Elnur Elturk
İranın Azərbaycanla bağlı siyasətində heç vaxt səmimi olmayib və daim buranı öz ərazisi kimi görüb,bu gündə həmin siyasət və həmin baxış dəyişməyərək strateji xətt kimi davam etməkdədir.
İran siyasətçiləri bunu öz dilləri ilə deməsələrdə nəzarətlərində olan medianın və informasiya vasitələrinin dili ilə bunu ortaya gətirirlər.İranın Azərbaycanla düşmənciliyi tarixi qatlara söykənir.Ancaq biz uzaq tariximizə yox müstəqillikdən üzü bəri İranın Azərbaycanla bağlı siyasətinə qisaca nəzər salacayıq.
1991 ci ildə Azərbaycan istiqlaliyyətini élan etdikdən sonra İran istiqlaliyyətimizi həzm edə bilmədi və milli azadlıq hərəkatı başlayan kimi,öz adamlarını ora daxil etsədə sonda prosesləri öz istədiyi şəkildə xeyrinə dəyişə bilmədi.
İran Azərbaycan xalqının milli azadlıq hərəkatına dini rəng vermək istəsədə, hətta bununla bağlı İran mediasında məqalələrin cap olunmasına baxmayaraq son nəticədə İranın bu lahiyəsi iflasa uğradı.
Xüsusi ilə Azərbaycan Xalq Cəhbəsinin və Milli Azadlıq hərəkatının lideri,eks-prezident Əbülfəz Elcəbəyin hakimiyyəti dönəmində İranla Azərbaycan arasında münasibətlər soyuqluğu ilə seçilirdi.çünki Əbülfəz Elçibəy Güney Azərbaycan ideologiyasını ortaya gətirməklə fars şovinizminə ağır zərbə vurmuşdur.
Sonradan Əbülfəz Elçıbəy “Bütöv Azərbaycan yolunda” kitabını yazaraq Millətləşmə,Dövlətləşmə,Bütövləşməni konsepsiya kimi ortaya qoyaraq İran ideoloqlarının Azərbaycan türklərinə tətbiq etmək istədikləri azəriçilik,paniranizm və s ideyalarını darmadağın etdi.
Yeni Azərbaycan Partiyasının lideri Azərbaycan Respublikasının eks-prezidenti Heydər Əliyevin hakimiyyəti dönəmində İranla münasibətlər zahirən normalaşsada amma İran yenədə əsası olmayan addımlar atırdı.
Belə ki,2001 ci ildə İran Hava Qüvvələrinin Azərbaycan sərhədlərini pozması Azərbaycan-İran arasında münasibətləri gərginləşdirdi.Sonradan Türkiyə hərbi təyyarələrinin Azərbaycan gələrək QARDASH AZƏRBAYCAN TüRKLƏRİNİ dəstək verməsi və milyondan cox insanların meydana çıxması İranı geri çəkilməyə məcbur etdi.
Türkiyənin o dönəmdə Baş nazirin müavini olan Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının lideri Dövlət Bahçalı “Azərbaycana toxunursunuz qarşısınızda bizi görərsiniz”açıqlama verməsi Türkiyənin dövlət mövqeyini göstərdi.Amma buna baxmayaraq İran xəzərin hüqüqi statusunun həll olunmamasında maraqlı olan dövlətlərdən biridi hətta Xəzər dənizinə Mazandaran adı verərək beynelxalq hüqüqa zidd addımlar atır.
Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyevin 2006 ci il mart ayında keçirilən Dünya Azərbaycanlılarının ıı qurultayında Mən 50 milyonluq Azərbaycan xalqının prezidentiyəm fikrini işlətməsi dünya azərbaycanlılarinin bir ara gəlməsində və təşkilatlanmasında mühum rol oynamağa başladı və bu gün artıq güney Azərbaycan məsələsi beynelxalq qurumların diqqətini cəlb edir.BTM baş katibi Pan Gi Mun və Amerikanın prezidenti Barak Obamanın Güney Azərbaycanla bağlı bəyanatlar verərək məsələnin qlobal insan hüqüqları konteksində yanaşmasını ortaya qoyur.Dünyanın müxtəlif yerlərində Güney Azərbaycanla bağlı İnsan hüqüqları ilə bağlı təşkilatlar yaranır və mücadilərini aparırlar.İranın qorxduğu və ehtiyyat etdiyi faktorlardan ən başlıcası Böyük Azərbaycan uğrunda gedən savaşdır.
Bu gün İranın strateji doktrinasında din faktoru ana prinsip kimi öz əksini tapıb və İran həmişə islam dinini əlində bayraq edərək bölgəni və müsəlman dövlətlərini öz təsir dairəsinə salmaq siyasətini yürüdüb.
Azərbaycanla bağlı siyasətində din faktorundan geniş şəkildə istifadə edir.Amma nəticə isə İranın istədiyi kimi hasil olmur.
çünki,İran analitikləri bir şeyi nəzərə almadılar ki,Azərbaycan türkləri tarixinən siyasi ideoloji məfkürəsi Milli Demokratik ideyalarla köklənib.Türk toplumu dini inanclarına nə qədər bağlı olsala
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder