər edən Türkiyə prezidenti Abdulla Gülün dövlət katibi H.Klintondan mesaj gətirdiyini xəbər vermişdi.
Lakin Vaşinqtonda bu xəbəri təsdiqləmirlər. Dövlət Departamenti bəyan edib ki, Hillari Klinton Ankaraya səfəri zamanı İrana çatdırılmaq üçün heç bir mesaj verməyib. “Buna görə də Türkiyə prezidenti İrana özüylə bizdən heç bir mesaj apara bilməz. ABŞ-ın yeni administrasiyası dəfələrlə elan edib ki, İrana dair siyasi kursu dəyişmək niyyətindədir, ancaq bu barədə müzakirələr hələ başa çatmadığına görə İran rəsmiləri ilə birbaşa təmaslardan söhbət getmir” - deyə Dövlət Departamentindəki anonim mənbə bildirib. Departamentin rəsmi nümayəndəsi Robert Vud da deyib ki, İrana dair yeni siyasi kursun necə olacağı haqda müzakirələr başa çatmayıb: “Ancaq onu deyə bilərəm ki, biz İranın əlini sıxmağa və bir sıra problemləri müzakirə etməyə hazırıq”.
Öz növbəsində Türkiyə prezidenti Tehranda İranın dini lideri Ayətullah Xamneyi ilə görüşündən sonra bildirib ki, tərəflər bir-birilərini eşitməyə hazır olmalıdır. Əks halda, İranla ABŞ bir-birilərini buz dağı arxasından seyr etməli olacaqlar. Gülün sözlərinə görə, tərəflər arasında etimad problemi var və onu aradan qaldırmaq çətindir. Məlumatlara görə, Gül Tehranda aparılan danışıqlar zamanı İran-Amerika münasibətlərini də müzakirə edib. Türkiyə prezidentinin ABŞ dövlət katibi ilə Ankarada apardığı müzakirələr haqda qənaətini İran tərəfi ilə bölüşdüyü bildirilir.
F.MƏMMƏDOV
musavat

Yekaterinburq şəhərində İran adlanan yerdən gətirilmiş böyük miqdarda narkotik maddə tutulub

Yekaterinburq şəhərində İran adlanan yerdən gətirilmiş böyük miqdarda narkotik maddə tutulub. Rusiya Narkotik Vasitələrin Qanunsuz Dövriyyəsi ilə Mübarizə Xidmətinin Sverdlovsk vilayət idarəsindən verilən məlumata görə, şəhər milis idarəsinin əməkdaşları ilə birlikdə həyata keçirilən əməliyyat zamanı Novatorlar küçəsindəki yaşayış binasında Azərbaycan vətəndaşı Timur Balakişiyev tutulub. Onun əlindəki çantada ümumi ağırlığı 6,5 kq ağırlığında həşiş və marixuana tapılıb.
Narkotik maddələrin qablaşdırıldığı polimer bağlamaların üzərində ərəb dilində yazının olduğu möhür də vardı.
Yekaterinburq milisi hesab edir ki, tutulan həşiş və marixuana Əfqanıstanda istehsal olunub.
İstintaq zamanı T.Balakişiyev bildirib ki, narkotik maddələrdən İrandan gətirilib və Yekaterinbuqda satılmalıymış.
"Balakişiyevin çantasından güllə atmaq üçün kustar yolla dəyişdirilmiş qaz tapançası, ciblərindən isə "PM Makarov" tapançası üçün güllələr tapılıb", - Yekaterinburq Şəhər Daxili İşlər İdarəsinin mətbuat xidmətinin əməkdaşı, leytenant Qriqori Şastin bildirdi.
T.Balakişiyev barəsində RF CM-nin 228-ci maddəsinin 3-cü bəndinə müvafiq olaraq cinayət işi qaldırılıb.
Elə həmin arada Yekaterinburqdan xeyli uzaqda - Belqorod şəhərində də narkotik maddə tutulub.
"Nexoteyevka" gömrük postunda Türkiyə vətəndaşınını idarə etdiyi "Volvo" markalı, treyler tipli ağırtonnajlı yük maşınına baxış keçirilib. Türkiyə-Azərbaycan-Rusiya-Ukrayna marşrutu ilə hərəkət edən maşında ramanın konstruktiv hissəsində 200 sellofan bağlama aşkarlanıb. Bağlamaların hər birində 0,5 kq heroin vardı.
Azərbaycan keçirilmək şərtilə Türkiyədən Ukranyaya 100 kq heroin aparmaq istəyən türkiyəli sürücünü ən azı 7 il həbs cəzası gözləyir.

Yekaterinburq şəhərində İran adlanan yerdən gətirilmiş böyük miqdarda narkotik maddə tutulub

Yekaterinburq şəhərində İran adlanan yerdən gətirilmiş böyük miqdarda narkotik maddə tutulub. Rusiya Narkotik Vasitələrin Qanunsuz Dövriyyəsi ilə Mübarizə Xidmətinin Sverdlovsk vilayət idarəsindən verilən məlumata görə, şəhər milis idarəsinin əməkdaşları ilə birlikdə həyata keçirilən əməliyyat zamanı Novatorlar küçəsindəki yaşayış binasında Azərbaycan vətəndaşı Timur Balakişiyev tutulub. Onun əlindəki çantada ümumi ağırlığı 6,5 kq ağırlığında həşiş və marixuana tapılıb.
Narkotik maddələrin qablaşdırıldığı polimer bağlamaların üzərində ərəb dilində yazının olduğu möhür də vardı.
Yekaterinburq milisi hesab edir ki, tutulan həşiş və marixuana Əfqanıstanda istehsal olunub.
İstintaq zamanı T.Balakişiyev bildirib ki, narkotik maddələrdən İrandan gətirilib və Yekaterinbuqda satılmalıymış.
"Balakişiyevin çantasından güllə atmaq üçün kustar yolla dəyişdirilmiş qaz tapançası, ciblərindən isə "PM Makarov" tapançası üçün güllələr tapılıb", - Yekaterinburq Şəhər Daxili İşlər İdarəsinin mətbuat xidmətinin əməkdaşı, leytenant Qriqori Şastin bildirdi.
T.Balakişiyev barəsində RF CM-nin 228-ci maddəsinin 3-cü bəndinə müvafiq olaraq cinayət işi qaldırılıb.
Elə həmin arada Yekaterinburqdan xeyli uzaqda - Belqorod şəhərində də narkotik maddə tutulub.
"Nexoteyevka" gömrük postunda Türkiyə vətəndaşınını idarə etdiyi "Volvo" markalı, treyler tipli ağırtonnajlı yük maşınına baxış keçirilib. Türkiyə-Azərbaycan-Rusiya-Ukrayna marşrutu ilə hərəkət edən maşında ramanın konstruktiv hissəsində 200 sellofan bağlama aşkarlanıb. Bağlamaların hər birində 0,5 kq heroin vardı.
Azərbaycan keçirilmək şərtilə Türkiyədən Ukranyaya 100 kq heroin aparmaq istəyən türkiyəli sürücünü ən azı 7 il həbs cəzası gözləyir.

Medvedev xalqa həqiqəti söylədi

Medvedev xalqa həqiqəti söylədi


O, camaata daha ağır günlərə hazırlaşmağı məsləhət görüb

Rusiya prezidenti Dmitri Medvedev dünya maliyyə böhranının yekunlaşmasının əlamətlərini görmədiyini deyib.

APA-nın “İnterfaks”a istinadən verdiyi məlumata görə, D.Medvedev Tula vilayətində yerli bələdiyyələrin deputatları ilə görüşündə rusiyalılara daha ağır günlərə hazırlaşmağı məsləhət görüb: “Hazırda dünya maliyyə böhranına təsir edən çoxlu sayda faktor var. Hələlik situasiya qeyri-müəyyəndir və etiraf etmək lazımdır ki, biz geriləməyə davam edirik. Mən ümumilikdə dünya iqtisadiyyatını və onun bir hissəsi olan Rusiyanı nəzərdə tuturam”. D.Medvedev bildirib ki, böhranın nə qədər davam edəcəyi hələlik aydın deyil: “Biz daha ağır dövrlərə hazırlaşmalıyıq”.

Bu gün Abdulla Gülün İran adlanan yerə rəsmi səfəri başlayır . Türkiyə prezidenti iranlı həmkarına rəsmi Vaşinqtonun mesajını çatdıracaq

Türkiyə prezidenti iranlı həmkarına rəsmi Vaşinqtonun mesajını çatdıracaq

Bu gün Türkiyə prezidenti Abdulla Gülün İrana rəsmi səfəri başlayır. "Fars" agentliyinin yaydığı məlumata görə, Abdulla Gül iranlı həmkarı Mahmud Əhmədinejada, rəsmi Vaşinqtonun mesajını çatdıracaq. İsmarıcın mahiyyəti açıqlanmayıb. Xatırladaq ki, bir qədər əvvəl, Ankarada olan Birləşmiş Ştatların dövlət katibi Hillari Klintonun Türkiyə rəsmiləri ilə apardığı danışıqlarda əsas müzakirə obyekti İran-Amerika dialoqunun təşkilində Türkiyəynin vasitəçiliyi olub.

Prezident Gül isə, Tehran səfəri çərçivəsində İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının sammitində iştirak edəcək. Türkiyənin xarici işlər naziri Əli Babacan bəyan edib ki, ölkəsi Amerika ilə İran arasında qarşılıqlı anlaşmanın yaradılması istiqamətində mümkün olan hər şeyi edəcək. Türkiyəli diplomatın fikrincə, rəsmi Ankara Vaşintonun strateji müttəfiqi, Türkiyə isə İranın yaxın qonşusu olduğundan, vasitəçilik missiyasına rəhbərliyi təbii qarşılamaq lazımdır./ANS PRESS/

İran adlanan yerin məhkəməsi ərdəbilli, fəallara qarşı hökm çıxardı

Ərdəbilli insan haqları faəllarından Vədud Əsədi və Həsən Rəhimə qarşı məhkəmə qərar çıxardı. Rəşt şəhərinin İslam İnqılabı Məhkəməsində keçirilən qapalı məhkəmə iclasının sonunda qapadılmış “Səhər” tələbə jurnalının keçmiş baş yazarı, Vədud Əsədi bir il,azərbaycanlı tələbə və fəal Həsən Rəhimi isə 6 ay müddətinə azadlıqdan məhrum edilmə cəzalarına məhkum edildilər. Onların təhsil aldıqları universitetdəki fəaliyyətləri, Rəşt şəhərində yaşayan azərbaycan türkləri üçün davamlı dağ gəzintiləri təşkil etmələri, şəxsi yazıları və saxladıqları türkcə kitablar, “ dövlətçiliyə qarşı əks-təbliğat”da əsas dəlillər kimi göstərilib.

Ötən iyul ayında Rəşt şəhərinin Ettelaat orqanları tərəfindən həbs olunan azərbaycanlı fəallar bir ay müddətinə qapalı təcridxanada saxlandıqdan sonra zaminə buraxılmışdılar. Saxlandıqları müddətdə onlara fiziki və psixoloji təzyiqlərin göstərildiyi bildirilir. Ötən avaust ayında “Frant line” kimi bir sıra hüquq müdafiə təşkilatları cənab Əsədi və Rəhimi ilə bağlı bəyanatla çıxış etmişdi.

Iran adlanan yerdə daha bir neçə məhbus edam edilib

İrandakı mənbələrin məlumatına görə, son günlər ərzində bu ölkədə azı 10 nəfərin edam hökmləri icra edilib. İranın Sistan və Bəluçistan əyalətinin Zahidan şəhərində İran dövlətçiliyinə qarşı silahlı üsyanda, terror hücumları və təhlükəsizlik qüvvələrinə qarşı hərbi əməliyyatlarda ittiham olunan iki Bəluç mənşəli vətəndaş edam edilib. Edam olunanların “Condollah” təşkilatının üzvləri Səlahəddin Seyyidi və Xəlilullah Zarei olduqları bildirilir. İran hökümətinin terrorist qrup saydığı “Condollah” təşkilatı İrandakı bəluçların milli və dini azadlığı uğrunda mübarizə apardığını bildirir. Bu təşkilat İranın təhlükəsizlik qüvvələrinə qarşı hərbi əməliyyatlarda və azı 15 polis əməkdaşının girov götürülərək öldürülməsində günahlandırılır.


İranın Ali Məhkəməsinin təsdiq etdiyi başqa bir məlumata görə,daha 6 nəfər Azərbaycanın Zəncan şəhərində dar ağaclarından asılmaqla edam edilib. Rəsmilərin bildirdiyinə görə, Zəncanda edam olunanlar, silahlı soyğunçuluq, qarət və ictimaiyyət arasında qorxu yaratmaq maddələri üzrə təqsirli bilinərək, ölüm cəzasına məhkum edilmişdirlər. Ali Məhkəmənin İcitimaiyyətlə Əlaqələr Mərkəzi edam olunan zəncanlıları, Söhrab.R, Nicat.A, Mehdi.D, Murtuz.C, Mənuçehr.M və Həsən .R kimi təqdim edib.Onların hərbi formada Zəncan şəhərində qızıl mağazalarından birinə basqın etdiyi bildirilir. Bundan başqa, Tehranın “Evin” həbsxanasında 4 məhkumun həyatına son qoyulub. Həmin 4 nəfərin qətl törətmək maddəsi üzrə təqsirli bilindikləri və “Evin”həbsxanasının həyətində dar ağaclarında asılaraq öldürüldükləri bildirir. Edam hökmünün ləğvinə çağıran beynəlxalq ictimaiyyətin təzyiqlərinə baxmayaraq, İran son 1 ildə 300-dən artıq məhkumu edam edib. Edam üzrə İran Çindən sonra ikinci yerdədir. voa

Vədud Əsədi: Onlar islam adı ilə bizə farsçılığı təlqin edirlər . MÜSAHİBƏ

«Onlar islam adı ilə bizə farsçılığı təlqin edirlər»


Güney azərbaycanlılarının milli hüquqları uğrunda hərəkatın fəalı Vədud Əsədi barəsində çıxarılan məhkəmə qərarından apellyasiya (təcridi-nəzər) şikayəti verib. Amma bildirir ki, İran məhkəməsi bunu nəzərə almayacaq və onun həbsi qaçılmazdır. Vədud Əsədi həbsindən əvvəl «Azadlıq» radiosuna müsahibə verib.

-Vədud bəy, artıq sizə hökm oxunub?
-10 gün olar hökm kəsilib. Bir il azadlıqdan məhrum ediblər. Rəşt məhkəməsi iddia edir ki, mən sistemin əleyhinə çıxmışam. Guya mən demişəm ki, bu fars nizamıdır, islam nizamı deyil. Bu faşist və zalım nizamdır. İki dostlarım, iki qardaş Hüseyn və Mvsüm Rəhimini də tutublar. Hüseynə 6 ay həbs kəsiblər, balaca qardaşının isə hökmü bəlli deyil.

-Bəs onları nəyə görə həbs ediblər?

- Eyni ittihamlar əsasında. Amma biz həmişə İslama baş əymişik. İranın yarısı türkdür. Amma onlar islam adı ilə farsçılığı bizə təlqin edirlər. Biz öz ana dilimizdə məktəbdən, yazı-pozmaqdan məhrumuq. Dünyada isə fars dilini və mədəniyyətini başqa xalqlar arasında təbliğ etmək, öyrətmək üçün yüzdən çox məktəb yaradıblar. Ya da ki, Çin kitabxanalarına İranın yalançı və qondarma tarixini yazıb hədiyyə verirlər. Həmin tarix kitablarında isə türklər vəhşi, geri qalmış millət kimi göstərilir. Biz yetişən yeni nəsil isə bunu qəbul edə bilmərik. Bu qədər şəhid verdik, millətimiz inqilab yolunda çarpışdı amma bu fədakarlığın cavabını ala bilmədik. Millətimiz öz ana dilində bir məktəbə belə sahib deyil. Fəallarımızın anasını, bacısının gözü yaşlı qoyub, naməlum yerlərdə saxlayır, məhkəmələrə çəkir, zindanlarda çürüdürlər


30 il əvvəl İslam inqilabında Təbriz və digər şəhərlərimiz qalxıb şahı pəhləvi rejimini yıxdıq ki, islam bayrağı altında, qardaşlıq prinsipi ilə millətimiz inkişaf edəcək. Bu qədər şəhid verdik, millətimiz inqilab yolunda çarpışdı amma bu fədakarlığın cavabını ala bilmədik. Millətimiz öz ana dilində bir məktəbə belə sahib deyil. Fəallarımızın anasını, bacısının gözü yaşlı qoyub, naməlum yerlərdə saxlayır, məhkəmələrə çəkir, zindanlarda çürüdürlər. Mənə deyirlər ki, sistemə qarşı çıxmışam, halbuki mən ancaq milli hüququmu tələb eləmişəm. Əgər milli hüququ tələb etmək sistemə qarşı çıxmaqdırsa, deməli sistem mənim hüququmun əleyhimədir.

- Türklərin aşağılanması hansı kitablarda yazılıb?

-Bütün tarix kitablarında belə yazılır. Xüsusən orta məktəb dərsliklərində. Türkləri, onların dövlət rəhbərlərini qaniçən, geri qalmış şəxslər kimi təqdim edirlər. Yazırlar ki, fars hökmdarları abadlıq işləri görüblər, insan haqlarını tanıyan olublar. İranın əsas şəhərləri İsfahan, Şiraz, Tehran hamısı səfəvilər zamanında abadlaşdıb, indi niyə türk tarixinə qarşı belə iftira atırlar? Bizim tariximizin aşağılanması hələ Rza şah Pəhləvi zamanından başlayıb, indi də davam edir. Hələ o zamanlar analarımıza türkcə layla deməyi yasaqlamışdılar, uşaqlara türk adları qoymağa imkan vermirdilər. Onu da deyim ki, İranda türklər yaşayan regionların sosial vəziyyəti çox gərgindir. Rəştin yarısından çoxu türkdür, amma bir tikə çörəyə möhtacdırlar. Nə günahımız var ki, bir tikə çörəyi öz vətənimizdə tapa bilmirik. Yollarımız xaraba qalıb.

- Belə deyirlər ki, İranın rəhbərliyində xeyli türk var, buna görə də İranda türklərirn vəziyyəti yaxşıdır?

-Bir misal var, deyir ki, «elinə, dilinə yanmayan bir kəs tutaq ki, xandı, sultandı nə faydası». Bəli, sizin fikrinizi qəbul edirəm, İran əhalisinin əksəriyyəti 30 milyondan artığı türkdür. Diqqət yetirsəniz İranın futbolçusundan tutmuş, siyasətçiləri, hərbiçiləri türkdür. Amma təəssüf ki, təfəkkür fars təfəkkürüdür, ona görə də bunların hamısı o sisteminin xidmətindədir.

Ayətullah Xanneyi şüarlarında deyir ki, «Azərbaycan oyaqdı, inqilaba dayaqdı». Amma Əfqanıstan prezidenti gələndə onunla təmiz fars dilində danışır, amma Azərbaycanınkı gələndə tərcüməçi ilə danışır, hansı ki, o türkcəni çox gözəl bilir.

Orta məktəbin ədəbiyyat kitabında yazırlar ki, guya Teymurləng gəlib Firdovsinin qəbrini açır, görür ora gülüstandır, amma öz babasının qəbrin açır görür qan içindədir, tüpürüb geyir qayıdır. Bunu hansı tarix yazır, bunu hansı mənbə təsdiqləyir, yalandı, uydurmadı hamısı. Firdovsinin kitabı İran və Turan arasına ixtilaf salmaq kitabıdır, türkləri aşağılayan, fars şovinizmini təbliğ edən kitabdır. Bütün bunlar təəssüf doğurur. Onların təbliğ etdikləri islamın arxasında mən yaxşı bir şey siyasət görmürəm.

-Vədud bəy sizi necə həbs etdilər?

-Toyumdan dərhal sonra.

- İddiaları da o olub ki, toyda türk mahnıları ifa olunurmuş…

-Bu həbsin səbəbləri əvvəllərə gedir. Mən hələ Ərdəbil universitetdə olanda «Səhər» adlı qəzetim var idi, milli mədəniyyətimizi, yaddan çıxmış folklorumuzu öyrənirdik. Amma bizi həbs edə bilmirdilər, qanunsuz heç nə etmirdik. Universitetdən qayıdıb gələndə isə mənə öz dilləri ilə deyirdilər ki, «biz gözləyirik ki, sən toy edəsən, səni toyunda tutub aparaq».

Biz nə Allaha qarşıyıq, nə də ki, hər hansı başqa bir millətə. Deyirik biz də insanıq, bizim də dilimiz var, bizim haqqımızı tapdamayın.
Əgər, zülmlə, zindanla siyasət olsaydı gərək onda bizin yaşadığımız torpağa bir qapı qoysunlar desinlər ki, Azərbaycan zindandır.

-Vədud bəy sizin ixtisasınız nədir?

-Mən yerşünaslıq ixtisasına yiyələnmişəm, geamorfologiya üzrə. Əvvəlcə Ərdəbildə oxudum, sonra ailə vəziyyətimlə bağlı qayıdıb Rəştə davam etdirdim.

-Bəs təhsilinizi başa vura bildinizmi?

-Bir il olar ki universiteti bitirmişəm. 29 yaşım var, imkan versələr, təhsilmi hələ dəvat etdirmək istəyirəm.

-Məhkəmənin qərarından şikayət verəcəksinizmi?

-Yoldaşlar dedilər ki, vəkil tut. Amma burda məhkəmələr bəllidir necə işləyir. Bizim hüquqlarımız Quranda qorunur. İranın Konstitusiyasının 19-cu maddəsində də yazılıb ki, hamı qanun qarşısında bərabərdir. Amma onlar öz yazdıqları qanunlara məhəl qoymurlar.

Mənim ittihamnaməmdə yazılıb ki, guya mən demişəm ki, İranda rejim faşist rejimidir, bu, iftiradır. İndi məni zindana salmaqla məsələ həll olacaq? Mənim qardaşım var, elim-obam var. Qoy Azərbaycan xalqı bilsin ki, onun balalarını hansı adla aparıb zindanlarda ömürlərini çürüdürlər. Təcridi-nəzərə (apelliyasiya) gəldikdə şikayət hazırlamışam. Amma inanmıram bunun bir faydası olsun, onların verdikləri qərar əvvəldən məlumdur.

***
Milli fəal Vədud Əsədi bundan əvvəldə həbsdə olub. Vədud Əsədi Ərdəbil Universiteti İslami Tələbə Cəmiyyətinin keçmiş rəhbəridir. O, tələbə qəzetlərindəki çıxışları ilə də tanınır.

Əsədi 2006-cı ilin mayında rəsmi «İran» qəzetində azərbaycanlıları tarakana bənzədən karikaturanın çapından sonra da həbs olunmuşdu.
Həmin vaxt universitetdə təşkil olunan etiraz tədbirinə və diskriminasiya əleyhinə aclıq aksiyasına qatılan Vədud Əsədini dörd aya yaxın həbsdə saxlasalar da, ona qarşı heç bir ittiham irəli sürməmişdilər.

İran konstitusiyasının 15-ci maddəsi bu ölkədə yaşayan bütün millətlərə öz dilində təhsil və mədəniyyətlərini qorumaq haqqı tanısa da, azərbaycanlıların ana dilində təhsil tələbləri yerinə yetirilmir. İranda müxtəlif mənbələrə görə 20 milyondan 35 milyonadək azərbaycanlı yaşayır.

ABŞ Dövlət Departamentinin İnsan hüquqları hesabatında bildirilir ki, azərbaycanlı iranlılar etnik və linqvistik diskriminasiyaya məruz qalmalarından, o cümlədən, məktəblərdə azərbaycanca təhsilə qoyulan qadağalardan, coğrafi adların dəyişdirilməsindən şikayətçidirlər.

Beynəlxalq Amnistiya Təşkilatı İranda milli hüquqları uğrunda mübarizə aparan azərbaycanlı fəalların İranda təzyiqlərə, həbs və işgəncəyə məruz qaldığını, bu fəalları vicdan məhbusu kimi tanıdığını bildirir.azadliqradiosu

Yəzd zindanında saxlanılan 3 ƏLƏVİ soydaşımızın durumu getdixcə ağirlaşır

Yəzd zindanında saxlanılan 3 ƏLƏVİ soydaşımızın durumu getdixcə ağirlaşır
img src="http://www.gaip.biz/images/stories/barish/march/alavi.jpg">


Yəzd şəhrində olan əhle həq zindaniləri (SəhənƏli Məhəmədi,BəxşƏli Məhəmədi,İbadullah Qasim Zadə) nin durumu çok ağırdı.
GAİP muxbirinin verdiği məlumata görə Mehdi Qasimzadə nin urmu həpsxanasin da Dört ildən artıq həbs olmasi və sonra asilamasi yezd zindanindaki Üç Ələvi (SəhənƏli Məhəmədi,BəxşƏli Məhəmədi,İbadullah Qasim Zadə) soyadaşlarimizin etirazina nədən olup dur.zindan çalişanları bu Üç nəfəri vəhşicəsinə döyüp və onları uyuşturucu bağmlılarının (motadların) bölməsinə köçürüplər.bu uç mubariz o kifir və pis salonda qapı ağzında (astanada) və üç metirlik yerdə yalniz bir petunun ustundə saxlanılırlar.Ələvilix inancına görə bu soydaşlarımız tüsdü dən uzax dururlar indi iysə onlarə uyuşdurucu bağımlılarının bölməsinə köçurməx bunların inanc larına sayğısizlıx və böyük bir işkəncə dır.
Qeyd etməliyix ki bu uç əzizmizin sağlıq durumlarıda çok kötü dür beləki Səhəndəli Məhəmmədinin böyrəkləri çirklənib və doktora getməyə izin vermillər.bu çirklənmənin nədəni iysə həpsxananın altından soyux çixmasıdır.
Bu Üç soydaşımız 25 aban 1387 di də urmu həpsxanasından vəhşi cəsinə yəzd zindanına köçörülmüşdülər.onlar 83 üncü il də 2 digər ələvi (Məhdi Qasim zadə və Yunis Ağayan) la birlikdə iran rejiminin nizam intizam güvələrinin Qoşaçayın Üç təpə kəndinə hucum ətməsi sönucunda tutuqlanmış dılar ki SəhənƏli Məhəmədi,BəxşƏli Məhəmədi,İbadullah Qasim Zadə 13 il həps və Məhdi Qasim Zadə və Yunis Ağayan edam cəzasına məhkum edilmlşdılər.gaip

Yəzd zindanında saxlanılan 3 ƏLƏVİ soydaşımızın durumu getdixcə ağirlaşır

Yəzd zindanında saxlanılan 3 ƏLƏVİ soydaşımızın durumu getdixcə ağirlaşır
img src="http://www.gaip.biz/images/stories/barish/march/alavi.jpg">


Yəzd şəhrində olan əhle həq zindaniləri (SəhənƏli Məhəmədi,BəxşƏli Məhəmədi,İbadullah Qasim Zadə) nin durumu çok ağırdı.
GAİP muxbirinin verdiği məlumata görə Mehdi Qasimzadə nin urmu həpsxanasin da Dört ildən artıq həbs olmasi və sonra asilamasi yezd zindanindaki Üç Ələvi (SəhənƏli Məhəmədi,BəxşƏli Məhəmədi,İbadullah Qasim Zadə) soyadaşlarimizin etirazina nədən olup dur.zindan çalişanları bu Üç nəfəri vəhşicəsinə döyüp və onları uyuşturucu bağmlılarının (motadların) bölməsinə köçürüplər.bu uç mubariz o kifir və pis salonda qapı ağzında (astanada) və üç metirlik yerdə yalniz bir petunun ustundə saxlanılırlar.Ələvilix inancına görə bu soydaşlarımız tüsdü dən uzax dururlar indi iysə onlarə uyuşdurucu bağımlılarının bölməsinə köçurməx bunların inanc larına sayğısizlıx və böyük bir işkəncə dır.
Qeyd etməliyix ki bu uç əzizmizin sağlıq durumlarıda çok kötü dür beləki Səhəndəli Məhəmmədinin böyrəkləri çirklənib və doktora getməyə izin vermillər.bu çirklənmənin nədəni iysə həpsxananın altından soyux çixmasıdır.
Bu Üç soydaşımız 25 aban 1387 di də urmu həpsxanasından vəhşi cəsinə yəzd zindanına köçörülmüşdülər.onlar 83 üncü il də 2 digər ələvi (Məhdi Qasim zadə və Yunis Ağayan) la birlikdə iran rejiminin nizam intizam güvələrinin Qoşaçayın Üç təpə kəndinə hucum ətməsi sönucunda tutuqlanmış dılar ki SəhənƏli Məhəmədi,BəxşƏli Məhəmədi,İbadullah Qasim Zadə 13 il həps və Məhdi Qasim Zadə və Yunis Ağayan edam cəzasına məhkum edilmlşdılər.gaip

Millimiz İran adlanan yerin yığmasını məğlub edərək Dünya Kubokuna sahib olub . Güneyli soydaşlarımızın “Yaşasın Azərbaycan” şuarı Tehrani titrədib

Millimiz İran adlanan yerin yığmasını məğlub edərək Dünya Kubokuna sahib olub


Güneyli soydaşlarımızın “Yaşasın Azərbaycan” şuarı Tehrani titrədib.Azərbaycanın sərbəst güləş üzrə milli komandası İran adlanan yerdə keçirilən Dünya Kuboku yarışının qalibi olub.

Millimiz 8 komandanın iştirak etiyi Tehran turnirini birinci yerdə başa vurub. Həlledici final görüşündə komandamız İran adlanan yerin yığmasıyla üz-üzə gəlib. Yarışdan öncə mütəxəssislər millimizlə final mücadiləsində meydan sahiblərini görüşün favoriti sayırdılar. Amma bu baş tutmadı.

Əzəmətli Azadi Olimpiya Kompleksində güləşçilərimiz əvvəldən axıradək başa-baş mübarizə apardılar. Zəlimxan Hüseynov, Çamsulvara Çamsulvarayev komandamızın hesabdakı geriləməsini aradan qaldırdılar, Novruz Temrezov isə millimizi hətta hesabda irəli də çıxardı - 3-2. Amma Xetaq Qazyumov minimal hesablı üstünlüyü qoruya bilmədi - 3-3. Final görüşünün qalibi ən ağır çəkili güləşçilərin mübarizəsində məlum oldu. Güləşçimiz Əli İsayev Fardinu Mansumiyə ümid yeri qoymadı. Nəticədə mücadiləni 4-3 hesabıyla qazanan Azərbaycan milli komandası Dünya Kubokunu başı üzərinə qaldıraraq tarixi qələbəyə imza atdı. Qeyd edək ki, güləşçilərimiz ilk dəfə 2004-cü ildə Azərbaycanda keçirilmiş Dünya Kuboku uğrunda yarışın qalibi olmuşdu. Həmin gün İran adlanan yerin prezidenti Mahmud Əhmədinəjad da zalda olub. Ancaq o, qızıl medalların təqdimatına qalmayıb. Özü də Mahmud Əhmədinəjad zala daxil olanda etirazlarla qarşılanıb. Çünki zalda güneyli soydaşlarımız çoxluq təşkil edib. Onların “Yaşasın Azərbaycan” şüarı zalı titrədib.

Güney Azərbaycan milli fəalı İmani Hollandiyanın Denhaaq şəhərində 20 gündir ki,aclıq aksıyasindadir

Güney Azərbaycan milli fəalı İmani Hollandiyanın Denhaaq şəhərində 20 gündir ki,aclıq aksıyasindadir


Hollandiya höküməti tərəfindən İrana deportasiya təhlükəsi qarşısında olan Güney Azərbaycan İstiqlal Partiyasının (GAİP) üzvü (keçmiş İngiltərə Təmsilçisi) Əlirza İmani (Elnur Mərəndli) fevral ayının 20 – dən başladığı aclıq aksiyasını davam etdirir .

Ə.İmani mart ayının 2-də Hollandiyanın Denhaaq şəhərinə köçürülüb və hələdə tək adamlıq kamerada aclıq aksiyasına davam edir.Avaropa ölkələrində insan hüquq və azadlıqlarına hörmət olunması gözlənilsədə çox təəssuf ki, 16 gün aclıq aksıyasında qalan Ə.İmanin vəziyyəti ilə bağlı Hollandiya hökuməti hər hansı ciddi tədbir görməyibdir və Ə.İmani hələdə öz vəkili ilə göruşə bilmäyib bununla bağlı Hollandiyanın Vəkillər dərnəyi Hollandiyanın İmmiqrant idarəsindən şikayət ediblər və bu şikayətə sabah Hollandiya məhkəməsinin birində baxılacaqdır. Həmçinin qeyd etməliyik ki, Əlirza İmani ağır durumu ilə bağlı Avropa şurasının numayəndəsi Paulo Casaca Hollandiyanın baş nazirinə məktub yazaraq Ə.İmani (Elnur Merendli) iran adlanan ölkəyə qaytarılmasınıa mane olmağı istəyib və qeyd edibdir ki, Ə. İmani İran adlanan ölkəyə qaytarılarsa rejim ona qarşı ən ağır basqılar həyata keçirməklə onu edam edə bilər .
Xatırladaq ki, fevralın 27-də Əlirza Əmani saxlanıldığı Sxipol şəhərindəki Zeist adlı müvəqqəti saxlama mərkəzindən Rotterdamın hava limanı yaxınlığında yerləşən Uit Zetcentruma köçürülmüşdü. Güney Azərbaycan İstiqlal Partiyası milli fəal Əlirza Əmaninin durumu ilə bağlı bir neçə dəfə müxtəlif beynəlxalq təşkilatlara və Hollandiyanın rəsmi orqanlarına müraciət edib . Bunun nəticəsi olaraq, fevralın 25-də Hollandiyanın ikinci telekanalının “Xəbərlər” proqramında Əlirza İmani (Elnur Mərəndli) də daxil olmaqla aclıq aksiyası keçirən immiqrant məhbusların ağır durumu və hüquqlarının pozulması ilə bağlı 7 deqiqelik veriliş hazırlanmışdı. Bu verilişdə Ə.İmanidən telefonla aparılan müsahibə də yer alıb.



Avrupa Parlementinin Uzvu Paulo Casaca nin Holanda devlət Nazirliği və Ədliyə Nazirliğinə Əlirza İmani barəsində yazdiği məktub.

İran adlalan yerin sabiq millət vəkili casus imiş!

İranın sabiq millət vəkili casus imiş!


Xatəminin tərəfdarı Avropa ölkələrinə casusluq etməkdə ittiham olunur

İranın parlamentinin sabiq nümayəndəsi bu ölkənin milli təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən Avropa ölkələrinə casusluqda ittiham olunaraq həbs edilib.
"İran parlamentinin Ərak şəhərindən olan sabiq nümayəndəsi Əli Nəzəri Avropa ölkələrinə casusluq etməkdə ittiham olunaraq həbs edilib. Fevralın 23-dən həbs olunan Nəzəri hazırda Tehranın Evin həbsxanasında saxlanılır", - deyə adının açıqlanmasını istəməyən İran parlamentinin nümayəndəsi çərşənbə axşamı Trend News-a bildirib.

Nəzəri İran parlamentində İslahatçılar düşərgəsindən Ərak şəhər üzrə nümayəndə seçilib. Nəzərinin həbsi ilə bağlı məlumat bir həftə öncə İranın hakim Mühafizəkarlar düşərgəsinə məxsus mətbuatda dərc olunmuşdu. Lakin Nəzərinin həbsinin hansı ittihamla bağlı olduğu barədə İran parlamentinin adının açıqlanmasını istəməyən nümayəndəsi bu gün bildirib.

İranın sabiq parlament nümayəndəsi və İslahatçılar düşərgəsindən olan Nəzəri İranın sabiq prezidenti Xatəminin tərəfdarlarındandır.

Yəzd Həpsxanasında olan 3 Ələvi haqinda Yəni məlumat və Urmu zindanın daki Yunis Agayanla danişiq

Yəzd Həpsxanasında olan 3 Ələvi haqinda Yəni məlumat və Urmu zindanın daki Yunis Agayanla danişiq

Mehdini axşam saat 6 da çağırıp dedilər ki sənin Ədamıyın icarsı gəlip və get hazirlan. Oda gəldi və Gedip duş aldı ....Bunlar Yunis Ağayanla GAİP muxbirinin apardığı danişixdan bir neçə cömləyde.


Bildiğiniz kimi geçən həfdə Şənbə göne (10 isfənd) Urmu zindanında olan Ələvi soydaşlazrımız dan biri Mehdi Qasimzadə edam edilde.

GAİP a gələn Məlumata əsasən 25 aban 1387 nci ildə urmu həpsxanasından vəhşi cəsinə yəzd zindanına köçörülən (SəhənƏli Məhəmədi,BəxşƏli Məhəmədi,İbadullah Qasim Zadə) nin durumu iysə çok ağırdı. Mehdi Qasimzadə nin urmu həpsxanasin da Dört ildən artıq həbs olmasi və sonra asilamasi yezd zindanindaki Üç Ələvi (SəhənƏli Məhəmədi,BəxşƏli Məhəmədi,İbadullah Qasim Zadə) soyadaşlarimizin etirazina nədən olup dur.zindan çalişanları bu Üç nəfəri Acliq Aksiyasına əl vurduk üçün vəhşicəsinə döyüp və onları uyuşturucu bağmlılarının (motadların) bölməsinə köçürüplər.bu uç mubariz o kifir və pis salonda qapı ağzında (astanada) və üç metirlik yerdə yalniz bir petunun ustundə saxlanılırlar. Ələvilix inancına görə bu soydaşlarımız tüsdü dən uzax dururlar indi iysə onlarə uyuşdurucu bağımlılarının bölməsinə köçurməx bunların inanc larına sayğısizlıx və böyük bir işkəncə dır.

Qeyd etməliyix ki bu uç əzizmizin sağlıq durumlarıda çok kötü dür beləki Səhəndəli Məhəmmədinin böyrəkləri çirklənib və doktora getməyə izin vermillər.bu çirklənmənin nədəni iysə həpsxananın altından soyux çixmasıdır



onlar 83 üncü il də 2 digər ələvi (Məhdi Qasim zadə və Yunis Ağayan) lə birlikdə iran rejiminin nizam intizam güvələrinin Qoşaçayın Üç təpə kəndinə hucum ətməsi sönucunda tutuqlanmış dılar ki SəhənƏli Məhəmədi,BəxşƏli Məhəmədi,İbadullah Qasim Zadə 13 il həps və Məhdi Qasim Zadə və Yunis Ağayan edam cəzasına məhkum edilmlşdilər.GAIP

OBAMANIN TÜRKİYƏ SƏFƏRİ ERMƏNİLƏRİ NARAHAT EDİR

OBAMANIN TÜRKİYƏ SƏFƏRİ ERMƏNİLƏRİ NARAHAT EDİR

ABŞ prezidenti Ankarada apardığı danışıqlardan sonra"soyqırım"ı tanımaqdan imtina edə bilər
AKP millət vəkilləri Vaşinqtonda vəd ediblər ki, Ermənistanla sərhədlər açılacaq

Xəbər verildiyi kimi, ötən həftə Ankarada səfərdə olan ABŞ dövlət katibi Hillari Klinton prezident Barak Obamanın yaxın bir ayda Türkiyəyə səfər edəcəyini açıqlayıb. Səfərin dəqiq tarixi açıqlanmasa da, gözlənilir ki, Obama Türkiyə üçün kritik vaxtda-ermənilərin "soyqırım"ın ildönümü kimi qeyd etdikləri 24 apreldən əvvəl Ankaraya gələcək. Bu isə Türkiyə üçün ABŞ prezidentinin ermənilərə verdiyi vəddən geri çəkilməsinə nail olmaq baxımından mühüm fürsət yaradır.
Türkiyə mətbuatının yazdığına görə, Obamanın yaxın bir ayda Ankaraya səfər edəcəyinin açıqlanması ABŞ-dakı erməni lobbisini narahat edib. Ermənilər bu səfərdən sonra Obamanın onlara verdiyi vədə əməl etməyə biləcəyini düşünürlər. Eyni zamanda ABŞ prezidentinin səlahiyyətlərinin icrasına başladıqdan sonrakı bu qısa müddətdə səfər edəcəyi ölkələr arasına Türkiyəni daxil etməsi Qərb mətbuatında da geniş rezonans doğurub.
“CNN Türk” kanalı qeyd edir ki, Obamanın Türkiyəyə səfər etmək qərarı verməsi bir çox Avropa diplomatları tərəfindən də Ankaranın mühüm nailiyyəti hesab edilir. Məlumatlara görə, bu səfərin baş tutması üçün Türkiyə XİN və ölkənin Vaşinqtondakı səfirliyi neçə aydır gərgin işləyiblər. Obamanın səfər qərarında isə onun administrasiyasının rəhbəri Ram Emmanuelin, vitse-prezident Cozef Baydenin və müşaviri Cim Consun rolunun olduğu deyilir. Bildirilir ki, Ağ Evdən Obamanın Türkiyəyə səfər edəcəyi haqda qərarını Vaşinqtondakı türk səfirliyinə bir neçə gün əvvəl bildiriblər. Ancaq bu xəbər Hillari Klintonun səfərinə qədər açıqlanmayıb. Vaşinqtondakı yüksək rütbəli türk diplomatı deyib ki, Obamanın Ağ Ev və xarici siyasət komandası Türkiyəni yaxından tanıyan, az danışıb çox iş görən bacarıqlı adamlardan təşkil olunub. Ağ Evdən də bildirblər ki, prezidentin Türkiyəyə səfəri Ankaranın diplomatik uğurudur.
Qərb mətbuatı isə yazır ki, bu səfər Türkiyənin ABŞ-ın xarici siyasətində mərkəzi yer tutacağını göstərir. Britaniyanın "Daily Telegraph" qəzeti qeyd edir ki, Obama gələn ay islamçı partiya tərəfindən idarə edilən ölkəyə səfər edərək müsəlmanlarla ABŞ arasında yaxınlaşmanın başlanğıcını qoyacaq. Bununla belə, Obama müsəlman dünyasına ünvanlanmış çıxışını Türkiyədən etməyəcək. Ağ Evdəki mənbələr deyiblər ki, Obama vəd etdiyi bu çıxışa hazırlaşmaq üçün bir qədər zamana ehtiyac olduğunu düşünür. ABŞ-ın "Boston Globe" qəzeti isə yazır ki, Obamanın səfəri Vaşinqtonun Türkiyə vasitəsilə müsəlman dünyasına açılmaq istədiyini göstərir.
Qeyd edək ki, hazırda erməni lobbisi "soyqırım" qətnaməsinin Konqresdə müzakirəsi üçün yeni kampaniya başladıb. ABŞ-ın "soyqırım"ı tanımasını önləmək üçün Türkiyədən diplomatlardan və millət vəkillərindən ibarət heyət Vaşinqtona göndərilib. Heyət Konqres üzvləri və Ağ Ev rəsmiləri ilə danışıqları ötən həftəsonu başa vurub. Məlum olub ki, heyətin tərkibində yer alan AKP millət vəkilləri görüşlər zamanı deyiblər ki, Türkiyə Ermənistanla sərhədlərini açmağa qərar verib və belə bir vaxtda "soyqırım"ın tanınması İrəvanla Ankara arasında münasibətlərin normallaşmasına zərbə vura bilər. Məlumatı "Amerikanın səsi"nə müsahibəsində heyətin tərkibində yer alan müxalifətçi millət vəkili, CHP təmsilçisi Şükrü Elekdaş açıqlayıb: "Vaşinqtondakı görüşlərimizdə bəzi millət vəkillərimiz dedilər ki, Türkiyə ilə Ermənistan arasında aparılan müzakirələr başa çatmaq üzrədir, biz sərhədləri açacağıq. Və əlavə etdilər ki, əgər bu mərhələdə soyqırımla bağlı layihə Konqresdən keçərsə, o zaman ermənilərlə əldə etdiyimiz anlaşma mənasını itirər və burada sizin də günahınız olar. Mən bunu başa düşürəm, amma ortaya başqa bir mənzərə də çıxır. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi həll edilmədən, əgər biz sərhədləri açsaq, Azərbaycanı çətin vəziyyətdə qoymuş olarıq, Azərbaycanın müzakirə gücü ortadan qalxmış olar. 1993-cü ildə biz sərhədləri nə üçün bağladıq? Çünki Azərbaycan torpaqlarının 20 faizi işğal olunmuşdu və 1 milyon azərbaycanlı didərgin düşmüşdü. O zaman Türkiyə BMT-nin buna qarşı qəbul etdiyi qərarları əldə tutaraq, habelə münaqişənin həlli üçün Ermənistana təzyiq göstərmək məqsədilə sərhədləri bağladı. İndi əgər Qarabağ problemi həll olunmadan biz sərhədləri açsaq, o zaman biz Azərbaycanı itirərik. Bizim üçün Azərbaycan Qafqazda ən böyük ölkədir. Enerji qaynaqları baxımından son dərəcə zəngin, Türkiyənin sərhədləri kənarında ən vacib məkan, Türkiyəni Avrasiya ilə birləşdirən körpüdür. Eyni zamanda bizim birlikdə çox vacib layihələrimiz var - Bakı-Tifis-Ceyhan, Şahdəniz kimi. Bu baxımdan mən münaqişə həll olunmadan Ermənistanla belə bir anlaşmanın çox yanlış olacağını düşünürəm. Lakin mənim araşdırmalarıma görə, belə bir meyl var. Ermənistan Türkiyəyə heç bir təminat vermir. İrəvan soyqırım iddiasını ABŞ-la birlikdə izləməyəcəyinə dair heç bir söz də vermir. Amerikalılarda bir söz var: piroqu həm yemək istəyirsiniz, həm də onu mühafizə etmək. Ermənilər də bunu etmək istəyirlər: həm Türkiyə sərhədi açsın, həm də ermənilər Türkiyənin sərhədlərini tanımasınlar. Bildiyiniz kimi, Ermənistan Qars anlaşmasını da tanımır. Soyqırım məsələsini beynəlxalq müstəvidə Türkiyə əleyhinə istifadə etməyəcəklərinə dair İrəvandan heç bir təminat verilməyib. Belə bir vəziyyətdə bu anlaşma nəyə yarayacaq?
Bu baxımdan mən çox narahatam və həmkarlarıma da etiraz etdim. Əgər belə bir anlaşma olarsa, bu, Türkiyənin xarici siyasət tarixində ən böyük səhv olar. İnşallah, belə bir vəziyyətlə qarşılaşmarıq".

İran-Rusya İlişkileri Nereye? . Arif Keskin

İran-Rusya İlişkileri Nereye?

Arif Keskin Avrasiya Strateji Arajdirmar Merkezinin eskperti

Batı - Rusya gerginliğini çok kutuplu dünyaya geçiş olarak yorumlamak için erken olsa da bölgemizdeki siyasal sürecin eskisi gibi yürümeyeceği belli olmuştur. SSCB’nin dağılmasının ardından Rusya ve Batı arasında oluşan göreli uyumun zayıfladığı görülmekle birlikte gerginliğin nereye kadar tırmanacağı tartışma konusudur. Rusya, son dönem politikaları ile Batıyı topyekûn karşısına alma pahasına bölgesinde belirleyici rol oynama isteğini ortaya koymaktadır. Bu da bölgedeki güç dengelerinin değiştiği anlamına gelmektedir. Dahası, Batı ile Rusya arasındaki uyumsuzluğun sadece Rusya’nın yakın çevresini değil İran ve Suriye gibi yakın çevre sayılamayacak ancak ABD ile sorun yaşayan ülkeleri de ilgilendireceği söylenebilir. Yazımızın amacı İran-Rusya ilişkilerini bu çerçevede irdelemeye çalışmaktır. Çalışma üç kısa bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Rusya-İran ilişkilerinin tarihi ve jeopolitik temelleri, ikinci bölümde Rusya’nın İran nükleer çalışmalarına dönük politikaları ve üçüncü bölümde Rusya ile ABD arasındaki gerginlik ve İran’ın bakışı analiz edilmiştir. Yazı kısa bir değerlendirme ile sonuçlandırılmıştır.


İran-Rusya İlişkilerinin Doğru Tanımlanması

İran, “kuzey komşusu Rusya’dan” tarihi boyunca korkmuştur. Bunun temelinde Rusya’nın “sıcak denizlere inme” arzusuyla İran topraklarını işgal edeceği endişesi yatmıştır. Bu korku ve komünizm tehlikesi İran’ı 20. yüzyıl boyunca Rusya ile mesafeli bir ilişki kurmaya itmiştir. Ancak SSCB’nin dağılmasıyla Rusya küçülmüş, İran ile kara sınırı kalkmıştır. Üstelik SSCB’nin çöküşü ile komünizm de ideolojik bir tehdit olmaktan çıkmıştır. Söz konusu gelişmeler, İran-Rusya ilişkilerinin karşılıklı çıkar ilişkisi temelinde ilerlemesini sağlamıştır.[1]



İran-Rusya ilişkisi SSCBnin dağılmasının ardından iyileşip, derinleşerek çok boyutlu hale gelmiştir. Zira İran ve Rusya hem bölgesel hem de küresel açıdan ortak çıkar alanlarına sahiptir. Her iki ülkenin bölgedeki çıkar tanımlamaları birbirine yakındır. Bunun altında yatan nedenlerden biri bölgede Türk cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarını kazanarak Rusya ve İran’ın güvenlik dengesini değişime zorlamasıdır. Orta Asya’da çoğunlukla Türklerin yaşaması İran siyasal literatüründe “Türk Cephesi” kavramını ortaya çıkarmıştır. Kendi sınırları içinde önemli oranda Türk barındıran Rusya ve İran, söz konusu durumu potansiyel bir tehdit olarak algılamaya başlamıştır. Bu çerçevede her iki ülke bölgede ABD ve Türkiye’nin etkinliğini kırmak istemiş ve Ermenistan ile iyi ilişki geliştirmişlerdir. Küresel düzlemde bakıldığında da İran ve Rusya ortak bakış açısına sahiptirler. Her iki ülke de tek kutuplu dünya düzeninden hoşnut değildir. Daha açıkça, ABD hegemonyasına karşı çıkmaktadırlar. Özellikle İran’ın ABD ile yaşadığı sorunlar nedeniyle Rusya’ya ihtiyacı vardır. Rusya açısından bakıldığında İranın gösterdiği direnç, ABDnin işini Orta Doğu, Kafkasya ve Orta Asyada zorlaştırmakta ve bu durum Rusyanın işine yaramaktadır. Buna karşılık ABDnin etkisi altında bir İran, Rusya’nın Orta Asya ve Kafkasya’daki konumunu tehdit eder.



Kısacası, İran ile Rusya arasında Orta Asya ve Kafkasya’da gözle görülür bir işbirliğinden bahsedilebilir.[2]Rusya ile İran’ı özellikle Kafkasya ve Orta Asya bağlamında birleştiren üç temel unsur göze çarpmaktadır. Birincisi, küresel sistemdeki tek kutupluluk ve her iki devletin bundan duydukları rahatsızlıktır. İkincisi, bölgedeki Türk varlığıdır. Türk varlığının milliyetçi bir söylem çevresinde örgütlenmesi Rusya’yı olduğu kadar İran’ı da rahatsız etmektedir. Her iki ülkenin sınırları içindeki yoğun Türk nüfusu sebebiyle Rusya ile İran arasında bir fikir birliği olduğunu söylemek mümkündür. Rusya ve İran arasındaki diğer ortak gündem ise, her iki devletin de NATO’nun bölgeye girme çabalarından duydukları kaygıdır.[3]



İki ülkenin bahse konu ortak bakış açılarından hareketle, SSCB’nin dağılmasının ardından İran-Rusya ilişkileri birçok gözlemci tarafından “stratejik ortaklık” veya “stratejik müttefiklik” olarak değerlendirilmiştir. Ancak Tahran ve Moskova bu tanıma ihtiyatlı yaklaşmışlardır. Nitekim İran’da Rusya konusunda çok farklı görüşler bulunmaktadır. Kimileri tarihi olaylara işaret ederek Rusya’yı “düşman” olarak göstermekte, kimileri ise Rusya-Batı arasındaki gerginliği temel alarak “stratejik ortaklık” tanımlaması yapmaktadır. Bazıları ise ortak ve ayrışan çıkarları beraber düşünerek ilişkilerin “iyi” olarak adlandırılmasını doğru bulmaktadır.



İran-Rusya ilişkilerinin yorumlanmasında genellikle iki ülke arasındaki çıkar farklılıkları göz ardı edilmektedir. Aslında İran ve Rusya arasında ciddi çıkar farklılıkları mevcuttur. Rusya İran’ın dini kimliğinden ve yayılma ihtimalinden kuşkulanmaktadır. İran fiili olarak Rusya’nın yakın çevresinde devrim ihraç politikasından kaçınsa da bu potansiyeli konusundaki kuşkuyu ortadan kaldıramamıştır. İki ülke ayrıca Hazar Denizi’nin statüsü konusunda birbirine zıt noktalarda durmaktadır. Rusya, İran’ın nükleer çalışmaları bağlamında bir taraftan ABD’nin İran’a saldırmasından korkmakta diğer taraftan nükleer bir İran’ı tehdit olarak algılamaktadır. Çünkü nükleer bir İran, Rusya’nın Orta Asya, Kafkasya ve Hazar Havzasındaki çıkarlarını etkileyebilir. Ayrıca İran-ABD ilişkilerinin geleceğinin belirsizliği de bu tehdit algılamalarını daha karmaşık hale getirebilir. Diğer bir deyişle hem nükleer güce sahip hem de ABD ile iyi ilişkisi olan bir İran, Rusya için belki de en kötü seçenektir. Bu açıdan bakıldığında Rusya, İranın elinde nükleer silah olmasını istememektedir. Nitekim Putin’in “İran nükleer sorunu konusunda Batı’ya uyumu değil kendi milli çıkarlarımızı esas aldık” sözü, nükleer İran’ı milli çıkarları doğrultusunda görmediklerinin göstergesidir.



İranlılar, Rusya’ya stratejik müttefik gözüyle bakmaya ihtiyatlı yaklaşsalar da aslında beklentileri bunun üzerindedir. Bu beklenti özellikle Ahmedinejad’ın da aralarında bulunduğu Amerikan karşıtı genç muhafazakâr kuşakta çok güçlü idi. Nitekim Ahmedinejad sonrası İran dış politikasında Rusya’nın önemi daha da artmıştır. “Doğuya dönük politika” olarak adlandırılan bu olgu ABD ve AB karşısında direnebilmek için Rusya, Çin ve Hindistan’ı kapsayacak bir stratejik tutum geliştirilmesi anlamına gelir. İran “bu ülkelere yaslanarak Batı’ya direnebilir ve nükleer diplomaside Batılıların iradesi kırılabilir” düşüncesi ortaya çıkmıştır. Ancak bu süreçte İran’ın dosyasının UAEK’den BM Güvenlik Konseyi’ne gitmesi ve yaptırım kararlarının çıkması, İran’ın bu hayalini suya düşürmüştür. Rusya’nın füze kalkanı çerçevesinde Gebele Radar İstasyonu’nu ABD ile ortak kullanma önerisi ise hayal kırıklığının son perdesiydi. İran böylece, Rusya’ya ne kadar güvenebileceğini ve Rusya’nın kendisini ne kadar koruyabileceğini daha iyi anlamıştır.[4]Bazı İran yetkilileri birçok defa “biz zaten Rusya’ya güvenmiyorduk” şeklinde açıklamalarda bulunmuştur. Bununla da yetinmeyerek uzun süre mesafeli oldukları, Rusya’yı bypass eden Nabucco projesine sıcak bakmaya ve Türkiye’ye ile olan enerji işbirliğine önem vermeye başlamışlardır.

Rusya ve İran’ın Nükleer Çalışmaları : “Tavşana Kaç Tazıya Tut” Politikası

Rusya’nın İran nükleer çalışmalarına dönük politikası çelişkili bir görünüm sergilemektedir. Rusya’nın bu çelişkili görünen eğilimleri durduğu noktadan kaynaklanmaktadır. Rusya dış politikasında bir taraftan küresel sistemde yerini bulma arayışında, diğer taraftan yakın çevresinde etkinliğini arttırma peşinde olmuştur. Bu çerçevede Rusya, Batı ile ilişkisini bozmak istemezken Batı’nın onun yakın çevresinde etkin olmasını da engellemek istemiştir. Bu bağlamda İran ile kurduğu ekonomik, askeri ve siyasal işbirliği önem arz etmektedir.[5]



Rusya’nın, İran’ın nükleer silaha sahip olmasını istemediğini ve bunu tehdit olarak algıladığını belirtmiştik. Zira nükleer bir İran, Rusya’nın Orta Asya, Kafkasya ve Hazar havzasındaki çıkarlarını etkileyebilir. Ayrıca İran-ABD ilişkilerinin geleceğinin belirsizliği de bu tehdit algılamalarını daha karmaşık hale getirebilir. Nükleer güce sahip ve ABD ile iyi ilişkisi olan bir İran, Rusya’nın hiç de arzu etmediği bir seçenektir.



Ancak nükleer İran’ı istemeyen Rusya’nın, İran nükleer çalışmalarında “aslan payına” sahip olduğu da inkâr edilemez. Rusya, İran’ın nükleer çalışmalarından önemli bir ekonomik fayda sağlamaktadır. Dolayısıyla İranın nükleer çalışmalarının durdurulması, Rusya için ekonomik zarar teşkil eder. Diğer taraftan petrol fiyatlarını tırmandıran bu krizden Rusya da faydalanmaktadır.



Rusya ayrıca, İran’ın nükleer meselesini ABD ile arasında bir “pazarlık” konusu yapma niyetinde olabilir. Batıyla ilişkisini düzenlemekte elindeki en önemli kozlardan birinin bu olduğunu söyleyebiliriz. Moskova, Batılıların İran’a yoğunlaşmasından ve bu konuda Rusya’nın desteğine duyduğu ihtiyaçtan faydalanmak istemektedir. Ancak bu süreçte ABD-İran gerginliğinin sıcak çatışmaya dönüşmesini de engellemek istemektedir.



Rusya ayrıca İran ile Batı arasında bir denge rolü oynamak istemektedir. Bu rol kimi zaman ikili oynama olarak yorumlanabilir. Nitekim bazı İranlı yorumcular “Rusya’nın özellikle Putin döneminde ikili oynadığını” düşünmektedir. Aslında Rusya, Batı ile İran arasındaki ilişkileri dengelemek istediyse de iki tarafa da yaranamamıştır. İran’a dönük bütün ambargolarda Rusya’nın da imzası vardı ancak İran’ın beklentisi Rusya’nın bu kararları veto etmesi idi. Veto etmediyse de sert kararlar peşinde olan yaptırımları “sulandırarak” ABD’nin istediğini yapmadı.



ABD-Rusya Gerginliği ve İran

Gürcistan krizi ile iyice aşikâr olan Batı ile Rusya arasındaki gerginlik şimdilik yatışmışsa da gelecekte ne olacağı meçhuldür. Bu sorun ile açığa çıkan Batı ve Rusya arasındaki gerginliği, hem ABD hem de Rusya’nın işini zorlaştırdığı taraflarca kabul edilmektedir. Nitekim tarafların uzlaşma yolunda işaretler verdiği görülmektedir.



Ancak taraflar arasındaki sorunların kolay çözülebilir olmadığı açıktır. Rusya ile ABD arasındaki sorunlar aslında Batı ile Rusya arasındaki tarihi hegemonya mücadelesinin bir ürünü olarak özellikle Rusya’nın yeniden güçlenmesi ile kendini dışa vurmuştur. Bu mücadelenin daha da keskinleşmesinin özellikle kalkınma sürecinde olan Rusya açısından yıkıcı sonuçları olabilir. Nitekim Rusya’dan gelen işaretler yeni bir Soğuk Savaş arzulamadıkları ve asıl isteklerinin çok taraflılık olduğu yönündedir. Bu da Batı ile uzlaşmaya açık kapı bırakmak anlamına gelmektedir.



ABD tarafından bakıldığında Washington’un bu tarihi hegemonya mücadelesinin tarafı olması doğal olmakla beraber onun küresel ve bölgesel hedeflerini zorlaştırmaktadır. ABD’nin çözülmesi gereken sorunlar listesine Rusya’nın eklenmesi işini zorlaştırmaktadır. Rusya ile gerginleşen Washington’un İran sorununu çözme ihtimali sınırlıdır.



Barack Obama’nın seçilmesi Rusya-ABD ilişkilerinde yeni bir sayfanın açılmasını kolaylaştırabilir. Obama, Bush’un son yıllarında artan Batı ve Rusya gerginliğini devralmaktadır. Obama’nın Rusya’ya dönük nasıl bir politika izleyeceği merak konusudur. Karadeniz, NATO’nun genişlemesi ve Füze Savunma Sistemi gibi Rusya’yı rahatsız eden konularda nasıl politika izleyeceği Rusya-ABD ilişkilerinin seyrini belirleyecektir. Bu konularda hem Rusya’yı hem de ABD’yi tatmin edici bir formülün bulunması kolay değildir. Rusya–ABD ilişkilerinde kriz potansiyeline kesin gözüyle bakılırken, Obama’nın, Rusya ile “kavga etmek” istemediği bilinen bir gerçektedir. Ayrıca Obama’nın dış politikada izlemesi beklenen çok taraflılık ilkesi Rusya ile ABD arasında işbirliği ihtimalini artırmaktadır.



İran çok kutuplu bir dünya arzusunda olsa da son Batı-Rusya gerginliği ile ilgili yapılan “yeni çok kutuplu dünya düzeni” yorumlarına mesafeli yaklaşmaktadır. Ayrıca Rusya’nın bu gelişmelerdeki motivasyonunun ideolojik değil milli çıkarlar olduğu düşüncesi ağır basmaktadır. İranlıların Rusya’ya dönük tarihi algılamaları ve Putin dönemindeki hayal kırıklıkları onları daha ihtiyatlı bir tutum almaya zorlamaktadır. İranlıların tüm yumurtalarını Rusya’nın sepetine koymayacakları şimdiden bellidir. Nitekim Gürcistan-Rusya çatışmasında Ahmedinejad Rusya’yı savunduklarını söylese de dışişleri bakanlığı tutumlarını tarafsızlık olarak belirtmiştir.



Batı-Rusya gerginliği İran-ABD ilişkilerini, İran’ın nükleer çalışmalarını ve bu çalışma çerçevesinde oluşmuş olan sorunlar yumağını daha da karmaşıklaştırdı. Gürcistan krizi ve sonrasına baktığımızda ilk olarak İran açısından çok kazançlı bir olgu olduğunu söylemek mümkündür. Bu kriz, özellikle Rusya’nın güçlü gözükmesi ve Batılıların yeterli bir cevap verememesi nedeni ile başlı başına ABD hegemonyasını sorgulayan bir olgudur. Bu da ABD hegemonyasına meydan okuyan ve tek kutuplu dünya düzenine karşı çıkan bir devlet olan İran için hayli sevindiricidir. Rusya’nın Gürcistan’a karşı orantısız güç kullanımının bölgede ABD yanlısı devletlere bir gözdağı niteliği taşıdığını da söylemek mümkündür. Bu da yine İran için sevindiricidir. Ayrıca Batılıların, Rusya karşısında Gürcistan’ı koruyamaması İran-ABD muhtemel çatışmasında bölge ülkelerinin ABD’nin yanında yer alma ihtimalini de azaltmıştır.



Sonuç ve Genel Değerlendirme

İran-Rusya arasındaki sürecin Batı ile Rusya arasındaki ilişkilerin seyrine bağlı olacağı söylenebilir. Son dönemde hem Rusya hem de Batıdan gelen işaretler uzlaşmaya açık oldukları yönündedir. Bu durumda, yani Batı ile Rusya uzlaşma yolunu seçerlerse İran bir pazarlık malzemesi olabilir.



Rusya ve ABD aralarındaki sorunları yönetemezlerse ve gerginlik yeniden tırmanırsa İran’ın hem Rusya hem ABD gözünde anlamı değişecektir. Bu durumda İran kilit ülke pozisyonuna gelebilir. Nitekim Rusya’da birtakım çevreler ABD ile sorunların kolay çözülemeyeceği ve dolayısıyla ABD karşıtı ülkelerle çok boyutlu ilişkilerin geliştirilmesini istemektedir. Bu çerçevede İran’da iki askeri üssün kurulmasını istemektedirler. Birinin Türkiye’yi gözetlemek için İran içindeki Azerbaycan’da (Güney Azerbaycan) diğerinin ise Körfez’i gözetlemek için Huzistan’da kurulmasını talep etmektedirler. Diğer taraftan ABD-Rusya gerginliği sürerse ABD “büyük düşman” ile “ küçük düşman” arasında bir seçim yapmak zorunda kalabilir. Rusya’yı daha fazla kuşatmak için İran ile anlaşma yoluna seçer veya aksine “büyük düşmanı” daha iyi kuşatmak için İran’a askeri müdahale düzenleyebilir. Görünen o ki İran açısından bakıldığında, Rusya-ABD gerginliği kolay, öngörülebilir ve kesin sonuçlar doğurabilecek bir süreç değildir.



Rusya ve ABD arasındaki yüksek tansiyon önümüzdeki süreçte düşse de taraflar arasında güven bunalımı ve güç savaşı devam edecek gibi gözükmektedir. İran’ın, Rusya-Batı arasındaki çok büyümeyecek gerginlikten hoşnut olduğu açıktır. Bu krizden kazançlı çıkan İran, ciddi bir oyun alanına sahip olmuştur. Batılıların işi zorlaşırken, Moskova’nın İran’ı koruması için somut ve ciddi bir neden doğmuştur. İran açısından bakıldığında süreç önemli fırsatlar içerdiği gibi riskleri de beraberinde getirebilir. İran, Batı-Rusya gerginliğinin faturasını ödemekten kaçınmaya çalışarak bundan sonra ABD ile olan ilişkilerini daha dikkatli ele alabilir. İran, Suriye’nin Rus donanmasını Akdeniz’e davet etmesi gibi, Batılılara karşı açık bir meydan okumaya girmeyebilir. İran, Suriye’den farklı olarak Batı-Rusya gerginliğinin yükünü omzuna almak istememektedir. Rusya’daki bazı çevrelerin askeri üs beklentilerini İranlılar “Anayasada yabancı üslerin kurulmasının yasak olduğunu” öne sürerek geri çevirmektedirler. İran Batıya açık bir meydan okumaya girmese de Rusya ile askeri, siyasi ve güvenlik işbirliğini artırabilir. Bu çerçevede Hazar Havzası ve enerji koridoru olma yolunda Rusya’nın desteğini almaya çalışabilir. Ayrıca Şanghay İşbirliği Örgütü’ne üye olmak gibi adımlarla ABD’nin bölgesel etkinliğini kırmak için Rusya ile daha fazla işbirliğine girebilir. Rusya’yı özellikle İran nükleer çalışmalarına daha fazla katkı sağlamaya ikna etmeye çalışabilir. İran, Rusya’dan BM Güvenlik Konseyi’nde ve Tahran’ın nükleer sorununu çözmek için oluşturulmuş 5+1’deki üyeliğini, İran aleyhinde muhtemel ambargo çalışmalarının engellemesini isteyebilir.







--------------------------------------------------------------------------------

[1] Meksud Rencber, Molahezat Emniyeti Der Siyaset-e Hareci Cumhuri-e İslami, Tahran,1378, s.212azi.

[2] Cehangir Keremi, Bazi Bozorg-e Cedid Der Gefgaz ve Peyamedhay-e Emniyeti An Beray-e Ayende-ye İran,Meceleye-e Siyaset-e Defayi,Tahran,1377-1378,s.12erem.

[3] Kerem, Bazi Bozorg-e Cedid Der Gefgaz ve Peyamedhay-e Emniyeti An Beray-e Ayende-ye İran,.s.13

Rusiye: Çehrey-e dogane Beray-e Celbe Rezayet-e İran ve Amrika”, Mehrnews, 11 Ocak 2005, http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=138710.

[4] Rusiye: Çehrey-e dogane Beray-e Celbe Rezayet-e İran ve Amrika”, Mehrnews, 11 Ocak 2005, http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=138710.

[5] İran ve Rusya nükleer işbirliği konusunda bkz.: Seide Letifiyan, “Siyasete Rusiye der Gebal-e Rejim-e Edem-e Gostereş-e Selahhay-e Koştar Cemi Ba tekid Ber Negş-e İran”, Mutaleat-e Asiıay-e Merkezi ve Gefgaz, No. 32, Kış 1379, ss.7-38.